Το μαγικό άγγιγμα της Πεϊγιάλ Καπάντια

Το Bollywood προσφέρει τη μεγαλύτερη ετήσια κινηματογραφική σοδειά στον κόσμο. Οι «κανόνες» του Bollywood –από το πόσα μουσικά κομμάτια θα περιέχονται σε μια ταινία ώς το πώς θα πρέπει να παρουσιάζεται μια ερωτική σχέση– διέπουν συχνά και τις ανεξάρτητες ινδικές ταινίες. Τα τελευταία χρόνια, όμως, με την άνθηση του παγκόσμιου κινηματογράφου, η ινδική παραγωγή φαίνεται πως έχει κάνει άλματα προόδου. Ενα παράδειγμα είναι η ποιητική ταινία της Πεϊγιάλ Καπάντια All we imagine as light, στην οποία τρεις νοσοκόμες στη Βομβάη αγωνίζονται να εξισορροπήσουν τις εξαντλητικές απαιτήσεις της δουλειάς τους με την προσωπική ανάγκη τους να ζήσουν τη νεανικότητα και τον έρωτα ελεύθερα. Η ταινία κέρδισε το Grand Prix στις Κάνες και δύο υποψηφιότητες στις Χρυσές Σφαίρες. H σκηνοθέτρια μίλησε σε διαδικτυακή συνέντευξη Τύπου.

● Η πρώτη σας ταινία, το ντοκιμαντέρ A night of knowing nothing, αναφέρεται σε πρόσφατες διαδηλώσεις φοιτητών με αποτέλεσμα να απαγορευτεί η διανομή του στην Ινδία. Πείτε μας για τη σκηνοθετική πορεία σας από το ντοκιμαντέρ ώς το All we imagine as light.

Ναι, το ντοκιμαντέρ είναι για τις διαμαρτυρίες των φοιτητών σε δημόσια πανεπιστήμια της Ινδίας, ένα θέμα που με αφορά προσωπικά αφού κι εγώ πήγα σε δημόσιο πανεπιστήμιο – το Εθνικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου και Τηλεόρασης. Οταν ήμουν φοιτήτρια, διοργανώσαμε διαμαρτυρίες για 139 ημέρες και κλείσαμε τη σχολή. Γίνονταν μαθήματα και φεστιβάλ έξω από τη σχολή. Το ίδιο έκαναν και άλλες σχολές για τα επόμενα πέντε χρόνια. Η περίοδος από το 2015 ώς το 2020 ήταν πολύ σημαντική για μας, οδυνηρή επίσης γιατί ξέσπασε σε βία. Με ενδιαφέρει ο κινηματογράφος που αναμιγνύει μυθοπλασία, ντοκιμαντέρ, κείμενα και σχέδια. Με το All we imagine as light ερωτεύτηκα τον αφηγηματικό κινηματογράφο. Πάντως ενώ το ντοκιμαντέρ μου δεν βρήκε διανομή, με μια ταινία μυθοπλασίας έχω πρόσβαση σε πλατύτερο κοινό, ενώ ταυτόχρονα μου δίνεται η δυνατότητα να επισημάνω τα πολιτικά θέματα που με απασχολούν…

● Η ταινία σας μπορεί να ιδωθεί σαν ένα ποιητικό πορτρέτο της Βομβάης...

Ενιωθα την ανάγκη να συνθέσω μια ωδή με τους διαλόγους προσώπων της πόλης στα οποία βάσισα τους χαρακτήρες μου… κάτι σαν συμφωνία της πόλης όπου η Ανου (Divya Prabha), η Πράμπα (Kani Kusruti) και η Παρβάτι (Chhaya Kadam) αποτελούν τις κύριες τρεις νότες… Η Βομβάη είναι μια πόλη που αγαπώ και μισώ συγχρόνως, κι αυτό αντανακλάται στην ταινία. Δεν ήταν εύκολο το γύρισμα σε μια τόσο πολυπληθή πόλη. Δεν μπορείς εύκολα να μεταφέρεις την ατμόσφαιρα στην οθόνη. Αλλά πάλι η δουλειά μου στον χώρο του ντοκιμαντέρ βοήθησε. Ο διευθυντής φωτογραφίας (Ranabir Das) κι εγώ βγαίναμε στους δρόμους με μια μικρή κάμερα και γυρίζαμε στιγμιότυπα… Καμιά φορά ανησυχούσα για την ποιότητα αυτών των εικόνων, αλλά προτιμήσαμε την αυθεντική ποιητικότητα της πόλης από το να προσπαθήσουμε να την αναπλάσουμε.

