Το δημοκρατικό σχολείο του βουνού

Κάποιοι άνθρωποι έχουν την τύχη να ανατρέχουν στην παιδική ηλικία τους και να θυμούνται στιγμές μιας ζωής χωρίς πίεση και άγχος. Μπορούν να σκέφτονται τις ώρες που έπαιζαν στην αυλή του σχολείου ή στις αλάνες της γειτονιάς, χωρίς ανησυχία για το αν θα προλάβουν τα φροντιστήρια, τις ξένες γλώσσες και τις «δραστηριότητες» που αντικατέστησαν το παιχνίδι.

Τέτοιες τρυφερές αναμνήσεις δεν έχουν οι σημερινοί νέοι, αφού το άγχος δεν είναι πια μια κατάσταση της ενήλικης ζωής τους αλλά το κουβαλούν από τα παιδικά τους χρόνια. Μπορεί όμως αυτό να αλλάξει για τις επόμενες γενιές; Μπορεί να υπάρξει ένα σχολείο που να υποστηρίζει τον χρόνο του παιχνιδιού στην εκπαίδευση; Ενα σχολείο όπου τα παιδιά θα μαθαίνουν να συνεργάζονται μεταξύ τους και όχι να ανταγωνίζονται; Ναι, σύντομα θα υπάρχει ένα τέτοιο σχολείο.

Το δημοκρατικό σχολείο του βουνού. Το σχολείο που γκρεμίζει τους τοίχους και φέρνει τον φρέσκο αέρα του βουνού στους μαθητές. Ενα σχολείο βασισμένο στις αξίες της κοινότητας. Με τις προσωπικές σχέσεις και την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση στο επίκεντρο. Είναι το Ataxia School στο Δίστομο, που όπως αποκαλύπτει και το ίδιο του το όνομα θα είναι ένα σχολείο χωρίς τάξεις, το οποίο θα περιλαμβάνει τις βαθμίδες πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, δηλαδή νηπιαγωγείο και όλες τις τάξεις του Δημοτικού.

Το σχολείο θα περιλαμβάνει τις βαθμίδες πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης

«Οραματιζόμαστε ένα ανοιχτό σχολείο που η έκτασή του δεν θα περιορίζεται στους τέσσερις τοίχους ενός ορθογώνιου οικήματος, θυμίζοντας γραμμές παραγωγής εργοστασίου, αλλά έναν χώρο ανοιχτό σε όλη την κοινότητα ως Κοινό, για μια πραγματική βιωματική μάθηση σε πραγματικές συνθήκες και ανάγκες τού σήμερα αλλά και του αύριο, όπως αυτό θα γίνεται κατανοητό από παιδιά με κριτική και δημιουργική σκέψη», θα μου πει ο Γιώργος Λούκας από την ομάδα νέων επιστημόνων και γονέων που μοιράστηκαν το όραμα μιας διαφορετικής παιδαγωγικής προσέγγισης, βασισμένης στη φυσική τάση των παιδιών να εξερευνούν και να μαθαίνουν. Ετσι γεννήθηκε το Ataxia School. Το δημοκρατικό σχολείο του βουνού.

Δημοκρατική Παιδεία

«Γεννηθήκαμε σε μια κοινωνία που από τις απαρχές της ύπαρξής μας προσπαθεί να μας εσωτερικεύσει τον ετεροκαθορισμό, “βαφτίζοντάς” μας στην ουσία φύσει εγωιστές και κακούς. Πριν καλά καλά προλάβουμε να αρθρώσουμε τις πρώτες μας λέξεις, βαφτιζόμαστε δούλοι ενός μεγάλου Πατέρα, δημιουργού των πάντων», λέει ο Γιώργος Λούκας καταγγέλλοντας τον κατασκευασμένο κόσμο μας που μας αναγκάζει να περιφερόμαστε «από τον ένα περιφραγμένο χώρο στον άλλο, είτε αυτό λέγεται σχολείο, στρατόπεδο, γραφείο, εργοστάσιο ακόμη και πόλη».

