Το μεγάλο ταξίδι της ταυτότητας

«Δεν είναι μόνο ένας θαυμάσιος ποιητής, αλλά –ως πολιτιστική δύναμη για τον μετασχηματισμό του κόσμου μας μέσω της ποίησης– ένας πνευματικός άνθρωπος άξιος του βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας». Δήλωση του Αμερικανού ποιητή Jack Hirschman για έναν από τους πιο αναγνωρίσιμους και εμβληματικούς δημιουργούς της σύγχρονης Κίνας. Ο Jidi Majia γεννήθηκε τον Ιούνιο του 1961. Η ποίησή του έχει μεταφραστεί σε σχεδόν σαράντα γλώσσες και έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία μέσα και έξω από τη χώρα του. Οπαδός της ιδέας του Goethe για μια παγκόσμια λογοτεχνία, έχει αφοσιωθεί στις πολιτιστικές ανταλλαγές και την επικοινωνία μεταξύ των λαών, μέσω της τέχνης, διοργανώνοντας, για παράδειγμα, το ετήσιο Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης και Ποτού.

Η οικουμενικότητα, ο ανθρωπισμός, η οικολογία, ο σαμανισμός συνιστούν καταστατικά στοιχεία του έργου του. Κόντρα στον διασπαστικό ατομισμό της εποχής μας, αναπτύσσει μια ολιστική και διαλογική ποιητική μέθοδο. Σε μια σειρά από μακροσκελή ποιήματα, συμπεριλαμβανομένων των «Εγώ, ο λιόπαρδος του χιονιού», «Ο αθάνατος», «Μεγάλος ποταμός» και «Στον Mayakovsky», προσέχει στη διασύνδεση της μοίρας των ανθρώπων. Μιλώντας για τη γενεαλογία της τέχνης του, ο Jidi Majia αναγνωρίζει την επιρροή που του άσκησαν τόσο η κλασική κινεζική ποίηση, κυρίως, της δυναστείας των Tang και των Song όσο και τα έπη του λαού του, των Yi. Ο λυρισμός του προέρχεται, σε μεγάλο βαθμό, από αυτά τα έπη. Επιπλέον, στη γραφή του εντοπίζονται δεσμοί με τους Pablo Neruda, Octavio Paz, Czeslaw Milosz, Desanka Maksimović και τη σχολή της Negritude. O ίδιος νιώθει πολύ κοντινούς του τους Yevtushenko και Mayakovsky. Τα ποιήματά του έχουν ένα μεταφορικό φορτίο το οποίο τα καθιστά πλούσια σε μυθικές εικόνες και τους δίνει έναν γρήγορο ρυθμό, όμοιο με εκείνον της προφορικής αφήγησης των λαών του παρελθόντος. Ειδικά, σε σχέση με τις μεταφορές, στον πυρήνα τους λειτουργεί μια ανιμιστική συνείδηση, η οποία προβάλλει τα ποιήματα ως δώρο από τους θεούς. Σύμφωνα με την άποψή του, για να συντελεστεί μια καινοτομία, χρειάζεται η γλωσσική αναμόρφωση του στάτους της ποίησης. Τη ζωή της τελευταίας συνιστά η αιώνια μετατροπή του τόνου, του ρυθμού και της προσωδίας. Πιστεύει, επιπλέον, πως οι ομότεχνοί του οφείλουν να έχουν βαθιά αίσθηση της ευθύνης τους, της ηθικής, της αισθητικής και κοινωνικής αποστολής τους. Χάρη στον Pushkin, συνειδητοποίησε ότι η ποίηση δεν είναι κάτι καθαρά ιδιωτικό και προσωπικό. Μέσω της μπορεί κανείς να υπερβεί το δικό του μικρό εγώ, να το χρησιμοποιήσει για έναν μεγαλύτερο σκοπό, για το σχέδιο των πραγμάτων.

Η οικουμενική διάσταση αποτελεί τον έναν πόλο στο έργο του Jidi Majia, γιατί, από την άλλη πλευρά, βρίσκεται η ιδιαίτερή του εθνότητα. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στους κόλπους του αρχαίου πολιτισμού των Yi, που έχουν τη δική τους μυθολογία και παράδοση. Σήμερα, αριθμούν περίπου εννέα εκατομμύρια και οι περισσότεροι συνεχίζουν να μιλούν τη γλώσσα τους, η οποία καταλέγεται στη θιβετοβιρμανική γλωσσική οικογένεια. Ζουν σε αυτόνομους θύλακες στη νοτιοδυτική Κίνα. Τους συνδέει με τη φύση ένα βαθύ θρησκευτικό συναίσθημα. Κεντρικό πρόσωπο της υλικής και της πνευματικής τους ζωής είναι ο Bimo, ο σαμάνος κάθε κοινότητας. Τα βιβλία του Μεξικανού συγγραφέα Juan Rulfo «Ο κάμπος στις φλόγες» και «Πέδρο Πάραμο», στα οποία, ξετυλίγεται μια μετα-αποικιακή γραφή για την αναζήτηση και τη διαύγαση του τόπου όπου ανήκει, πραγματικά, κάποιος, είναι αυτά που παρακίνησαν τον Jidi Majia να ξεκινήσει ένα μεγάλο, κοπιαστικό ταξίδι ταυτότητας, για να ανακαλύψει τη φυλετική ρίζα του, προκειμένου να γίνει ένας γνήσιος Yi ποιητής.

[…] Για τον δικό μας τρόπο σκέψης, η Πατρίδα / είναι παραπάνω από γεωγραφική ιδέα: / φέρνει στον νου μια γεύση, ένα άρωμα, μια φωνή, / κάτι στο χώμα που δεν είναι παρόν πουθενά αλλού. / Οταν περιπλανώμενοι γιοι βρεθούν σε μακρινές γωνιές / του κόσμου, απλά τραγουδώντας έναν στίχο / στη γλώσσα τους, που ίσως πολλοί δεν γνωρίζουν, / επιστρέφουν σε μια εναλλακτική, αθέατη γη – / αυτήν που τους γέννησε.

(«Για τον δικό μας τρόπο σκέψης…»)

Ατού της παρούσας έκδοσης συνιστά η ενσωμάτωση –μαζί με τα προλογικά και εισαγωγικά κείμενα– πολλών διαλέξεων και συνεντεύξεων του ίδιου του ποιητή, οι οποίες δίνουν την ευκαιρία μιας ουσιαστικότερης κατανόησης του έργου του. O Γιώργος Μπλάνας στηρίχθηκε στις αγγλικές μεταφράσεις των ποιημάτων του Jidi Majia, αλλά, όπως γράφει στον Πρόλογό του, είχε και ως «πενιχρό εφόδιο κάποια σχεδόν διαισθητική αντίληψη της λογικής της κινεζικής γλώσσας». Το αποτέλεσμα της μεταφραστικής προσπάθειάς του αποδεικνύεται θετικότατο. Περιεκτικότατες, τέλος, σε πληροφορίες οι «Σημειώσεις» του.

*Ποιητής, ομηριστής, κριτικός λογοτεχνίας