Το ναυάγιο της Ζακύνθου έχει αντιπάλους

Κουφάρια πλοίων, που «λιάζονται» σε διάφορες ακτές, από περιβαλλοντικές πληγές έχουν μετατραπεί σε αξιοθέατα, αποτελώντας αναπόσπαστα τμήματα του τοπίου.

Η ιστορία τους και το πώς έφτασαν στο τελευταίο… λιμάνι τους έχει «ξεθωριάσει», εάν δεν έχει χαθεί τελείως μαζί με τα σβησμένα ονόματά τους, καθώς από στόμα σε στόμα διανθίζεται με μύθους και φτάνει να «κυλάει» σαν παραμύθι….

Ισως, το πιο «διάσημο» ναυάγιο είναι αυτό της Ζακύνθου, που μάλιστα άλλαξε ακόμα και το όνομα σε μια από τις ωραιότερες παραλίες του νησιού· παλιά αυτή η απομονωμένη ακτή λεγόταν «Αγιος Γεώργιος».

Σήμερα ελάχιστοι θα το θυμούνται καθώς εδώ και χρόνια όλοι την ξέρουν ως «Ναυάγιο».

Στην αρχή οι κάτοικοι είχαν θορυβηθεί από την προσάραξη του μικρού ελληνικού φορτηγού (μότορσιπ) «Παναγιώτης», ανησυχώντας για το ενδεχόμενο περιβαλλοντικής καταστροφής, με ανάλογες επιπτώσεις στον τουρισμό.

Ομως, λίγο καιρό αργότερα, συνέβη το ακριβώς αντίθετο: το ναυάγιο έγινε πόλος έλξης για τουρίστες, εγχώριους και μη.

Δεν είναι τυχαίο πως διεθνείς εφημερίδες συγκαταλέγουν την απομονωμένη ακτή, με τα καταγάλανα νερά, σε μια από τις 23 ομορφότερες παραλίες του κόσμου. Ομως, και άλλα ναυάγια έχουν γίνει «διάσημα», κυρίως λόγω της «συμμετοχής» τους σε κινηματογραφικές ταινίες.

Πρόσφατο παράδειγμα το μισοβυθισμένο, λίγα μέτρα από την ακτή, στον κόλπο της Ελευσίνας, «Μεντιτεράνεαν Σκάι» (Mediterranean Sky), το οποία «έδεσε», εξαιρετικά, σε σκηνές της ταινίας του Χριστόφορου Παπακαλιάτη «Ενας άλλος κόσμος».

Πολύ νωρίτερα, ένα άλλο ναυάγιο, αυτή τη φορά, στην Αμοργό, λέγεται ότι γοήτευσε, στα τέλη της δεκαετίας του 1980, τον Γάλλο σκηνοθέτη Λικ Μπεσόν και γύρισε εκεί σκηνές της αριστουργηματικής ταινίας «Απέραντο Γαλάζιο», με ανεπανάληπτες υποβρύχιες σκηνές που κόβουν την ανάσα και γυρίσματα στη Σικελία αλλά κυρίως στο Αιγαίο (Αμοργό, Ιο και Κουφονήσια).

Γύρω από κάθε ένα απ’ αυτά τα «κουφάρια» υπάρχει και μια ιστορία, ίσως ξεχασμένη ή «χαμένη» μεταξύ μύθου και πραγματικότητας.

Ομως, όλα τα ναυάγια κάτι έχουν για να διηγηθούν. Μένει να τα ακούσουμε….

Φωτογραφίες: Θοδωρής Αθανασιάδης, Βασίλης Μαθιουδάκης

Ιόνιο: Το πιο διάσημο

Το πιο «διάσημο» ναυάγιο δεν θα ήταν δυνατό να μην τυλιχτεί με μυθικές ιστορίες. Διηγήσεις για κάποιο παράνομο κοντραμπάντο στο Ιόνιο, πειρατεία του πληρώματος, λαθρεμπόριο διανθισμένο ακόμα και με τις… Ερυθρές Ταξιαρχίες είναι μερικά απ’ αυτά, που ακούγονται σαν παραμύθι και κάνουν ακόμα πιο ελκυστική μια βόλτα στο κουφάρι του μικρού ελληνικού μότορσιπ «Παναγιώτης».

