Η φύση δίνει τις λύσεις

Η παρακολούθηση της φύσης δείχνει ότι όταν είμαστε συντονισμένοι μαζί της μπορούμε να αποκτήσουμε εξαιρετικές γνώσεις, να εμπνευστούμε και να δώσουμε λύσεις σε όλα τα προβλήματα που εμείς οι άνθρωποι δημιουργήσαμε. Τα τελευταία χρόνια οι λύσεις που βασίζονται στη φύση (Nature Based Solutions) αρχίζουν να κερδίζουν έδαφος, αφού η προσέγγιση αυτή είναι η απάντηση τόσο στις περιβαλλοντικές όσο και στις κοινωνικές προκλήσεις. Τα προγράμματα που σχεδιάζονται με βάση τη συνεργασία με τη φύση προάγουν την ανθρώπινη ευημερία, τη βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων, τη διατήρηση της βιοποικιλότητας αλλά και την ειρήνη μεταξύ των λαών.

Αυτές τις διαπιστώσεις έκανα παρακολουθώντας το διεθνές συνέδριο για την καταπολέμηση των τρωκτικών στη γεωργία που έγινε για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Την πρωτοβουλία για τη διοργάνωση του συνεδρίου είχε ο Οργανισμός για τη Βιοποικιλότητα στα Αγροτικά Οικοσυστήματα ΤΥΤΩ. «Πήραμε το όνομά μας από το νυκτόβιο αρπακτικό τυτώ. Το αρπακτικό που στην εκλαϊκευμένη γλώσσα ονομάζουμε μπούφο. Ο μπούφος με το λευκό πρόσωπο και τα μαύρα μάτια. Πρόκειται για θηρευτή που κυνηγάει τα θηράματά του τη νύχτα και τρέφεται σχεδόν αποκλειστικά με ποντίκια» θα μου πει ο Βασίλειος Μποντζώρλος – δασολόγος (B.Sc.) – Οικολογία και Διαχείριση Αγριας Ζωής (M.Sc., Ph.D) και πρόεδρος της Οργάνωσης ΤΥΤΩ.

Καταστροφές των αγροτικών καλλιεργειών από τα τρωκτικά

Οι καταστροφές των αγροτικών καλλιεργειών από τα τρωκτικά είναι ένα πρόβλημα που οι αγρότες είχαν να διαχειριστούν από αρχαιότατων χρόνων. Υπολογίζεται ότι οι καταστροφές της συνολικής παγκόσμιας αγροτικής παραγωγής από τα τρωκτικά ανέρχεται από 15% έως και 30% τον χρόνο και παρά την εξέλιξη και τη διευρυμένη χρήση τρωκτικοκτόνων οι απώλειες στη γεωργία δεν έχουν αλλάξει ιδιαίτερα. «Στη Θεσσαλία χάνονται ετησίως από 20 μέχρι 180 εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο από τις καταστροφές που προκαλούν τα τρωκτικά στις καλλιέργειες. Αυτά είναι δεδομένα που συλλέξαμε σε συνεργασία με εννέα δήμους και την Περιφέρεια» θα πει ο κ. Μποντζώρλος.

Ωστόσο η χρήση των τρωκτικοκτόνων στις καλλιέργειες, πέρα από τις συνέπειες που μπορεί να έχει στην ανθρώπινη υγεία, οι οποίες δεν έχουν διερευνηθεί ακόμη, έχει επιπτώσεις και στη βιοποικιλότητα. «Οι τοξικές ουσίες που περιέχουν τα χημικά αργούν να σκοτώσουν το ποντίκι το οποίο κυκλοφορεί, το τρώνε οι άρπαγες και πεθαίνουν. Εχουμε δηλαδή και δευτερογενείς δηλητηριάσεις που σημαίνει ότι πέρα από το οικονομικό πρόβλημα της καταστροφής της παραγωγής έχουμε και οικολογικό πρόβλημα αλλά και υγειονομικό όταν έχουμε έξαρση ποντικιών» λέει ο κ. Μποντζώρλος.

«Η τυτώ, το νυχτόβιο αυτό αρπαχτικό, τρώει σε ένα χρόνο από 2.000 έως 5.000 ποντίκια. Ζει σε αγροτικές περιοχές κάνει φωλιές σε παλιά σπίτια, είναι ανθρωπόφιλο, όταν αυξάνονται τα ποντίκια γεννάει περισσότερα αυγά και περισσότερες φορές ενώ όταν μειώνονται τα ποντίκια γεννάει λιγότερες φορές και λιγότερα αυγά. Προσαρμόζει την ύπαρξή του και αυτό το κάνει την απόλυτη φυσική βιολογική λύση» μας λέει ο κ. Μποντζώρλος.

Οι περισσότεροι αγρότες όμως δεν γνωρίζουν καν την τυτώ. Και αυτό ακριβώς έρχεται να κάνει η Οργάνωση ΤΥΤΩ. Να ξανασυστήσει το νυκτόβιο αρπακτικό στους αγρότες. «Τους εξηγούμε ότι είναι η φυσική λύση για τα ποντίκια, τους μαθαίνουμε πώς θα βάζουν φωλιές και πώς θα τις παρακολουθούν. Θέλει χρόνο για να εφαρμοστούν οι λύσεις που βασίζονται στη φύση αλλά δουλεύουν. Τις βλέπουμε να δουλεύουν σε πολλές άλλες χώρες. Στην Κύπρο, στην Ελβετία στο Μαρόκο, την Ιορδανία και στο Ισραήλ που είναι πρωτοπόρο, καθώς αποτελεί εθνικό πρόγραμμα καταπολέμησης ποντικιών εδώ και σαράντα χρόνια».

Η διπλωματία των επιστημόνων

Ο ομότιμος καθηγητής Yossi Leshem από το Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ έχει αφιερώσει πάνω από τέσσερις δεκαετίες της ζωής του στην ορνιθολογία, εστιάζοντας σημαντικά στις κουκουβάγιες αχυρώνα και στον ρόλο τους στον βιολογικό έλεγχο των παρασίτων. Πρωτοστάτησε στο National Barn Owl Project του Ισραήλ, εφαρμόζοντας τις κουκουβάγιες και τα κιρκινέζια ως φυσικούς παράγοντες διαχείρισης παρασίτων στη γεωργία, που μείωσαν τη χρήση χημικών φυτοφαρμάκων κατά 50%. Το έργο του δίνει έμφαση στη βιώσιμη γεωργία και στην προστασία του περιβάλλοντος, μειώνοντας την ανάγκη για επιβλαβή φυτοφάρμακα που μολύνουν το έδαφος και το νερό. Το έργο του καθηγητή επεκτάθηκε για την προώθηση της ειρήνης και της συνεργασίας χρησιμοποιώντας την κουκουβάγια αχυρώνα ως σύμβολο διασυνοριακής συνεργασίας.

Το έργο Owls for Peace είναι μια πρωτοβουλία που σχεδιάστηκε για την προστασία των πτηνών και των οικοτόπων τους, ενώ παράλληλα προάγει την ειρήνη σε περιοχές που πλήττονται από συγκρούσεις. «Ξεκίνησε από τη Μέση Ανατολή (Ισραήλ-Παλαιστίνη-Ιορδανία) και τώρα επεκτείνεται παγκοσμίως. Ενθαρρύνουμε τους αγρότες να προστατεύουν τις κουκουβάγιες αντί να χρησιμοποιούν τρωκτικοκτόνα για τον έλεγχο των πληθυσμών τρωκτικών. Δεδομένου ότι οι οικολογικές προκλήσεις, όπως η χρήση δηλητηρίων, είναι διασυνοριακά ζητήματα, είναι απαραίτητο να δεσμευτούν οι γειτονικές χώρες ή κοινότητες στην υιοθέτηση περιβαλλοντικά βιώσιμων λύσεων» θα πει ο Yossi Leshem.

«Ο στόχος είναι να δώσουμε την ευκαιρία να έρθουν κοντά άνθρωποι που χωρίζονται από συγκρούσεις, παραδόσεις ή θρησκείες γύρω από ένα ουδέτερο θέμα που μοιράζονται όλοι - τη χρήση του δηλητηρίου. Μέσω αυτής της ομάδας εργασίας, στόχος μας είναι να προωθήσουμε το έργο σε παγκόσμιο επίπεδο, χρησιμοποιώντας κουκουβάγιες ή άλλα πουλιά ως μέσο για την προώθηση της συνεργασίας και του διαλόγου. Η διατήρηση των πτηνών όχι μόνο υποστηρίζει βιώσιμες πρακτικές, αλλά στοχεύει επίσης στη δημιουργία ενός υγιέστερου περιβάλλοντος και στην προώθηση πιο ειρηνικών σχέσεων μεταξύ των λαών» καταλήγει.