● Η ταινία σας προβάλλει έντονο κοινωνικό και αντιστασιακό περιεχόμενο, όπως στη σκηνή της συνδικαλιστικής συνέλευσης. Ωστόσο θεωρείτε ότι και οι πιο προσωπικές στιγμές επίσης προβάλλουν έναν βαθμό κοινωνικής αντίστασης;

Και στις δύο μου ταινίες με απασχολεί απόλυτα η έκθεση του πολιτικού σεναρίου της χώρας μου μέσα από προσωπικές ιστορίες. Με την τωρινή μας κυβέρνηση ζητήματα ταυτότητας έχουν πάρει επιπλέον βάρος. Μια σχέση σαν της Ανου με τον Σίαζ (Hridhu Haroon), που πιστεύουν σε διαφορετικές θρησκείες, βρίσκεται στο προσκήνιο του πολιτικού διαλόγου στην Ινδία. Θέλαμε να αναφερθούμε σε αυτά τα ζητήματα μέσα από πραγματικές καταστάσεις και σχέσεις όπως τις βιώνουν οι νέοι άνθρωποι. Ακόμα και η συζήτηση των γυναικών για την ερωτική επιθυμία έχει κάποιο πολιτικό υπόβαθρο. Γιατί στην Ινδία το ζήτημα της ελεύθερης επιλογής είναι κυρίαρχο, ενώ είναι πολύ δύσκολο για μια γυναίκα, ακόμα κι αν είναι οικονομικά ανεξάρτητη, να διαλέξει τον σύντροφό της. Υπάρχει μια τάση που θέλει να βλέπει ακόμα τις ενήλικες γυναίκες σαν παιδιά. Οι κυβερνητικοί εκπρόσωποι συχνά αναφέρονται στις γυναίκες κατ’ αυτόν τον τρόπο. Οπότε όταν μια γυναίκα εκφράζει τα συναισθήματά της με ειλικρίνεια, είναι κι αυτό μια μορφή αντίστασης. Ηταν επίσης σημαντικό για μένα να αναφερθώ στη συνδικαλιστική συνέλευση και την ιστορία της Παρβάτι σε σχέση με τη βίαιη αστική ανάπτυξη στη Βομβάη, σε πολλές περιοχές όπου άτομα σαν την Παρβάτι έχουν ζήσει για πολλά χρόνια κι απ’ όπου τώρα τους διώχνουν, εξορίζοντάς τους στις μακρινές γειτονιές της πόλης. Εχω δει την πόλη να αλλάζει τα τελευταία 20 χρόνια καθώς και τη συρρίκνωση των δημόσιων χώρων.

● Τι έχετε να πείτε για την κατάσταση των γυναικών στην Ινδία;

Για μένα είχε ενδιαφέρον να μιλήσω για τρεις εργαζόμενες γυναίκες, δηλαδή γυναίκες με μια σχετική οικονομική ανεξαρτησία. Εχουν φύγει από τα χωριά τους και τις μικρές πόλεις τους και στέλνουν χρηματική βοήθεια στις οικογένειές τους. Παρ’ όλα αυτά δεν τους επιτρέπεται να κάνουν επιλογές ως προς τις σχέσεις που θέλουν ή δεν θέλουν να έχουν. Πολύ συχνά η οικογένεια αποφασίζει τέτοια πράγματα και έτσι δημιουργείται ένα αόρατο νήμα ελέγχου των γυναικών. Αλλά και οι άνδρες υποφέρουν γιατί και αυτοί δεν θέλουν να συμμετέχουν σε προκαθορισμένους γάμους. Ποιος το θέλει; Ηταν λοιπόν ένα θέμα που ήθελα να θίξω – το γεγονός ότι αυτές οι γυναίκες έχουν οικονομική αλλά όχι και κοινωνική ελευθερία.

● Είστε αισιόδοξη για το μέλλον της Ινδίας;

Θα το ήθελα, αλλά αυτό που παρατηρώ είναι ότι η ανισότητα πολλαπλασιάζεται ενώ οι εύποροι συγκεντρώνουν όλο και μεγαλύτερο ποσοστό του συνολικού πλούτου. Μάλιστα θεωρείται επιτρεπτό να καμαρώνεις γι’ αυτό, κάτι που δεν ίσχυε παλιότερα στη χώρα μας. Με απασχολεί αυτό το θέμα. Δεν είμαι αισιόδοξη αλλά μάλλον θυμωμένη με αυτό που γίνεται.