Η βαθιά τομή

Ακούμε καθημερινά πλέον αμέτρητες φορές τη λέξη Τέμπη εξαιτίας φυσικά της σύνδεσής της με το, αποτυπωμένο στη συλλογική συνείδηση ως έγκλημα, ιστορικό γεγονός του μεγαλύτερου σιδηροδρομικού δυστυχήματος στη χώρα μας. Αν μελετήσουμε την αλληλουχία των συμπτώσεων που το προκάλεσαν, θα διαπιστώσουμε ότι έχουμε να κάνουμε με ένα «καρμικής» δομής σενάριο αρχαίας τραγωδίας. Από τη μία πλευρά οι πρωταγωνιστές θύτες, οι Ισχυροί, που μέσα από μια ιστορικότητα πράξεων, σκόπιμων παραλείψεων και συγκαλύψεων όχι μόνο δικών τους ατομικά, αλλά μέσα στο πλαίσιο ενός σκοτεινού πεπρωμένου αντίστοιχου των αρχαίων δυναστειών, κουβαλούν στις πλάτες τους μεταφερόμενο από το ένα μέλος τους στο άλλο ένα βαρύ και ανεξιλέωτο μίασμα. Από την άλλη πλευρά τα ανυποψίαστα θύματά τους, που συμμετέχουν στην πλοκή της τραγωδίας ως ένας μακάβριος Χορός ψυχών, αδύναμων να αλλάξουν την πορεία των πραγμάτων, οδηγούνται εξαιτίας της συμπεριφοράς των θυτών τους στον Αδη ζητώντας από εκεί δικαιοσύνη. Ανάμεσα στα δύο μέρη ένας συρφετός υπηρετών, αγγελιαφόρων, φυλάκων και άλλων «υποκριτών» που συμμετέχουν στην τραγωδία ως όργανα προστασίας του ηγεμόνα βεβηλώνοντας και καταπατώντας ιερούς χώρους, ασεβείς υποτακτικοί μιας ανόσιας εξουσίας.

Και είναι η στιγμή να σταθούμε στην ετυμολογία της λέξης «Τέμπη» ώστε να εμβαθύνουμε, με βάση τον κανόνα «αρχή σοφίας η των ονομάτων επίσκεψις», στο ζήτημα: πώς συνδέονται, μέσω μιας φυσικής αλληλουχίας γεγονότων, οι πράξεις και οι παραλείψεις μας με το Πεπρωμένο. Η λέξη Τέμπη παρουσιάζεται από τους επαΐοντες ως μη δυνάμενη να ετυμολογηθεί, οι δε μέχρι στιγμής ερμηνείες είναι είτε ξεκάρφωτες απόψεις, όπως ότι η ρίζα της είναι από το ταπεινός, είτε προϊόν ετεροχρονισμού λέγοντας πως προέρχεται από το λατινικό tempus. Αν όμως δεχτούμε την εξήγηση ότι προέρχεται από το ρήμα τέμνω, τότε κάτι αρχίζει να αχνοφαίνεται αφού έτσι εξηγείται η βαθιά τομή που έκανε ο ποταμός Πηνειός στην κοιλάδα μέσα από την οποία κυλάει. Το λεξικό Μπαμπινιώτη δεν δέχεται αυτήν την ερμηνεία διότι, όπως λέει, έτσι δεν εξηγείται το συμφωνικό σύμπλεγμα μπ. Ομως μήπως το μπ δεν είναι σύμπλεγμα συμφώνων (όπως είναι στο «Μπαμπινιώτης»), αλλά συμμετέχει στη σύνθεση δύο λέξεων, τέμνω και πεδίον, οπότε κάποτε τα Τέμπη μπορεί να λέγονταν αντί Τέμπεα, «Τέμπεδα», δηλαδή τετμημένα πεδία; Οπως λέμε αλίπεδα εκ του αλιεύω και πεδία; Πάντως με βάση τη λογική η ετυμολογία της λέξης αρμόζει περισσότερο στο «τέμνω».

Οι λέξεις της ελληνικής γλώσσας έχουν βαρυτική δύναμη. Δεν είναι ένα απλό μέσο επικοινωνίας όπως έχουν καταλήξει στις γλώσσες που είναι προϊόντα ενός συμφύρματος, τυχαίου και πρόχειρου ανακατώματος δηλαδή, με άλλες γλώσσες με αποτέλεσμα να αποκοπούν από τις ρίζες τους και να απονοηματοποιηθούν, εξυπηρετώντας πλέον τις ανάγκες ενός φιλολογικού λογιστηρίου. Οι ελληνικές λέξεις έχουν νόημα και μάλιστα το ίδιο νόημα που είχαν τη στιγμή που γεννήθηκαν. Ετσι λοιπόν δυνάμει και εξαιτίας του ανίερου εγκλήματος των Τεμπών η λέξη απόκτησε μέσα από την αδιάκοπη και ανόθευτη (μέχρι στιγμής) συνέχεια της ελληνικής γλώσσας μια υπερφυσική βαρυτική δύναμη τέτοιας έντασης, ώστε να καταστεί ικανή να προκαλέσει μια μη αναστρέψιμη και μη δυνάμενη να συγκαλυφθεί «τομή» στο ιστορικό γίγνεσθαι της χώρας. Μια βαθιά τομή που ξεκινάει από τον αρχαίο μύθο και την έννοια του Αγους και φτάνει στη μύηση ενός λαού στην εννοιολογική χαρτογράφηση και κατανόηση, όπως είναι αυτή της αποκατάστασης του δικαίου ως βασικού πυλώνα της, της συμπαντικής αρμονίας.