Ομως, τα πράγματα -φαίνεται- είναι πολύ πιο… απλά.

Ακόμα και το ότι το πλοίο μοιάζει να έχει τοποθετηθεί πάνω στην ακτή, τροφοδοτώντας τις πιο… μυστηριακές αφηγήσεις, έχει την «πεζή» εξήγησή του.

Θα περιοριστούμε σε μια αξιόπιστη πηγή, όπως είναι το βιβλίο «Τα ναυάγια στις ελληνικές θάλασσες» του αείμνηστου επίτιμου Αρχηγού του Λιμενικού Σώματος Χρήστου Ντούνη.

Εκεί διαβάζουμε ότι το ελληνικό μότορσιπ «Παναγιώτης» (πρώην «Νίκος»), νηολογίου Πειραιώς 4512, ολικής χωρητικότητας 452 κόρων, ναυπήγησης 1937, σε αγγλικά ναυπηγεία ήταν ιδιοκτησίας Χαρ. Κωτσούρα.

Τα ξημερώματα της 2ας Οκτωβρίου 1980 το πλοίο, με εξαμελές πλήρωμα (4 Ελληνες και δύο αλλοδαποί ναυτικοί) πλέοντας κοντά στις δυτικές ακτές της Ζακύνθου έμεινε ακυβέρνητο λόγω βλάβης στις ηλεκτρομηχανές και τις κύριες μηχανές.

Λόγω των ισχυρών βορειοδυτικών ανέμων, το σκάφος παρασύρθηκε στον ανοιχτό προς τα βορειοδυτικά ορμίσκο με αμμώδη παραλία, που βρίσκεται βόρεια του ακρωτήριου Πλεονάρης, και προσάραξε.

Με το πέρασμα του χρόνου η μεταφερόμενη άμμος «έκτισε» γύρω του το σκάφος, το οποίο σήμερα είναι μερικά μέτρα εσωτερικά του γιαλού. (Πηγή: Χρήστος Ε. Ντούνης «Τα ναυάγια στις ελληνικές θάλασσες» τόμος Β΄, εκδόσεις Finatec AE).

Ελευσίνα: 18 ναυάγια αλλά ένα μόνο ορατό

Στον κόλπο της Ελευσίνας υπάρχουν 18 ναυάγια, ανάμεσά τους σε βάθος 26,9 μέτρων και ένα άγνωστο πολεμικό αεροσκάφος, που πιθανολογείται ότι βρίσκεται εκεί από τα χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Ομως, το μοναδικό από τα ναυάγια που είναι ορατό είναι αυτό του επιβατηγού- οχηματαγωγού «Μεντιτεράνεαν Σκάι» (Mediterranean Sky), που ανήκε στην εταιρεία «Καραγιώργη».

Βρίσκεται μισοβυθισμένο και πολλά διερχόμενα αυτοκίνητα από την παλαιά εθνική οδό Αθηνών-Κορίνθου σταματάνε, λίγο μετά από τα ναυπηγεία Ελευσίνας, σε κάποιο πρόχειρο πάρκινγκ για να φωτογραφήσουν το θεαματικό ναυάγιο.

Το «Μεντιτεράνεαν Σκάι» ήταν ένα πολύ καλό πλοίο, κατασκευασμένο το 1952 σε ναυπηγείο του Νιούκαστλ της Αγγλίας, που (μαζί με το «αδελφό» του «Μεντιτεράνεαν Σι - Mediterranean Sea), έγραψε ιστορία στην Αδριατική τη δεκαετία του 1970, για να «σβήσει» τελικά παροπλισμένο σε μια «ντάνα» στον κόλπο- νεκροταφείο πλοίων.

Το πρώτο όνομά του ήταν «Σίτι οφ Γιορκ» (City of York), αγοράστηκε, το 1971, μαζί με το «αδελφό» πλοίο από την εταιρεία του Μ.Α. Καραγιώργη και έπειτα από μια μεγάλη μετασκευή αύξησε τη μεταφορική ικανότητά του σε επιβάτες (946) και ξεκίνησε δρομολόγια στη γραμμή Πάτρας- Ιταλίας.

