Το πατάρι του Λουμίδη

Για το πατάρι του Λουμίδη, στην οδό Σταδίου, ανάμεσα στις στοές Νικολούδη και Πεσμαζόγλου, η «Εφ.Συν.» είχε κάμει εδώ και κάποιους μήνες μια δημοσίευση που είχε ενδιαφέρον, αν και με κάποιες υπερβολές για κάποια που την είχε ερωτευτεί όλη η Αθήνα, μηδέ του Καραμανλή-μπαμπά εξαιρουμένου, και για κάποια άλλη που ο Μάρκος Αυγέρης ήταν ο «βλάμης» της!

Ο γράφων υπήρξε «Λουμιδικός» λίγο καιρό πριν στρατευτεί, τέλη του 1953, και διαρκώς μετά την απόλυσή του από τον στρατό τον Ιούλιο του 1954 και τη φυλακή όπου ήταν κρατούμενος για πολιτικούς λόγους και ώς τα τέλη του Αυγούστου του 1960, που βρέθηκε στο εξωτερικό, μετά την καταδρομή εναντίον του της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος για την έκδοση του έργου του Ανατόλ Λουνατσάρσκι «Εισαγωγή στην Ιστορία των θρησκευμάτων. Η καταγωγή των θρησκειών» και την οικονομική καταστροφή του ως εκδότη, που του προκάλεσαν αυτοί οι διωγμοί, ενώ επί της ουσίας δικαιώθηκε, γιατί το βιβλίο θεωρήθηκε ομόφωνα από το δικαστήριο επιστημονικό. Στο πατάρι, εκτός από τους αναφερόμενους σε εκείνη τη δημοσίευση της «Εφ.Συν.», σύχναζαν και πολλοί άλλοι, οι περισσότεροί τους γνωστοί στα γράμματα, τη δημοσιογραφία και τις τέχνες.

Τα ονόματά τους τα παραθέτω παρακάτω αν και οι περισσότεροί τους «έχουν φύγει», κάποιοι εδώ και πολλά χρόνια, όπως ο πρώτος της σειράς, Κώστας Κουτούλης ή και Κοντούλης:

1. Κώστας Κουτούλης ή και Κοντούλης, τυπογράφος στη «Φιλολογική Πρωτοχρονιά» του Αριστείδη Μαυρίδη και ποιητής. Στενός φίλος μου και συμμαθητής μου στα νυχτερινά Γυμνάσια 3ο και 5ο

2. Βαγγέλης Σακκάτος, τότε εκδότης, συγγραφέας και δημοσιογράφος

3. Γιάννης Ξυνοτρούλιας (Νεγρεπόντης), ποιητής

4. Δημήτρης Κωστελένος, ποιητής και μεταφραστής

5. Αντώνης Καρκαγιάννης, δημοσιογράφος και στενός φίλος μου

6. Σπύρος Γκύνης, ποιητής

7. Βαγγέλης Τσακιρίδης, ποιητής

8. Μαξ Αποστολόπουλος, ποιητής και δημοσιογράφος

9. Δημήτρης Μορτόγιας, δημοσιογράφος

10. Σπύρος Ασδραχάς, ιστορικός

11. Καίτη Ασδραχά, ιστορικός

12. Βασίλης Παναγιωτόπουλος, ιστορικός

13. Μιχάλης Κατσαρός, ποιητής

«Πάρτε μαζί σας νερό. Το μέλλον μας έχει πολλή ξηρασία»

Οταν πρωτογνώρισα τον μεγάλο Ελληνα ποιητή Μιχάλη Κατσαρό, επάνω στο πατάρι, όπου μου τον σύστησε ο Μεσολογγίτης φοιτητής της Νομικής Γιάννης Γεωργακόπουλος, μακαρίτης προ πολλού πια και αυτός -ο Κατσαρός ήταν από την Κυπαρισσία αλλά είχε ρίζες και από το Μεσολόγγι-, μου είπε: «Οταν έκαμα την αντεπανάστασή μου ενάντια στο κόμμα», εγώ απάντησα αμέσως: «Δεν έκαμες καμία αντεπανάσταση ενάντια στο κόμμα, έκανες την Επανάστασή σου». Τότε με κοίταξε για λίγο πολύ έντονα στα μάτια και μου είπε: «Ναι, καλά λες. Την Επανάστασή μου έκαμα».

14. Γιώργος Ρηγόπουλος, ποιητής και δημοσιογράφος

15. Πέτρος Ζουμπουλάκης, ποιητής

16. Νίκος Καραχάλιος, ποιητής

17. Ντίνος Γεωργούδης, φιλόλογος

18. Χάνος Χαμπίμπης, ποιητής

19. Λίλα Χαμπίμπη, συγγραφέας

20. Λεωνίδας Χρηστάκης, εικαστικός και εκδότης του «Ιδεοδρομίου» κ.ά.

Σπανίως εμφανιζόταν στο πατάρι ο Νίκος Βέης, το ίδιο και ο Βάρναλης. Ο κριτικός Μάρκος Αυγέρης ήταν τακτικός θαμώνας, το ίδιο και ο ηθοποιός Κώστας Γιαννατάς και η γυναίκα του, όπως και κάποιοι άλλοι ηθοποιοί. Τακτικός θαμώνας ήταν και ο ποιητής Δημήτρης Χριστοδούλου, όπως και οι Στάθης Πρωτέος και Νίκος Καρούζος.

Ο Γιάνης Κορδάτος (έγραφε το μικρό του όνομα με ένα ν) δεν εμφανιζόταν στο πατάρι. Το στέκι του ήταν λίγο παρακάτω, το βιβλιοπωλείο του Καραβάκου, Σταδίου και Σοφοκλέους. Εκεί τον συναντούσα πολλά πρωινά.

Τα γκαρσόνια του παταριού ήταν ο Τάκης, Ελληνας που είχε έρθει από τη Ρωσία, και ο Αργύρης, και οι δυο τους εξαιρετικοί. Ενα πρωί πέρασα 10-11 από το πατάρι για να πιω έναν καφέ. Στην τσέπη του παντελονιού μου είχα τυλιγμένες σε ένα κομμάτι εφημερίδας 30 λίρες, που μόλις τις είχα πάρει από τον χρηματοδότη για την έκδοση των ελληνικών «Απάντων» του Κάλβου, τις «Ωδές», μαζί με την περιώνυμη σχετική μελέτη του Νίκου Βέη, και έπρεπε να πάω να αγοράσω το χαρτί, να φροντίσω για τυπογραφείο και τα άλλα σχετικά.

Δεν θυμάμαι με ποιον καθόμουν στο ίδιο τραπέζι και του λέω: Πρόσεξε τι πλάκα θα κάνω στον Τάκη. Τάκη, φέρε μου σε παρακαλώ έναν φραπέ και γράφ’ τον γιατί δεν έχω ψιλά. Εχω μόνο αυτές τις λίρες. Και βγάζοντας το μασούρι με τις λίρες από την τσέπη του παντελονιού μου, του τις δείχνω. Εκπληκτος ο Τάκης με ρωτάει: «Πού τις βρήκες τόσες λίρες ρε...».

Και γελάσαμε κανονικά και εμείς κι αυτός. Τότε ήταν το 1955 και μπορούσες να κυκλοφορείς στην Αθήνα ακόμα άνετα χωρίς κανένα πρόβλημα με μασούρια λίρες στο πατάρι και στους δρόμους, σήμερα μπορείς;

Αλλο περιστατικό: Είχα στείλει κάποιους στίχους μου στην «Επιθεώρηση Τέχνης» και αυτή απάντησε στον Βαγ.Σακ. πως δεν θα τους δημοσιεύσει. Δεν έδωσα καμία ιδιαίτερη σημασία σ’ αυτό.

Την άλλη μέρα καθόμαστε στο πατάρι στο πρώτο τραπέζι μετά την ανοδική σκάλα με τις πλάτες μας στον τοίχο εγώ και ο ποιητής Βαγγέλης Τσακιρίδης.

Σε λίγο ανέρχεται και ο ποιητής Σπύρος Γκύνης που μόλις πλησιάζει τον Τσακιρίδη που καθόταν δεξιά ως προς τον ανερχόμενο, του λέει: «Εσύ είσαι ρε ο Βαγ.Σακ. που χτυπάει η “Επιθεώρηση Τέχνης”;» και ο Τσακιρίδης απαντάει γελώντας: «Οχι, εγώ δεν είμαι ο Βαγ.Σακ. εγώ είμαι ο Βαγ.Τσακ.» και δείχνοντας εμένα λέει: «Αυτός είναι ο Βαγ.Σακ.».

Σήμερα αυτό το Βαγ.Σακ. είναι το e-mail μου (vangsak), αναμνηστικό και του παταριού. Στο πρώτο μου, ύστερα από δέκα χρόνια, μετά την κατάρρευση της χούντας το 1974, ταξίδι στην Ελλάδα -με την κυπριακή τραγωδία που αυτή προκάλεσε- στην είσοδο του Λουμίδη συνάντησα τον Πολ Νορ, γνωστό στη δημοσιογραφία, στα γράμματα και τις τέχνες, που συνεργαζόταν τον καιρό της χούντας, όπως και εγώ, ως πρόεδρος της Πανελλήνιας Αντιδικτατορικής Ενωσης Περιοχής Ρήνου-Βούπερ και Λεβερκούζεν, στην εξαιρετική αντιδικτατορική εφημερίδα του Καναδά «Ελληνικός Ταχυδρόμος», του αείμνηστου φίλου και αγωνιστή δημοσιογράφου Χρήστου Κολύβα. Ηταν στην είσοδο του Λουμίδη μαζί με τον Νίκο Καρούζο, πρώην συνεργάτη μου στην «Εκδοτική Φιλολογική Εταιρεία». Συνεργάτης μου στην ΕΦΕ ήταν και ο Στάθης Πρωταίος. Τον Πολ Νορ δεν τον γνώριζα προσωπικά. Χαρήκαμε αμφότεροι για την προσωπική γνωριμία μας και μου χάρισε τα δύο τελευταία βιβλία του που είχε τότε εκδώσει και τα είχε για διάθεση στους φίλους σε ένα περίπτερο έξω από του Λουμίδη. Αυτά ήταν «Τα κακομηρικά έπη»: «Η κακομηριά» και «Η αφροδίσια».

Αφιέρωση: «Στον Βαγγέλη Σακκάτο, πάντα σ’ απάνω».
Αυτά συνέβαιναν μεταξύ άλλων στο πατάρι.

ΥΓ.: Από τους γνωστούς μου «Λουμιδικούς», εκτός από τον γράφοντα, ζει και ο ιστορικός Βασίλης Παναγιωτόπουλος, που έλαβε και γνώση του παρόντος κειμένου. Αν ζούνε και άλλοι, που το εύχομαι, δεν το γνωρίζω.

Νιοχώρι Κεφαλονιάς, 11/9/2024

*Συγγραφέας, δημοσιογράφος

♦ Οι φωτογραφίες είναι από το αρχείο της εταιρείας «Λουμίδης». Ευχαριστούμε θερμά για την παραχώρησή τους.