Η παλαιστινιακή ποίηση προσδιορίζεται εθνικά. Είναι η ποίηση του παλαιστινιακού έθνους, γραμμένη από τους Παλαιστίνιους που κατοικούν στο Ισραήλ, τους Παλαιστίνιους που φιλοξενούνται σε άλλες αραβικές χώρες και τους Παλαιστίνιους της διασποράς, οι οποίοι ζουν εξόριστοι ανά τον κόσμο. Ομως οι Ισραηλίτες κριτικοί δεν αναγνωρίζουν ως παλαιστινιακή ποίηση παρά μόνο την ποίηση που γράφεται από τους Παλαιστίνιους του Ισραήλ και τους Παλαιστίνιους του αραβικού κόσμου. Αυτό σημαίνει πως τους θεωρούν απλά Αραβες. Υποτίθεται πως δεν έχουν εθνική ταυτότητα, όπως οι Εβραίοι. Απίστευτος βιασμός της ποίησης από τον ιμπεριαλισμό!
Ποια είναι, όμως, αυτή η ποίηση, που κατέχει εξαιρετική θέση στον σύγχρονο πολιτισμό; Θα μπορούσα να απαντήσω χρησιμοποιώντας στίχους του Μαχμούντ Νταρουίς, γραμμένους στην πολιορκημένη Ραμάλα:
Αυτή η πολιορκία θα κρατήσει
ώσπου να τους διδάξουμε να γράφουν
όμορφη ποίηση: την ποίησή μας.
Τι λένε για την ποίηση οι στίχοι αυτοί; Λένε πως για τον Παλαιστίνιο η ποίηση είναι ένα όπλο, πως μπορεί να αντιπαραταχθεί στα σύγχρονα όπλα των πολιορκητών, των κατακτητών. Ολη η ποίηση, η ποίηση εν γένει, όχι μονάχα αυτή που ασχολείται με θέματα πατριωτικά, πολιτικά, επαναστατικά. Αλλωστε, όταν σου αφανίζουν τη ζωή, σε εξορίζουν, σε κυνηγούν, στοιχειώνουν τις νύχτες σου και πυρπολούν τις μέρες σου, ακόμα και ο έρωτας και ο χορός, το τραγούδι, το κρασί που πίνεις, τα συναισθηματικά σου προβλήματα, είναι όλα πολιτική - καθορίζονται από την πολιτική του κατακτητή και από την πολιτική της αντίστασής σου. Αυτά λένε οι στίχοι του μεγάλου Παλαιστίνιου ποιητή. Και λένε ακόμα πως νικάς τον εχθρό σου πραγματικά μόνον όταν του μάθεις να αναγνωρίζει το ωραίο, όταν τον κάνεις από κτήνος άνθρωπο.
Μοντερνιστής ποιητής ο Νταρουίς, αγαπητός στην Ευρώπη και την Αμερική, ανακηρυγμένος εθνικός ποιητής της Παλαιστίνης, ανήκει στο σπουδαίο μοντερνιστικό ρεύμα του «Λυρικού Επους», το οποίο -σύμφωνα με τη Σόνια Ιλίνσκαγια- σφράγισαν οι Απολινέρ, Σαντράρ, Μαγιακόβσκι, Αραγκόν, Νερούντα και όχι λιγότερο ο Ρίτσος. Πρόκειται για έργα που φωτίζουν το πανόραμα της εποχής τους, το γίγνεσθαι της Ιστορίας μέσα από την ψυχογραφική κατάθεση του ποιητή, τη δική του εξομολόγηση που προωθείται με συγκινησιακές δονήσεις.
Πάνω απ’ όλα, όμως, η ποίηση του Νταρουίς έχει μαθητεύσει στην ποίηση του Γιάννη Ρίτσου.
Τίποτα εδώ δεν έχει διάσταση ομηρική.
Οι μύθοι μας χτυπούνε την πόρτα, όταν τους
χρειαζόμαστε.
Τίποτα εδώ δεν έχει διάσταση ομηρική…
μονάχα ένας στρατηγός
που ψάχνει στα χαλάσματα
ένα νεογέννητο έθνος
κρυμμένο στην κοιλιά
ενός Δούρειου ίππου που καλπάζει.
Η σχέση του Νταρουίς με τον Ρίτσο είναι δυναμικά διατυπωμένη στο ποίημά του «Στο σπίτι του Πάμπλο Νερούντα, στον Ειρηνικό», όπου θυμάται τη συνάντησή του με τον Ρίτσο στην Αθήνα και όσα έμαθε από τον μεγάλο ποιητή – ένα πραγματικό μανιφέστο Μεσογειακής Ποίησης.
Ο Ρίτσος είπε: Η αλήθεια και η δικαιοσύνη είναι δίδυμα αδέρφια – όταν θριαμβεύουν, θριαμβεύουν μαζί. Αδελφέ μου, ποιητή, η ποίηση είναι μια γέφυρα που συνδέει το χθες με το αύριο. Οι κουρασμένοι ψαράδες μπορούν να σμίξουν με τα πρόσωπα του μύθου και να πιουν όλοι μαζί λίγο κρασάκι.
Κι εγώ: Τι είναι ποίηση; Τι είναι ποίηση με λίγα λόγια;
Και είπε: Φίλε μου, ποίηση είναι εκείνο το μυστηριώδες συμβάν, εκείνη η ανεξήγητη λαχτάρα, που μεταμορφώνει ένα αντικείμενο σε σκέψη και μια σκέψη σε αντικείμενο. Μπορεί επίσης να εξηγήσει την ανάγκη μας να μοιραζόμαστε τη δημόσια ομορφιά.
Κι όταν τον ρώτησα για τη ζωγραφική του στις πέτρες, είπε: Οταν η ποίηση προσπαθεί με πείσμα να μου ξεφύγει, χαράζω μερικές παγίδες στις πέτρες για να την πιάσω.
Κι ύστερα είπα: Από πού έρχεται η θάλασσα στη φωνή σου, όταν η θάλασσα δεν είναι διαθέσιμη, φίλε μου;
Και είπε: Από την κατεύθυνση των αναμνήσεων κι ας μη θυμάμαι ότι ήμουν κάποτε νέος. Γεννήθηκα για δύο αδέλφια εχθρούς: τη φυλακή μου και την πληγή μου…
Και είπα: Εμαθα πολλά από σένα. Εμαθα πώς να εκπαιδεύσω τον εαυτό μου να αγαπά τη ζωή και πώς να σαλπάρω στη φωτεινή Μεσόγειο, γυρεύοντας τον δρόμο για την πατρίδα μου, γυρεύοντας την πατρίδα στον δρόμο και τον δρόμο στην πατρίδα.
Και είπε: Ο Οδυσσέας σου θα επιστρέψει ασφαλής.
Κάποτε, όταν χαθεί εντελώς η προκατάληψη περί «πολιτικής» ή «στρατευμένης» ποίησης, όταν ιδίως αυτοί που κόπτονται για την καθαρή ποίηση θα καταλάβουν πως η καθαρότητα της ποίησης είναι η καθαρότητα των μέσων και των ιδεών για τον κόσμο, αυτή η σχέση του Νταρουίς με τον Ρίτσο θα μελετηθεί πολύ και ίσως η ιδέα μιας Μεσογειακής Ποίησης ακόμα περισσότερο. Μέχρι τότε, εμείς θα προσπαθούμε ν’ αντισταθούμε επίμονα,
ώσπου να τους διδάξουμε να γράφουν
όμορφη ποίηση: την ποίησή μας.
Για μια πατρίδα, για ελευθερία, για δικαιοσύνη, για τη χαρά της ζωής.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας