«Είναι επιλογή μου να μένω στα μετόπισθεν»

Πιτσιρίκι τριγύριζε στα στούντιο όπου γραφόταν η ελληνική μουσική ιστορία. Μεγάλωσε πλάι στις μεγαλύτερες μορφές του ελληνικού πενταγράμμου. Εζησε τα πιο λαμπερά και δημιουργικά χρόνια της ελληνικής δισκογραφίας.

Ξεγλίστρησε από το οικογενειακό περιβάλλον, γυρνώντας την πλάτη σε μια επιχείρηση ταυτισμένη με την εγχώρια δισκογραφική παράδοση. Εφυγε για την άλλη άκρη του Ατλαντικού και μαθήτευσε στην περίφημη σχολή Τζούλιαρντ.

Σπούδασε νομικά, αλλά τελικά αγάπησε να ντύνει την κινηματογραφική εικόνα με μουσικές. Εγκατέλειψε την Αμερική τη στιγμή που μπροστά του ανοίγονταν μοναδικές προοπτικές. Επέστρεψε το 2015 σε μια χώρα ρημαγμένη από τον διχασμό.

Θα έλεγε κανείς πως ο Μίνως Μάτσας τα έκανε όλα ανάποδα. Κι όμως εκείνος ξέρει -και μάλλον η ζωή καθημερινά τον επιβεβαιώνει- πως δεν υπάρχει τίποτε πιο «επαναστατικό» από το να σέβεται κανείς τους προσωπικούς του χρόνους και κυρίως τις πιο βαθιές του επιθυμίες.

Ο συνθέτης τραγουδιών που γνώρισαν δόξες όπως το «Καράβια βγήκαν στη στεριά» και «Ως κι οι θάλασσες», εκείνος που έντυσε με έξοχες μουσικές το «Νησί», που με τόση τρυφερότητα και θαυμασμό πείραξε το «Είσαι εσύ ο άνθρωπός μου» (ρεμπέτικο του 1950 σε μουσική Σπύρου Περιστέρη και στίχους του παππού του και ιδρυτή της γνωστής δισκογραφικής εταιρείας «Μίνως Μάτσας και Υιός»), το «Ονειρο Απατηλό» και όλα τα τραγούδια που ακούστηκαν στην ταινία «Ευτυχία», ετοιμάζεται για τρεις βραδιές στην κεντρική σκηνή του Gazarte.

Μεθαύριο αλλά και τις επόμενες δύο Δευτέρες (12 και 19) του Δεκεμβρίου θα μοιραστεί μαζί μας κορυφαία τραγούδια από το σινεμά, την τηλεόραση, το θέατρο και τη δισκογραφία με συνοδοιπόρους τον Κώστα Τριανταφυλλίδη με την ευγενική λαϊκή φωνή που με συγκινεί και με εκπλήσσει συνεχώς τα τελευταία χρόνια και αυτό το υπέροχο κορίτσι, τη Μυρτώ Βασιλείου, μια νέα φωνή με σπάνια δύναμη.

«Αυτές οι Δευτέρες είναι ένα όνειρο που γίνεται πραγματικότητα. Στη ζωή μου μέχρι τώρα έχω καταφέρει να πραγματοποιήσω μόλις τρεις συναυλίες. Αλλά φαίνεται πως η ανάγκη μου να βρεθώ κοντά σας και να μοιραστώ αγαπημένες μουσικές και στίχους που με έριξαν από νωρίς στο τραγούδι σε μια σχέση αγάπης, που βαστάει γερά σαν να ξεκίνησα μόλις χτες, είναι πια πολύ μεγάλη», μας λέει «απολογούμενος» για τις μόλις τρεις συναυλίες που έχει πραγματοποιήσει.

«Εμαθα να είμαι πάντα κρυμμένος πίσω από κάπου, είτε αυτό είναι η κινηματογραφική εικόνα, είτε ένα θεατρικό έργο, είτε οι φωνές των τραγουδιστών. Θέλω όμως πια πολύ να επικοινωνήσω με τους ανθρώπους στους οποίους τόσα χρόνια απευθύνομαι χωρίς να έχουμε ανταλλάξει ματιές.

Οταν, πριν από περίπου τρία χρόνια, έκανα το μεγάλο βήμα και αποφάσισα να εκτεθώ στη σκηνή, πλάκωσε ο κορονοϊός και μας κλείσανε μέσα. Φέτος, λοιπόν, τα καταφέρνω. Μάλιστα, στο Gazarte, έχω συγκεντρώσει και μια ενότητα με κομμάτια που μαζευόμασταν και παίζαμε για να μην τρελαθούμε στην καραντίνα, την εποχή του κορονοπολέμου. Είναι τα απαγορευμένα της γενιάς μου».

● Σας ζόρισε πολύ η καραντίνα;

Οχι απλώς δεν με ζόρισε, αλλά εγώ τη δουλειά μου την έκανα (γέλια). Παντρεύτηκα κι απέκτησα δύο παιδιά! Το πρώτο διάστημα, είχα μόλις γνωρίσει την Ολγα (σ.σ. Κεφαλογιάννη) και μου φαινόταν ανέλπιστο δώρο να μπορώ να ζήσω τόσο πολύ με τον άνθρωπό μου.

Ηταν τόσο συμπυκνωμένος και γενναιόδωρος ο χρόνος, που ξαφνικά ένιωσα σαν να ήμασταν μαζί μια δεκαετία. Κι έτσι πήραμε γρήγορα τις αποφάσεις και γεμίσαμε το σπίτι μας. Πέρα, όμως, από το προσωπικό αφήγημα του καθενός, αισθάνομαι αυτό το διάστημα σαν ένα κενό χρόνου. Χάσαμε τη συνέχεια των σχέσεων, τη συνέχεια της ζωής. Σαν να πέσαμε όλοι σε μια μαύρη τρύπα.

● Ο λόγος που μέχρι τώρα υπήρξατε τόσο ακριβοθώρητος ήταν όντως η ντροπή;

Μουσική έγραφα από μικρός, αλλά τα έκρυβα όλα γιατί φοβόμουν την απόρριψη και την αμφισβήτηση. Και φάνηκε πως είχα δίκιο. Τα πρώτα χρόνια που εμφανίστηκα καταλάβαινα ότι διάφοροι αναρωτιούνταν: «Τι κάνει τώρα αυτός;». Πέρασε καιρός για να αποδείξω ότι αυτό που κάνω, το παίρνω στα σοβαρά και έχει κάποια αξία. Αυτή η εσωτερική διαμάχη ήταν για μένα το πιο δύσκολο κομμάτι.

Σήμερα μπορώ να σας το διηγούμαι και να γελάω, αλλά τότε με πλήγωνε πολύ. Δεν είναι εύκολο στα 25 να παραμερίζουν όλοι τη δημιουργική σου πλευρά και να αναφέρονται κυρίως στην καταγωγή και την οικογενειακή επιχείρηση. Μπήκα στη διαδικασία να αποδείξω πως αυτό που κάνω με λύσσα το αξίζω. Καταλαβαίνετε, λοιπόν, γιατί διαχρονικά έχω μάθει να κρύβομαι;

● Βεβαίως, αλλά σας πήρε αρκετό καιρό να το αποφασίσετε.

Βλέπετε; Μου κάνετε κι εσείς πλάκα όπως κοροϊδεύω κι εγώ τον εαυτό μου. Η αλήθεια είναι ότι έλειπα και 15 χρόνια στην Αμερική. Σκεφτείτε ότι το 2011, που έκανα το «Nησί», ζούσα σε άλλη ήπειρο και η μουσική γραφόταν δι’ αλληλογραφίας. Οταν επέστρεψα στην Αθήνα δέχτηκα έναν καταιγισμό προτάσεων. Με ρωτούσαν: «Τι θέλεις να κάνεις; Ηρώδειο; Παλλάς;». Κι εγώ έκανα πίσω... Είναι επιλογή μου να μένω στα μετόπισθεν, αλλά πια η ανάγκη για αμεσότητα κι επαφή είναι μάλλον μεγαλύτερη.

● Μετράτε πια επτά χρόνια στην Ελλάδα.

Επέστρεψα το 2015 όταν όλοι έφευγαν. Είχα όμως βαρεθεί τόσο την Αμερική που έλεγα «χίλιες φορές το χάος». Στην Αμερική έμαθα πραγματικά την τέχνη του να κάνεις μουσική για εικόνα και ειλικρινά δεν νομίζω ότι υπάρχει καλύτερο πανεπιστήμιο από την αμερικανική αγορά. Ομως υπάρχει ένα κομμάτι της ζωής που το στερείσαι. Εκεί, υπάρχει μόνο η δουλειά. Και μάλιστα συχνά δουλειά με ανθρώπους με τους οποίους δεν σε συνδέει τίποτα.

