«Τι τίτλο θα έχει η ομιλία σου;», με ρώτησε ο Παναγιώτης Σκορδάς όταν συζητούσαμε για τη συμμετοχή μου στο πάνελ της βιβλιοπαρουσίασης του Λεσβιακού Ημερολογίου 2025, στον Ιανό, στις 14 Φεβρουαρίου, κι εγώ, χωρίς να το πολυσκεφτώ, του απάντησα: «Το ύφος της Λέσβου στα Ημερολόγια του Παναγιώτη Σκορδά».
Κι εδώ αρχίζουν τα δύσκολα… Αλήθεια, ποιο είναι για μένα το ύφος της Λέσβου και τι είναι εκείνο που το συμβολίζει στη συνείδησή μου;
Τα καλοκαιρινά πρωινά, καθώς φτάνουμε με το βαπόρι στο λιμάνι της Μυτιλήνης, τα μάτια μου δεν χορταίνουν να χαίρονται το άγαλμα της Ελευθερίας που είναι στην είσοδο του λιμανιού, είναι κατασκευασμένο από μπρούντζο και βρίσκεται πάνω σε ένα υπερμέγεθες μαρμάρινο βάθρο.
Στο διαδίκτυο, χάρη στα… φιλειρηνικά drones, υπάρχουν και τέτοιου είδους, μπορείτε να βρείτε βιντεοσκοπήσεις του αγάλματος της Ελευθερίας και να θαυμάσετε, από κοντά, τις λεπτομέρειες του έργου που σχεδίασε ο Λέσβιος ζωγράφος Γεώργιος Ιακωβίδης και υλοποίησε ο Ναξιώτης γλύπτης Γρηγόριος Ζευγώλης στα 1930.
Η Ελευθερία, ως γυναικεία αέρινη μορφή με όμορφο και θεληματικό πρόσωπο, προτάσσει το στήθος της, που το αποκαλύπτει η χαμηλωμένη εσθήτα της, κρατά στο δεξί χέρι της έναν πυρσό και έχει μια κίνηση προς τα εμπρός, σαν έτοιμη να πετάξει…
Στο βάθρο του αγάλματος είναι γραμμένη η αφιέρωση: «Η Μυτιλήνη εις τα υπέρ πατρίδος πεσόντα τέκνα της 1912-1922».
Το ύφος του αγάλματος της Ελευθερίας ως έντεχνη έκφραση, αλλά, και ως αποτύπωση ψυχικής διάθεσης στην εξωτερική εμφάνιση, είναι, για μένα, το ύφος της Λέσβου.
Το άγαλμα της Ελευθερίας αποτελεί έργο με ιδιαίτερα αξιόλογη καλλιτεχνική και ιστορική αξία και είναι συνδεδεμένο με τους αγώνες για την απελευθέρωση της Λέσβου. Κατ’ αναλογία και τα «Λεσβιακά Ημερολόγια. Γράμματα-Τέχνες-Πολιτισμός» του Παναγιώτη Σκορδά, ως πνευματικά δημιουργήματα, που συνταιριάζουν την καλλιτεχνική και ιστορική παραγωγή του νησιού με τους αγώνες για πολιτιστική άνοδο, έχουν κι αυτά το ύφος της Λέσβου!
Ακούραστος και παραγωγικός σαν μελισσουργός των γραμμάτων, ο καταξιωμένος φιλόλογος Παναγιώτης Σκορδάς προετοιμάζει και εκδίδει το Λεσβιακό Ημερολόγιό του, ανελλιπώς, επί 15 συνεχή χρόνια. 15 χρόνια-15 τόμοι! Από το 2011 έως το 2025.