Ωστόσο, στις αρχές της δεκαετίας του 1990 φάνηκε ότι δεν θα «άντεχε» στον ανταγωνισμό των σύγχρονων πλοίων, που άρχισαν να δρομολογούνται εκεί.

Ετσι, από το 1994 έως τις αρχές του 1996 ναυλώθηκε στον στρατό των ΗΠΑ και χρησιμοποιήθηκε σε επεμβάσεις στη Σομαλία και στην Αϊτή.

Τελικά, το μήκους 164 μέτρων επιβατηγό επιστρέφει στην Αδριατική και τον Αύγουστο του 1996 κάνει το τελευταίο δρομολόγιό του από το Μπρίντιζι στην Πάτρα, όπου ακινητοποιήθηκε λόγω χρεών της πλοιοκτήτριας εταιρείας.

Στην Πάτρα παραμένει ακινητοποιημένο μέχρι το 1999 και στη συνέχεια ρυμουλκήθηκε στην Ελευσίνα, όπου παροπλίστηκε.

Ομως, τον Νοέμβριο του 2002 παρουσίασε εισροή υδάτων και άρχισε να παίρνει επικίνδυνη κλίση.

Για να σταματήσει η βύθισή του ρυμουλκήθηκε κοντά στην ακτή, όπου τελικά τον Ιανουάριο του 2003 «έγειρε» στο πλάι και μισοβυθίστηκε.

Γύθειο: Τουριστικό αξιοθέατο

Στο… παρά πέντε γλίτωσε, πριν από τρία χρόνια, τη «λεηλασία» το γνωστό ως «ναυάγιο του Γυθείου», αφού στελέχη του Λιμενικού επενέβησαν και συνέλαβαν τρεις αλλοδαπούς που αφαιρούσαν μεταλλικά αντικείμενα.

Το ναυάγιο του «Δημήτριος» βρίσκεται σε απόσταση περίπου 5 χιλιομέτρων από το Γύθειο, στην παραλία Σελινίτσας, και έχει πάρει μυθικές διαστάσεις η… παρουσία του.

Αλλοι μιλάνε για ένα «τσιγαράδικο» που έκανε λαθρεμπόριο μεταξύ Ιταλίας και Τουρκίας και άλλοι για πλοίο-φάντασμα αγνώστου ιδιοκτησίας.

Ομως, φαίνεται ότι και εδώ ο μύθος έχει σκεπάσει την πραγματικότητα. Το μικρό φορτηγό «Δημήτριος» (πρώην Klintholm), Ν. Πειραιά 2707, βρίσκεται προσαραγμένο εκεί από τις 23 Δεκεμβρίου 1981, αφού ουσιαστικά είχε εγκαταλειφθεί από τους ιδιοκτήτες του.

Ωστόσο, ο μύθος και το αρμονικό «δέσιμο» του ναυαγίου με το τοπίο της πανέμορφης παραλίας έχει κάνει το 67μετρο «Δημήτριος» ένα τουριστικό αξιοθέατο αν και πάντα υπάρχει στις σκέψεις των φορέων της περιοχής το ενδεχόμενο απομάκρυνσής του.

Το ναυπήγησης 1950 πλοίο «είχε καταπλεύσει έκτακτα στο Γύθειο την 4η Δεκεμβρίου 1980 λόγω ασθενείας του πλοιάρχου και της ανάγκης εισαγωγής του σε νοσοκομείο.

Πάντως, με αφορμή τον κατάπλου δημιουργήθηκαν προβλήματα οικονομικής φύσεως με το πλήρωμα, αλλά και θέματα βλαβών στη μηχανή».

Από τότε και μέχρι τον Ιούνιο του 1981 σκάφος ήταν πλαγιοδετημένο στο εσωτερικό του λιμένα Γυθείου.

Ομως, όταν κόπηκαν οι κάβοι και σημειώθηκε εισροή υδάτων κρίθηκε επικίνδυνο να παραμένει εκεί.