Μου έλειπε, λοιπόν, πολύ η σύνδεση. Για παράδειγμα με τον σκηνοθέτη Θοδωρή Παπαδουλάκη δουλέψαμε μαζί στο «Νησί», αγαπηθήκαμε, γίναμε φίλοι, έπειτα κουμπάροι, υπήρξε μια σχέση. Εχουμε κοινές αναφορές. Στην Αμερική μπορεί η επαγγελματική ανέλιξη να είναι ιλιγγιώδης και σε άλλα μεγέθη κι επίπεδα, κάποια στιγμή όμως χρειάστηκε να διαλέξω. Και τότε απλώς αναρωτήθηκα: θέλω αυτή την επιτυχία ή επιθυμώ τη σύνδεση; Οχι ότι εδώ συνδέεσαι με όλους τους ανθρώπους, απλώς οι πιθανότητες είναι σαφώς περισσότερες.

● Μεγαλώσατε πλάι στα ιερά τέρατα της ελληνικής μουσικής. Ποιος, ωστόσο, υπήρξε ο πιο γενναιόδωρος απέναντί σας;

Ο Λευτέρης Παπαδόπουλος ήταν ξεκάθαρα ο πρώτος που με ενθάρρυνε. Πήγα μια μέρα σπίτι του να του ζητήσω στίχους για μουσικές που είχα γράψει -αργότερα θα τις ερμήνευε ο Γιώργος Νταλάρας. Τις άκουσε και μου λέει: «Είναι σίγουρα δικά σου;», «Εσύ τα έγραψες ρε;». «Κάτσε και παίξ’ τα μου αν είναι δικά σου». Εκατσα λοιπόν στο πιάνο, τα έπαιξα κι όταν πείστηκε ότι λέω αλήθεια, έκατσε στο γραφείο του, πήρε ένα επιστολόχαρτο, έγραψε ένα σημείωμα, το έκλεισε σε ένα φάκελο και μου είπε: «Δώσ’ το στον πατέρα σου». Είκοσι χρόνια μετά έμαθα τι του έγραφε. Μπορώ να σας πω την ουσία, χωρίς τα γνωστά «κοσμητικά» και «γαλλικά» που είχε βάλει στο σημείωμα (γέλια). Εν ολίγοις του είπε: «Ο μικρός έχει ταλέντο, άφησέ τον να κάνει αυτό που πρέπει».

● Δεν ασχοληθήκατε με την οικογενειακή επιχείρηση, ζήσατε για ένα διάστημα Αμερική, γίνατε συνθέτης. Νιώσατε να δοκιμάζετε τις αντοχές της οικογένειας;

Αρχικά σπούδασα νομικά γιατί λάτρευα τα αρχαία ελληνικά και ως τριτοδεσμίτης έπρεπε να διαλέξω ανάμεσα στη Νομική και τη Φιλοσοφική. Δεν το μετανιώνω. Αν και θεωρητικά έχασα τέσσερα χρόνια από τη μουσική, θεωρώ ότι μου συγκρότησε το μυαλό και τη σκέψη. Επειτα πήγα Αμερική και αφοσιώθηκα σε αυτό στο οποίο ανήκα... Κοιτάξτε, σίγουρα δοκίμασα τις αντοχές τους αλλά για πολλά χρόνια ήμουν θυμωμένος με τις παλαιότερες γενιές που θεωρούσαν αυτονόητο ότι τα παιδιά τους θα συνεχίσουν το έργο ή την επιχείρησή τους. Αγωνίστηκαν τόσο σκληρά οι γονείς μας που δεν άντεχαν να γίνει κάτι πέρα από αυτό. Τώρα πια το καταλαβαίνω. Ευτυχώς, οι άνθρωποι εξελίσσονται κι έτσι δεν θα είχα αξίωση από τα παιδιά μου να με διαδεχτούν σε οτιδήποτε.

● Τη δυσπιστία του κόσμου πότε νιώσατε να την προσπερνάτε;

Ενιωθα σίγουρος για τον εαυτό μου πριν νιώσει το κοινό για μένα. Θυμάμαι όταν πήγαινα στις συναυλίες του Γιώργου Νταλάρα και έβλεπα το πλήθος να τραγουδά «Καράβια βγήκαν στη στεριά» ήθελα να κλάψω από την ένταση και την ευτυχία. Ωστόσο, νομίζω ότι ήταν με το «Νησί», που αφορούσε ένα μέσο τόσο μαζικό και μια σειρά τόσο επιτυχημένη, που έγινε το μεγάλο «ξεκαθάρισμα». Οπως επίσης και στην πρώτη μου Επίδαυρο. Θυμάμαι, μου τηλεφώνησε ο Σωτήρης Χατζάκης στην Αμερική και μου ζήτησε να γράψω μουσική για τους «Ορνιθες» που ετοίμαζε.

