Το 'χουν αυτό οι καλές φωτογραφίες: (σε) ταξιδεύουν στον χρόνο. Το 'χουν και οι καλοί φωτογράφοι αυτό: επιμηκύνουν διαστάσεις, λειτουργούν έξω από αυτές, παίζουν μαζί τους, δημιουργούν νέες - διαστάσεις και εντάσεις, αισθήματα και μνήμες, απορίες και απαντήσεις.
Το πώς το κάνουν δεν ξέρω, το πώς γίνεται μακάρι να ήξερα. Αυτό που ξέρω είναι πως μια νέα έκθεση για κάτι ίσως όχι τόσο νέο χρονικά, σίγουρα όμως πιο νεανικό από πολλά παρόντα, πρόκειται να μας «ξεναγήσει» σε ένα χωροχρονικό δυναμικό: από σήμερα και για μία εβδομάδα στον χώρο του Κ*ΒΟΞ θα υπάρχει η έκθεση «Rock and Roll Hearts. Αθήνα 1987-1993».
Ο Νίκος Κερκινός εκθέτει 54 επιλεγμένες ασπρόμαυρες φωτογραφίες από τη μουσική σκηνή της περιόδου 1987-1993. Με σημείο αναφοράς το μυθικό πλέον Ρόδον, αλλά και άλλους συναυλιακούς χώρους όπως το Club 22, τον Λυκαβηττό, το Κατράκειο κ.ά., ο φακός του Νίκου Κερκινού αποτυπώνει την εποχή εκείνη μέσα από θρυλικές μπάντες και μουσικούς της ροκ σκηνής που επισκέφτηκαν την Ελλάδα την εξαετία 1987-1993: Nico (Club 22, 1987), Ramones (Ρόδον, 1989), Motorhead (Ρόδον, 1990), Nick Cave (Λυκαβηττός, 1990), Last Drive (Studio 111, 1990 - το μόνο ελληνικό συγκρότημα που περιλαμβάνεται στην έκθεση), De Traces (Graffiti Club, 1991), Iggy Pop (Ρόδον, 1991), Deborah Harry (Γήπεδο Παναθηναϊκού, 1991), Fuzztones (Ρόδον, 1991), The Cramps (Ρόδον, 1991), Nina Hagen (Ρόδον, 1992), Violent Femmes (Λυκαβηττός, 1992), Public Enemy (Κατράκειο, 1992), Screamin’ Jay Hawkins (Ρόδον, 1993).
«Ηταν μια απίστευτη εποχή» μάς λέει ο φωτογράφος. «Εικοσάρηδες ήμασταν τότε. Μιλάμε για τη γενιά των πανκ και των ροκαμπιλάδων και μαζί ένα σωρό μουσικά γκρουπούσκουλα...
Εως το 1985 δεν ξέραμε τι θα πει συναυλία ξένου συγκροτήματος. Τότε άρχισαν να έρχονται στην Ελλάδα. Την "πόρτα" άνοιξε η Μελίνα με το μεγάλο συναυλιακό διήμερο που είχε διοργανώσει στο Καλλιμάρμαρο. Είχαν έρθει απίστευτα συγκροτήματα: Cure, Stranglers, Depeche Μode, οι Culture Club με τον Μπόι Τζορτζ, Clash. Θυμάμαι πως το εισιτήριο ήταν τσουχτερό, νομίζω 2.000 δραχμές -ένα μεγάλο ποσό τότε- και οι πιτσιρικάδες που δεν είχαν τα χρήματα έκαναν επεισόδια έξω από το στάδιο. Αντε να τα βάλεις μαζί τους! Αναγκάστηκε η εξουσία να διαπραγματευτεί με τους ροκάδες, με αποτέλεσμα τη δεύτερη μέρα οι πύλες ν' ανοίξουν για όλους δωρεάν. Ηταν ένα ετερόκλητο κοινό με αγάπη για τη μουσική, αλλά όχι μόνο.
Πρέπει να καταλάβουμε ότι εκείνη ήταν μια μεταβατική εποχή και πολλοί καλλιτέχνες και φουλ νεολαίοι ψάχναμε κάτι νέο, καινοτόμο, πρωτοποριακό και δυναμικό. Οπότε και στο Καλλιμάρμαρο, στο Ρόδον, αργότερα και σε άλλους συναυλιακούς χώρους, έβλεπες γύρω σου σκληρούς ροκάδες, πανκιά, χεβιμεταλάδες, σκινχέντς, νεοπάνκ, χιπχοπάδες... Στο Ρόδον όλες οι συναυλίες ήταν sold out. Και το εισιτήριο, λογικό.