Θα διαπιστώσουμε λοιπόν, κάνοντας αναδρομή στα γεγονότα που οδήγησαν στο τραγικό αποτέλεσμα, μια ακολουθία συμπτώσεων που με ακρίβεια σύνθεσης ενός ιστού αράχνης παρήγαγαν το αναπόδραστο, όπως: η σύμβαση 717 και η (σκόπιμη) διαχρονική αβελτηρία στην εκτέλεσή της. Η φόρτωση σε συγκεκριμένη στιγμή της «άγνωστης» καύσιμης ύλης. Η παρουσία μόνο ενός, ανεύθυνου και ανίκανου, ατόμου τη νύχτα εκείνη στο κέντρο παρακολούθησης της κίνησης. Η ανεξήγητη καθυστέρηση των δύο τρένων. Η μακάβρια διαίσθηση που πνίγηκε μέσα στο μοιραίο «πάμε κι όπου βγει». Η διαβεβαίωση, ελάχιστο χρόνο πριν από το έγκλημα, ενός παντελώς ανώριμου και αναίσθητου γόνου ακόμα μίας πολιτικής δυναστείας που έλεγε: «Είναι ντροπή και ντρέπομαι που λέτε ότι τα τρένα δεν είναι ασφαλή, διασφαλίζουμε την ασφάλεια». Και τόσες άλλες συγκυρίες που όλοι πλέον τις έχουμε χαρακτηρίσει ως έχουσες αιτιώδη συνάφεια με το αποτρόπαιο αποτέλεσμα. Και μετά οι βαριές σκιές στο βεβηλωθέν πεδίο, των εντεταλμένων οργάνων του γόνου μιας άλλης δυναστείας, να μεθοδεύουν σκαψίματα, θαψίματα, να παρακολουθούν με ψυχρότητα τα καμιόνια που μετέφεραν «άδεια κορμιά σιδερικά παιδιά κι ελάσματα» όπως θρηνούσε ο ποιητής στον «Εφιάλτη της Περσεφόνης».

Η βαθιά τομή χαράχτηκε ανεξίτηλα στη συλλογική συνείδηση και από εδώ και στο εξής θα σημαδεύει στο διηνεκές την ιστορία της χώρας. Η αλήθεια, όσο και αν κάποιοι προσπαθούν να τη θάψουν κάτω από τα αδρανή υλικά της μικροπρεπούς προσωπικότητάς τους, θα λάμψει ως αποτέλεσμα της ιστορικής αναγκαιότητας.

Μετά αυτό που θα απομένει ώστε να αποκατασταθεί η ισορροπία στον βεβαρημένο από την Υβρη συλλογικό ψυχισμό μας είναι η Κάθαρση του μιάσματος, ώστε όπως έλεγε ο Αναξίμανδρος αναφερόμενος στη διαδικασία αλληλοσπαραγμού των φυσικών πραγμάτων: «ἐξ ὧν δὲ ἡ γένεσίς ἐστι τοῖς οὖσι, καὶ τὴν φθορὰν εἰς ταῦτα γίνεσθαι κατὰ τὸ χρεών· διδόναι γὰρ αὐτὰ δίκην καὶ τίσιν ἀλλήλοις τῆς ἀδικίας κατὰ τὴν τοῦ χρόνου τάξιν». Που πάει να πει: Με τον ίδιο τρόπο που γίνονται τα όντα, με τον ίδιο και αυτά φθείρονται σύμφωνα με τον νόμο της ανάγκης· δικάζοντας και τιμωρώντας την αδικία που προκαλεί το ένα στο άλλο σύμφωνα με την τάξη του χρόνου.

Αυτά μας μεταφέρει ανά τους αιώνες ενός αδιάκοπου και γόνιμου ζυμώματος της ελληνικής γλώσσας ο μέχρι χθες απολεσθείς αλλά αείποτε ορθοτομών Λόγος της ανθρωπότητας. Ωστε μετά ως συνακόλουθο της βαθιάς τομής να αποδειχτεί στην πράξη ότι: «Μακάριοι οι πεινώντες και διψώντες την δικαιοσύνην ότι αυτοί χορτασθήσονται, μακάριοι οι πενθούντες ότι αυτοί παρακληθήσονται».

*Νομικός, συγγραφέας