Για τη συγκέντρωση της ύλης και την έκδοση των ημερολογίων, ο Παναγιώτης Σκορδάς, χάρη στον εξαιρετικό χαρακτήρα του, έχει εξασφαλισμένη την ανταπόκριση των φίλων, των συνεργατών και των συνοδοιπόρων του, οι οποίοι συμμερίζονται τη σαφώς διατυπωμένη πίστη του: «Τα Λεσβιακά Ημερολόγια προεκτείνουν την έρευνα, πλουτίζουν τις γνώσεις, συμπληρώνουν τη βιβλιογραφία, διευρύνουν τους ορίζοντες, καλλιεργούν την αισθητική, προσθέτουν μοναδικές ψηφίδες στο υπέροχο ψηφιδωτό του λεσβιακού πολιτισμού».
Στα «Εισαγωγικά» του κάθε τόμου του Λεσβιακού Ημερολογίου ο Παναγιώτης Σκορδάς, με καθαρή ματιά και μυαλό-ξυράφι, αναλύει, τίμια και σταράτα, τα γεγονότα της χρονιάς που πέρασε και, παρά τη μαυρίλα των καιρών μας, βρίσκει, πάντα, το ψυχικό σθένος να ευχηθεί: η νέα χρονιά να φέρει τα αγαθά της ειρήνης και της ευημερίας στη Λέσβο και στον κόσμο όλο!
Χαίρομαι πολύ που το Λεσβιακό Ημερολόγιο του 2025 άνοιξε τα φτερά του και πέταξε από τη Λέσβο στην Αθήνα. Αυτό σημαίνει αναγνώριση, έπαινο από το κέντρο και προπάντων δίκαιο χειροκρότημα σε μια τόσο αξιόλογη εκδοτική προσπάθεια.
Το εξώφυλλο του τόμου του 2025 κοσμεί πίνακας της καταξιωμένης εικαστικού Ηώς Αγγελή. Για το έργο, τη διαδρομή και τη σχέση της Αγγελή με τη Λέσβο υπάρχει ειδικό πολυσέλιδο αφιέρωμα με τίτλο «Η Λέσβος της Ηώς Αγγελή».
Η υπόλοιπη ύλη του πολυσέλιδου τόμου (496 σελίδες, όλες έγχρωμες) είναι ταξινομημένη στις παρακάτω ενότητες: Πρώτη Γραφή – Πρώτη Ανάγνωση (ποιήματα και διηγήματα), Αρχαιολογία, Νεότερη Ιστορία, Εκκλησιαστική Ιστορία, Εικαστικά, Φωτογραφία, Νεοελληνική Γραμματεία, Ανθρώπων Εργα, Αλησμόνητες Πατρίδες, Πολιτική Ιστορία, Ιστορίες στην Ντοπιολαλιά – Λαογραφία, Βιομηχανική Αρχαιολογία, Πατριδογνωσία, Η Λέσβος – Ο Χρόνος – Οι Ανθρωποι – Οι Ιστορίες τους….
Επίσης, αφιερώματα στη μεγάλη λυρική ποιήτρια Σαπφώ, στον Πλωμαρίτη νομικό, δημοσιογράφο και λογοτέχνη Ξενοφώντα Μαυραγάνη, στην ολυμπιονίκη Μηλένα Κοντού, στον «Νέστορα» της λεσβιακής τυροκομίας Ευριπίδη Θυμέλη, στον δημιουργό του ξενοδοχείου «Λέσβιον» Ακίνδυνο Δημητράκα, στους φωτογράφους από την Αγία Παρασκευή Ευστάθιο και Περικλή Μπούκα.
*Επιμελήτρια του αρχείου του Μίλτου Κουντουρά
—
Το παρόν κείμενο είναι η ομιλία της στην εκδήλωση «Λεσβιακό Ημερολόγιο. Γράμματα-Τέχνες-Πολιτισμός του Παναγιώτη Σκορδά. 15 χρόνια & 15 τόμοι», που πραγματοποιήθηκε στις 14 Φεβρουαρίου 2025, στον Ιανό. Μίλησαν επίσης ο Κώστας Ακρίβος, ο Χριστόδουλος Τσακιρέλλης, ο Νεκτάριος Βακάλης και ο Παναγιώτης Σκορδάς
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας