Η ιστορικότητα του τοπίου και οι άνθρωποι

Το όρος Μαίναλο, η ψυχή της Αρκαδίας, αμέσως μετά τις στάχτες της Μικρασιατικής Καταστροφής, ενσαρκώνει το όραμα ενός νέου κόσμου που βασίζεται στη σύνδεση του τοπίου και των ανθρώπων της υπαίθρου με την αρχαιότητα. Το φυσικό ανάγλυφο του Μαίναλου, με τις πηγές και τα ποτάμια του, με τους θεούς, τον Πάνα και τις νύμφες, αποτελεί μία από τις «εικόνες-σύμβολα» της αναδυόμενης τουριστικής φιλοσοφίας της Ελλάδας, που φιλοδοξούσε να προβάλει τις αρχαιότητες και τις φυσικές καλλονές της στον δυτικό κόσμο.

Το 1927, η διάσημη φωτογράφος Νέλλη αιχμαλωτίζεται από το αρκαδικό τοπίο και τους ανθρώπους του. Αναζητά τη διαχρονικότητα της ελληνικής φύσης στα πορτρέτα των Αρκάδων ποιμένων. Το αρκαδικό τοπίο αποτυπώνεται φιλειρηνικό, φωτεινό, φιλόξενο, λουσμένο στο απαλό φως. Το οικοσύστημα του Μαίναλου, στα σπλάχνα του οποίου ρέει ο μεγαλύτερος υδροφόρος ορίζοντας της Πελοποννήσου, αποτελείται από ψηφίδες ειδυλλιακών εικόνων. Η Νέλλη, όπως και όλοι οι καλλιτέχνες της Γενιάς του ’30, εντάσσει τα τοπία και τους ανθρώπους σε αυτό το ελληνοκεντρικό και ταυτόχρονα δυτικότροπο πνεύμα, καθώς το βαρύ και ένδοξο ιστορικό παρελθόν και ο ορεινός χώρος ισορροπούν σε μια φιλική και αειφόρο συνύπαρξη. Ο φακός της Νέλλης δεν προβάλλει τη δραματική ένταση του ορεινού χώρου, την αγριάδα του δύσβατου βουνού. Βρισκόμαστε στο απόγειο του μοντερνισμού. Είναι η εποχή που σημαντικές προσωπικότητες, όπως ο διάσημος αρχιτέκτονας Λε Κορμπιζιέ, επισκέπτονται την Ελλάδα και θαυμάζουν τα πετρόχτιστα σχολεία των χωριών και τα σπίτια των αγροτών και των προσφύγων, τα φτιαγμένα από φυσικά και ετερόκλητα υλικά ‒ πέτρα, αρχαία μάρμαρα, ξύλα, πλίνθους.

Η ιστορία και το τοπίο αποτελούν τη βάση για την είσοδο της ορεινής Αρκαδίας σε έναν νέο τομέα της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας, τον τουρισμό, στον οποίο η Ελλάδα θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο.

Αμέσως μετά το 1950, στην Ελλάδα αρχίζει να πνέει ο κοσμοπολίτικος αέρας του ορεινού τουρισμού. Ο νεοσύστατος Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού (ΕΟΤ), με επικεφαλής τον αρχιτέκτονα Αρη Κωνσταντινίδη και την ομάδα του, που αποτελείται από επίλεκτους αρχιτέκτονες, δημιουργεί πρότυπα ξενοδοχεία «υψηλών προδιαγραφών» με στόχο την προσέλκυση επισκεπτών από ολόκληρη την υφήλιο. Αυτά τα ξενοδοχεία ονομάστηκαν «Ξενία» προς τιμήν του Ξένιου Δία, προστάτη της φιλοξενίας και μυθικού πατέρα των θεών. Το 1965 λειτουργεί το ξενοδοχείο «Ξενία» στη Βυτίνα, δημιούργημα του γνωστού αρχιτέκτονα και πολεοδόμου Κώστα Μπίτσιου. Οι ιδέες και οι αξίες του μοντερνισμού εξαπλώνονται στην ορεινή Αρκαδία. Το «Ξενία» της Βυτίνας έχει μικρό όγκο, εντάσσεται πλήρως στο φυσικό περιβάλλον και συνδυάζει άψογα την παραδοσιακή με τη μοντέρνα αρχιτεκτονική. Είναι απλό και λειτουργικό. Διαθέτει εστιατόριο, καφετέρια, μπαρ, που είναι προσβάσιμα όχι μόνο στους διαμένοντες αλλά και σε όλο τον κόσμο. Είναι η πρώτη φορά που δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στη διαμόρφωση του εσωτερικού χώρου και γίνεται επιλογή και σχεδιασμός των αντικειμένων που τον πλαισιώνουν: έπιπλα, πίνακες, γλυπτά, χρωματιστές πόρτες. Το λογότυπο -σημείο μιας μοντέρνας αντίληψης- υπάρχει παντού: στα επιστολόχαρτα, στα σερβίτσια, στους καταλόγους του μπαρ και του εστιατορίου. Η Βυτίνα αποτελεί έναν από τους αγαπημένους τουριστικούς προορισμούς. Το γραφικό χωριό μετατρέπεται σε ορεινό θέρετρο. Η τοπική οικονομία της πόλης αναπτύσσεται με πυρήνα το ξενοδοχείο. Η Βυτίνα σφύζει από καταστήματα με τουριστικά είδη, μικρές κτηνοτροφικές μονάδες, γραφικά καφέ, εστιατόρια και ταβέρνες με τοπικές λιχουδιές. Οι κάτοικοι βρίσκουν εργασία και με το μεράκι που τους διακρίνει συμβάλλουν στην προσέλκυση τουριστών.

Το «Ξενία» της Βυτίνας συμβολίζει την αρκαδική απλότητα, αναδεικνύει το πνεύμα του ορεινού τουρισμού που σέβεται την ιστορικότητα του τοπίου και τις οικολογικές αξίες. Το «Ξενία» της Βυτίνας, το 2008, χαρακτηρίστηκε μνημείο από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων. Στοιχείο της αρχιτεκτονικής και πολιτιστικής κληρονομιάς, το «Ξενία» της Βυτίνας αξίζει τον κόπο να τύχει ειδικής μέριμνας από τις δημόσιες αρχές του τόπου.