Πάνω στον ενθουσιασμό μου είπα αμέσως «ναι». Μόλις το έκλεισα και κατάλαβα τι έκανα, άρχισα να αναρωτιέμαι αν είμαι στα καλά μου που δέχτηκα να αναμετρηθώ με ένα έργο σημαδεμένο για πάντα από τη μουσική του Χατζιδάκι, το οποίο συν τοις άλλοις είναι και από τα πλέον αγαπημένα μου. Το μέγεθος της Επιδαύρου δεν περιγράφεται. Οταν κατέβηκα πρώτη φορά, προσκύνησα και κατάλαβα γιατί είχε έρθει η ώρα να αφήσω την Αμερική. Κάτι τέτοιες στιγμές που ακούς ένα κρακ στην καρδούλα σου καταλαβαίνεις γιατί προτιμάς την αναρχία.

● Ως μουσικός που όμως έχετε σχέσεις αίματος με τη δισκογραφία νιώσατε ποτέ να διχάζεστε; Ανήκουν στο ίδιο στρατόπεδο οι καλλιτέχνες και οι εταιρείες;

Πολύ δύσκολη ερώτηση. Θα έπρεπε να ανήκουν στο ίδιο στρατόπεδο. Οι παλιοί νομίζω ανήκαν. Σήμερα δεν ξέρω τι κάνουν οι νέοι...

● Εχετε πειράξει με τρομερό σεβασμό παλιά λαϊκά τραγούδια. Σήμερα τι θεωρείτε πιο δύσκολο: να γραφτεί ένα καλό λαϊκό τραγούδι ή ένα καλό σάουντρακ;

Το πρώτο είναι πολύ πιο δύσκολο. Το λαϊκό δεν είναι λαϊκό γιατί του βάζουμε εμείς ένα μπουζούκι και το ρουχαλάκι της λαϊκότητας. Είναι βίωμα, είναι απελευθέρωση. Το λαϊκό τραγούδι θέλει αλήθεια, αλλά είναι εύκολο να την πεις; Αναρωτήθηκε κανείς αν το σύστημα που ζούμε, μας δίνει τα ερεθίσματα να γραφτεί ένα καλό λαϊκό; Υπηρετούμε όλοι τις τέχνες με διαφορετικό τρόπο. Εχει εκλείψει η ευαισθησία. Οι άνθρωποι εκπαιδεύονται στην αντοχή και στο πώς θα γίνουν σκληρότεροι. Πού να χωρέσει το λαϊκό τραγούδι εκεί; Ειλικρινά, στα παιδιά μου θα ήθελα να διδάσκω τρόπους να φέρνουν την ευαισθησία τους στην επιφάνεια.

● Θεωρείτε ότι -για τα δεδομένα σας- διανύετε φάση εξωστρέφειας;

Συνειδητά το κάνω. Κάλλιο αργά παρά ποτέ (γέλια). Είναι σαν η ζωή μου να χωρίζεται σε δύο φάσεις. Μέχρι τα 50 ζούσα διαφορετικά. Μετά άλλαξαν όλα. Αλλά μάλλον ήμουν έτοιμος γι’ αυτό. Παρ’ όλα αυτά, ναι, η εξωστρέφεια έχει πρόσωπο: η Ολγα έχει συμβάλει σε αυτό. Με κινητοποιεί τρομερά γιατί έχει ενέργεια δέκα ανθρώπων και με παροτρύνει να θυμάμαι και να κυνηγάω αυτά που αγαπάω.

● Επιλέγοντας για σύντροφο μια πολιτικό πρώτης γραμμής αναμετριέστε και με ένα είδος έκθεσης, που εντέχνως το είχατε αποφύγει.

Δεν περίμενα ποτέ ότι θα κάνω οικογένεια με μια πολιτικό. Κρατιόμουν σε μια απόσταση απ’ αυτόν τον κόσμο, αφενός γιατί δεν το είχα φανταστεί ποτέ, αφετέρου γιατί σε όλον τον πολιτικό κόσμο υπάρχουν πολύ λίγοι άνθρωποι που εκτιμώ. Η Ολγα ήταν μέσα σε αυτούς. Με συγκινεί τόσο πολύ όταν βλέπω πως έχει την αποδοχή ανθρώπων πέρα από το κόμμα της κι είμαι ευτυχής για όσα έχει φέρει στη ζωή μου...

📌 Μίνως Μάτσας: Από κοντά

Gazarte, Βουτάδων 34, Αθήνα

Δευτέρα 5, 12 και 19 Δεκεμβρίου

Τραγουδούν: Κώστας Τριανταφυλλίδης, Μυρτώ Βασιλείου