Στις 9 Νοεμβρίου 1981, λόγω των πολύ δυσμενών καιρικών συνθηκών, το σκάφος παρασύρθηκε από το αγκυροβόλιό του και απομακρύνθηκε περίπου τα δύο μίλια (….), όπου και αγκυροβόλησε προσωρινά.

Ομως, όχι για πολύ, αφού στις 23 Δεκεμβρίου 1981 παρασύρθηκε πάλι και προσάραξε αυτή τη φορά στη θέση Βαλτάκι του Λακωνικού κόλπου. (Πηγή: Χ. Ντούνης, ό.π.)

Γραμβούσα: Μόνο για λίγους

Ενα… παιχνίδισμα της μοίρας ήθελε άλλο ένα πλοίο με το όνομα «Δημήτριος» να ναυαγήσει, λίγο νοτιότερα, του Γυθείου, στη Γραμβούσα, στο δυτικό άκρο της Κρήτης.

Το μικρό φορτηγό «Δημήτριος Π.», χωρητικότητας 325 κόρων και ναυπήγησης του 1921, ναυάγησε τον Ιανουάριο του 1968.

Το σκάφος μετέφερε τσιμέντο από τη Χαλκίδα στην Ντέρνα της Λιβύης. Στη διάρκεια του ταξιδιού ξέσπασε κακοκαιρία και ο κυβερνήτης του αναγκάστηκε να αλλάξει πορεία και να αγκυροβολήσει στον Ορμο Διακόφτι Κυθήρων.

Εκεί παρέμεινε μέχρι το απόγευμα της 2ας Ιανουαρίου 1968, οπότε άλλαξε η διεύθυνση του ανέμου και αναγκάστηκε να μετακινηθεί για να αγκυροβολήσει στην Ελαφόνησο, όπου παρέμεινε μέχρι τα μεσάνυχτα της 5ης προς 6η Ιανουαρίου, οπότε ξεκίνησε για τον προορισμό του.

Ομως, στις 6/1 και ενώ έπλεε κοντά στις δυτικές ακτές της Κρήτης συνάντησε νέα κακοκαιρία, άλλαξε πορεία και το βράδυ της ίδιας μέρας αγκυροβόλησε στον όρμο της Ημερης Γραμβούσας, περίπου 200 μέτρα από την ακτή.

Οι καιρικές συνθήκες επιδεινώθηκαν και το μεσημέρι της 8ης Ιανουαρίου κόπηκαν οι αλυσίδες των αγκυρών και παρά τις προσπάθειες του πληρώματος προσάραξε και κατακλύστηκε από νερά το μηχανοστάσιο, οπότε και άρχισε η εγκατάλειψη από το πλήρωμα.

Αμοργός: Εγινε ταινία

Ενα άλλο «διάσημο» ναυάγιο βρίσκεται στην Αμοργό. Είναι προσαραγμένο στην Κάτω Μερά, στη νοτιοδυτική πλευρά του νησιού.

Είχε γοητεύσει τον Γάλλο σκηνοθέτη Λικ Μπεσόν, που το επέλεξε για να γυρίσει εκεί σκηνές για το «Απέραντο Γαλάζιο», μια ταινία-ορόσημο για το νησί και τους κατοίκους του.

Αναμενόμενο, διότι το σκουριασμένο σκαρί, με τα τρύπια αμπάρια, απ’ όπου περνάει η θάλασσα για να καταλήξει στα βράχια, δημιουργεί μια μυστηριώδη μελαγχολική εικόνα.

Το πλοίο που βρίσκεται εκεί είναι το 66μετρο κυπριακό φορτηγό «Ολυμπία»(Olympia), χωρητικότητας 1.126 κόρων.

Το κατασκευής 1950 φορτηγό ταξίδευε από την Ταρτούς της Συρίας για τη Θεσσαλονίκη όταν προσάραξε, στις 13 Φεβρουαρίου 1980, στ’ ανοιχτά του ακρωτηρίου Καλοτάρι της νοτιοδυτικής Αμοργού, ενώ προσπαθούσε να βρει ασφαλές αγκυροβόλιο λόγω των πολύ δυσμενών καιρικών συνθηκών.

Το πλήρωμα διασώθηκε αλλά το πλοίο υπέστη εκτεταμένες ζημιές (Πηγή: Χ. Ντούνης, ό.π.)

