«Ζούμε σε ένα περιβάλλον διαρκούς αβεβαιότητας»

Ο Μαχντί Φλάιφελ είναι Παλαιστίνιος-Δανός σκηνοθέτης, που μεγάλωσε σε καμπ μεταναστών στον Λίβανο και μετά στη Δανία. Είναι απόφοιτος του NFTS στο Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ υπήρξε μαθητής του Στίβεν Φρίαρς και του Πάβελ Παβλικόφσκι. Η πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία (2012) ήταν το ντοκιμαντέρ «A World Not Ours» για τη μόνιμη προσφυγιά. Η ταινία έκανε πρεμιέρα στο Φεστιβάλ του Τορόντο (TIFF) και κέρδισε περίπου τριάντα βραβεία (Berlinale κ.α.). Οι επόμενες, μικρού μήκους ταινίες του ήταν υποψήφιες για BAFTA όπως και στις Κάνες αλλά και στα βραβεία της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου, κέρδισε την Αργυρή Αρκτο με το «A Man Returned» και τώρα βγήκε η πρώτη του ταινία μυθοπλασίας μεγάλου μήκους: το «Σε μια άγνωστη γη» προβάλλεται ήδη στους κινηματογράφους από τη Filmtrade (σ.σ.: θυμίζουμε ότι η ίδια εταιρεία διένειμε και το «Καμία άλλη γη» που πήρε Οσκαρ Ντοκιμαντέρ φέτος, πάλι για την Παλαιστίνη) και αφορά την ιστορία δύο νέων Παλαιστινίων (ερμηνεύουν εξαιρετικά οι Μαχμούντ Μπαρί, που είναι επαγγελματίας ηθοποιός, και Αράμ Σαμπάχ, που είναι σκέιτερ και αυτός είναι ο πρώτος του ρόλος!) που έχουν έρθει στην Ελλάδα με σκοπό να φτάσουν στη Γερμανία. Στην ταινία παίζει και η δική μας Αγγελική Παπούλια, ίσως στον προσωπικά πιο αγαπημένο μας ρόλο στην καριέρα της.

Οσο για τον ίδιο τον σκηνοθέτη, μας εξομολογείται ότι μοιράζει τον χρόνο του μεταξύ Αθήνας και Κοπεγχάγης. Στην Αθήνα μένει στην Κυψέλη, όπου έγιναν και τα περισσότερα γυρίσματα της ταινίας, η οποία έχει ένα από τα καλύτερα φινάλε που έχουμε δει ποτέ σε ταινία (μιλώντας με κινηματογραφικούς όρους πάντα). Η συζήτησή μας δίνει έμφαση στις δυσκολίες τού να ονειρεύεται κανείς και να αγωνίζεται για το μέλλον όταν έχει χάσει πάρα πολλά, αποκαλύπτοντας την πολυπλοκότητα της ελπίδας μέσα στην απόγνωση. «Ναι, η τέχνη μπορεί να γίνει μορφή αντίστασης», μας λέει και πράγματι ο δικός του κινηματογράφος παρουσιάζεται ως τέτοια: ως πράξη αντίστασης ενάντια στη διαγραφή της ταυτότητας, υποστηρίζοντας ότι η παλαιστινιακή ιστορία δεν μπορεί να σβηστεί. Αυτή ήταν και η καταληκτική μας ερώτηση και με αυτήν ξεκινάμε. Τον ρωτήσαμε αν πιστεύει πως τελικά θα τα καταφέρουν οι Παλαιστίνιοι, καθώς δεκαετίες, αν όχι έναν αιώνα τώρα, αγωνίζονται για τη γη και την επιβίωσή τους: «Η παλαιστινιακή ιστορία δεν μπορεί να σβηστεί ή να ξεχαστεί. Από κει και πέρα, εσείς τι πιστεύετε; Μας έχουν κάνει τα πάντα, ό,τι μπορείτε να φανταστείτε, για να μας εξαφανίσουν. Κι όμως, είμαστε ακόμα ζωντανοί. Οι Παλαιστίνιοι συνεχίζουν, υπάρχουν, αγωνίζονται, υποφέρουν και πάλι συνεχίζουν», μας λέει.