Μήπως λοιπόν η έλλειψη αυτοκαθορισμού των παιδιών αποτελεί έναν τουλάχιστον βασικό παράγοντα για την αύξηση των ψυχολογικών διαταραχών σήμερα; «Πολλές έρευνες μαρτυρούν ότι όταν τα άτομα πιστεύουν ότι έχουν ελάχιστο ή καθόλου έλεγχο στη μοίρα τους, εμφανίζουν άγχος», απαντά ο Γιώργος Λούκας.

Θα μπορούσε να είναι μια δημοκρατική εκπαίδευση η λύση; Και τι ακριβώς σημαίνει δημοκρατική εκπαίδευση; «Δημοκρατική Παιδεία είναι αυτή που προωθεί τη χρήση δημοκρατικών διαδικασιών λήψης αποφάσεων στο σχολείο. Μαθητές, γονείς, δάσκαλοι, προσωπικό, όλοι συμμετέχουν σε αυτές τις διαδικασίες. Αντιμετωπίζει τις συγκρούσεις μέσω του διαλόγου. Ενθαρρύνει τη μάθηση και αποφεύγει τη χρήση καταναγκαστικών και χειριστικών προσεγγίσεων. Οι ομαδοποιήσεις είναι διαγενεακές και παρέχουν μια ευρύτερη κοινωνική προοπτική. Παρέχει ευκαιρίες στους μαθητές να εργαστούν στα δικά τους επίπεδα, παρά σε προκαθορισμένα επίπεδα ανάλογα με την ηλικία τους», εξηγεί ο κ. Λούκας και συμπληρώνει:

«Οι μαθητές ανάλογα με τα ενδιαφέροντα, τις ικανότητες και τις προτιμήσεις τους θα κατευθύνουν οι ίδιοι την πορεία τους προς τη γνώση στο πλαίσιο μιας υγιούς, υποστηρικτικής σχέσης με τους ενηλίκους και σύμφωνα με τις οδηγίες του υπουργείου Παιδείας σχετικά με τους επιδιωκόμενους στόχους της κάθε τάξης, αλλά και πέρα από αυτούς. Με βασικά εργαλεία την αμοιβαία διδασκαλία, τη μαθητεία δίπλα σε επαγγελματίες της κοινότητας, αλλά και την επαφή με τη φύση και τον πολιτισμό, στοχεύουμε να δημιουργήσουμε μια νέα κουλτούρα και φιλοσοφία μάθησης».

Πέρα από την αποδέσμευση των μαθητών από τα στενά πλαίσια της αίθουσας μέσω των υπαίθριων βιωματικών δραστηριοτήτων μέσα στο βουνό, μια άλλη καινοτομία του Ataxia School είναι η εσωτερική διαμόρφωση του χώρου, ο οποίος δεν θα έχει καμία σχέση με την παραδοσιακή διάρθρωση σχολικών δομών, αφού δεν θα περιλαμβάνει καθορισμένες αίθουσες διδασκαλίας, αλλά θα αποτελεί ένα πεδίο εξερεύνησης. «Οι μαθητές θα μετακινούνται από τη μια αίθουσα στην άλλη, επιλύοντας μαθησιακούς γρίφους, όπως αυτοί θα προκύπτουν από τη διάδραση ανάμεσα σε μαθητές και διδάσκοντες» καταλήγει ο κ. Λούκας.

Στόχος είναι το σχολείο να λειτουργήσει τον Σεπτέμβριο του 2022 με το Νηπιαγωγείο και από τον Σεπτέμβριο του 2023 με τις πρώτες τάξεις Δημοτικού.

Μακάρι το Ataxia School να αποτελέσει το έναυσμα για να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις εκείνες που χρειάζονται ώστε τα παιδιά να έχουν πρόσβαση στο αγαθό της εκπαίδευσης απολαμβάνοντας συγχρόνως την παιδική τους ηλικία.