Κάτοικος κοντινού χωριού, μιλώντας στο aegiali.gr θυμάται: «Στις Μάκαρες το έπιασε βοριάς. Ερχόταν να αράξει κάπου απάνεμα, μέχρι να κοπάσει η θάλασσα. Νόμιζε πως ο Λίβερος ήταν αγκυροβόλιο. Εριξε άγκυρα, αλλά δεν τον κράτησε και έπεσε στα βράχια».

Στη σκουριασμένη πλώρη του διακρίνεται ακόμα ανάγλυφο το παλιό του όνομα, αυτό που είχε πριν μετονομαστεί σε «Ολυμπία»: «Inland».

Κύθηρα: Μαγνήτης για δύτες

Κατακαλόκαιρο και με… μπουνάτσα απέκτησαν τα Κύθηρα το δικό τους ναυάγιο. Πρόκειται για το με σημαία Αντίγκουα φορτηγό πλοίο «Nordland», το οποίο προσέκρουσε, στις 29 Αυγούστου 2000, στη βραχονησίδα Πρασονήσι, ανοιχτά από το Διακόφτι, και βρίσκεται ημιβυθισμένο με την πρύμνη του σε βάθος περίπου 30 μέτρων και με την πλώρη του εκτός θαλάσσης!

Το πλοίο, γερμανικών συμφερόντων, είχε 14μελές πλήρωμα (3 Πολωνοί, 4 Κροάτες και 7 από το Κιριμπάτι) και όλοι διασώθηκαν.

Ακούστηκε έντονα ότι ο πλοίαρχος και το πλήρωμα διατελούσαν εν… ευθυμία όταν έγινε η ανεξήγητη προσάραξη.

Αρχικά, προκλήθηκε σοβαρή θαλάσσια ρύπανση προβληματίζοντας τις τοπικές αρχές, αλλά πλέον το ναυάγιο έχει γίνει «μαγνήτης» για δύτες καθώς προσφέρεται για υποβρύχιες εξερευνήσεις, με πολλά βίντεο να υπάρχουν στο διαδίκτυο.

Ανδρος: Εντυπωσιακό

Μια από τις ομορφότερες παραλίες της Ανδρου, η Βόρη, θεωρείται ιδανική για εξερεύνηση βυθού και αν είστε τυχεροί μπορεί να δείτε μέχρι και θαλάσσιες χελώνες.

Αυτό το τοπίο ήρθε να συμπληρώσει ένα εντυπωσιακό ναυάγιο πλοίου.

Είναι το φορτηγό «Σεμίραμις» (Semiramis), κατασκευασμένο το 1975, το οποίο κατέληξε εκεί, τον Σεπτέμβριο του 1996, προσαραγμένο, αφού παρασύρθηκε στη διάρκεια θαλασσοταραχής ενώ ρυμουλκείτο για διάλυση στην Τουρκία.

Μετά την προσάραξη στα βράχια επιχειρήθηκε -χωρίς επιτυχία- η διάλυσή του, γεγονός που δικαιολογεί και την απώλεια του πρυμναίου τμήματος.

Μήλος: Συμπληρώνει το Σαρακήνικο

Τον Δεκέμβριο του 2003, το υπό σημαία Αγίου Βικεντίου δεξαμενόπλοιο «Africa» -με ρότα από Ελευσίνα προς Αίγυπτο- έμεινε ακυβέρνητο στα ανοιχτά της Υδρας.

Η θαλασσοταραχή το παρέσυρε στην εκπληκτική ακτή Σαρακήνικο της Μήλου. Εκεί κόπηκε στα δύο.

Οι Αρχές είχαν προλάβει να απομακρύνουν έξι από τους ναυτικούς του πληρώματος, ενώ μάζεψαν τους υπόλοιπους επτά από τη θάλασσα σώους.

Οι τοπικές αρχές έκαναν ανεπιτυχείς προσπάθειες να το απομακρύνουν.

Ομως, επειδή το πρυμναίο μέρος αποκόπηκε και βυθίστηκε, εξετάστηκε να αξιοποιηθεί ως αξιοθέατο του βυθού.