«Ωστόσο το να βλέπει κάποιος τη χώρα του να περνά αυτά τα ασύλληπτης βαρβαρότητας δεινά, δεν είναι μόνο δύσκολο. Απλά δεν μπορείς να το κάνεις - η απάντηση είναι απλή. Δεν μπορείς. Και ενώ λέω αυτό, θέλω να πω και κάτι ακόμη: Κάνω αυτές τις ταινίες, που λέτε πως φέρουν πολιτικό περιεχόμενο, όχι γιατί θέλω να κάνω πολιτικό σινεμά. Ο λόγος που κάνω σινεμά και που λέω ιστορίες είναι γιατί δεν έχω καμία πίστη ή ελπίδα στην πολιτική του κόσμου ή στο πού πηγαίνει ο κόσμος! Η χώρα μου εξαφανίζεται και έχει εξαφανιστεί και ξαναεξαφανίζεται από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου - συνέχεια αυτό συμβαίνει. Τώρα απλώς είναι πολύ πιο φανερό και σε κοινή θέα για όλους, αλλά κανείς δεν μπορεί να αντιπαρατεθεί ή να πει κάτι εναντίον, καταλαβαίνεις; Αυτό είναι το πιο παράλογο απ’ όλα για μένα. Πως δεν υπάρχει δικαιολογία για τα όσα έχουν συμβεί στην Παλαιστίνη!». Και συνεχίζει: «Οι ισχυροί αυτού του κόσμου θα μπορούσαν να έχουν σταματήσει αυτό το κακό. Μπορούν, αλλά δεν θέλουν. Προσωπικά δεν ξέρω πώς το αντέχω, μάλλον το μετασχηματίζω σε τέχνη. Μια τέχνη πολύ ρεαλιστική. Πραγματικά βρίσκω ότι ο κόσμος είναι σε μια εξαιρετικά παράλογη, τρελή και σχεδόν αξιολύπητη κατάσταση. Φαίνεται ότι όλοι είναι αποφασισμένοι πως ο δρόμος προς τα εμπρός είναι να αναπτύσσουν περισσότερα όπλα και να είναι σε επιφυλακή και να κάνουν περισσότερους πολέμους. Δεν είμαι αναλυτής. Δεν είμαι ιστορικός. Αλλά αυτό βλέπω. Και κάνω σινεμά.

»Κάνω ταινίες για να προσπαθήσω να καταλάβω τον κόσμο. Οχι γιατί τον έχω ήδη καταλάβει. Το “Σε μια άγνωστη γη” ξεκινάει με τους δύο πρωταγωνιστές να ατενίζουν την Αθήνα από ψηλά. Ηθελα να δημιουργήσω μια αίσθηση ελευθερίας ή μια αίσθηση ότι, ξέρεις, αυτή είναι ίσως η μόνη ανάσα που έχουν για λίγο. Πηγαίνουν εκεί πάνω και εκεί ονειρεύονται και μπορούν να δουν την πόλη και να ονειρευτούν ένα μέλλον που ελπίζουν να είναι κοντά». Πράγματι η ταινία ξεκινά με μια ανάσα και τελειώνει με την απουσία της: «Ηθελα να εκφράσω το πώς είναι να βρίσκεσαι σε αυτή την κατάσταση. Γιατί, αν είσαι πρόσφυγας χωρίς χαρτιά και ζεις σε μια ξένη χώρα, υπάρχει μια μόνιμη ένταση, ένας διαρκής φόβος. Οπότε για μένα το στοιχείο του θρίλερ και της αγωνίας δεν ήταν απλώς ένα κινηματογραφικό εργαλείο, ήταν μια αντανάκλαση της πραγματικότητας αυτών των ανθρώπων. Κάθε στιγμή μπορεί να αλλάξει η ζωή σου δραματικά. Είτε είμαστε πρόσφυγες είτε όχι, ζούμε σε ένα περιβάλλον διαρκούς αβεβαιότητας - δεν το έχουμε καταλάβει, νομίζω. Οι ήρωές μου έχουν μια δυνατή φιλία και σύνδεση - δίχως αυτά δεν θα μπορούσαν να επιβιώσουν. Ούτε αυτό το έχουμε καταλάβει μάλλον: αυτό που μας κρατάει ζωντανούς είναι η αλληλεγγύη μεταξύ μας... Οσο για μένα, αυτό που ξέρω να κάνω είναι να λέω αυτές τις ιστορίες. Είναι ο τρόπος μου να παραμένω άνθρωπος».

♦ Η ταινία έχει βραβευτεί σε δεκάδες φεστιβάλ και προβάλλεται από την Πέμπτη στα σινεμά, από τη Filmtrade