Αλλά για μας τότε αυτοί οι συναυλιακοί χώροι ήταν κομμάτι της ζωής μας. Μέσω και εξαιτίας της μουσικής επικοινωνούσαμε, βρισκόμασταν (κυριολεκτικά και μεταφορικά), υπήρχαμε. Εβραζε και το αίμα μας, ο αντιεξουσιαστικός χώρος ήταν στα πάνω του και ακούγαμε και πολύ καλή μουσική, ξένη και ελληνική.
Σήμερα δεν υπάρχει ούτε ένας κλειστός συναυλιακός χώρος προδιαγραφών στην Αθήνα, αλλά ούτε και ανοιχτός. Το Ρόδον έγινε σούπερ μάρκετ. Δεν είναι όλα αυτά σημάδια; Για ποιο πράγμα, ας το απαντήσει κάθε αναγνώστης μόνος του...
Η μουσική τότε δεν ήταν τραγούδια σε μια πλατφόρμα. Οι μουσικές επιλογές προσδιόριζαν έναν τρόπο έκφρασης, μια στάση ζωής, μια αισθητική, μια κοσμοθεωρία. Δεν ήταν απλώς μια μουσική προτίμηση - ήταν τρόπος ζωής.
Ολοι ψάχναμε τρόπους να διοχετεύσουμε την ενέργειά μας: είχαμε δημοκρατία και ήμασταν νέοι. Οι περισσότεροι πολιτικοποιημένοι. Θυμάμαι στο Λύκειο δεν υπήρχε ούτε ένας συμμαθητής μου που να μην είναι κάπου γραμμένος. Στις συναυλίες βέβαια ήμασταν του αριστερού και αντιεξουσιαστικού χώρου.
Μπορούσες να διεκδικήσεις μέσα από την τέχνη -πόσο μάλλον από τη μουσική. Αυτό το ένιωθα στις συναυλίες από τις οποίες επέλεξα φωτογραφίες. Εχουν περάσει 30 χρόνια από τότε και θέλησα με αυτή την έκθεση να επανέλθω σε εκείνη την εποχή, να ξαναβρεθούμε φίλοι και σύντροφοι, να ξαναθυμηθούμε πώς ήταν το να πιστεύεις σε ένα όραμα, ας είναι και θεότρελο, και να δρας προς τα εκεί. Να ξαναβρεθούμε στη σκηνή... ή έστω κάτω από αυτή!».
«Τότε, δουλεύαμε με φιλμ φυσικά. Είχαμε ελάχιστο χρόνο για να φωτογραφίσουμε τα συγκροτήματα - στα δύο πρώτα τραγούδια τους μόνο. Αυτό που μ' ενδιαφέρει πάντα, και τότε και τώρα, είναι ν' αποτυπώσω το πάθος και το συναίσθημα» εξηγεί ο Ν. Κερκινός. Ισως εδώ ακριβώς να βρίσκεται και η πρωτοτυπία των φωτογραφιών αυτών. Ισως δεν είναι τυχαίο πως δεν θα δούμε καθόλου γενικά κάδρα των μουσικών (κάτι που ήταν η κυρίαρχη πρακτική των φωτογράφων οι οποίοι κάλυπταν τότε τις συναυλίες).
Ο Νίκος Κερκινός προτιμούσε τις κοντινές λήψεις με γρήγορα φιλμ και κόκκο (καθώς απαγορεύονταν τα φλας). «Το "βλέμμα" είναι κάτι το πολύ προσωπικό για τον κάθε φωτογράφο. Δεν μαθαίνεται. Εξελίσσεται όμως. Εχει να κάνει με την εσωτερική του ματιά, στην οποία εμπεριέχεται η κουλτούρα, η ιδεολογία, οι εμπειρίες, τα διαβάσματά του, το τι εικόνες έχει δει (ο κινηματογράφος παίζει σπουδαίο ρόλο στη φωτογραφική "εκπαίδευση"). Το "βλέμμα" πάντως δεν μαθαίνεται. Μαθαίνεις τα τεχνικά και ώς εκεί.
Μπορεί δέκα άνθρωποι να φωτογραφίσουν το ίδιο θέμα, αλλά μόνο δύο να το κάνουν διαφορετικά. Για να κάνεις το "κλικ", έχεις ήδη εικόνες μέσα σου. Εχεις καλλιεργήσει μια αίσθηση και για το φως και για το κάδρο σου. Προσωπικά με ενδιαφέρουν πολύ τα διαφορετικά καδραρίσματα, οι μη αναμενόμενες γωνίες λήψης».
Ο ίδιος έχει κάνει και φωτογραφία μόδας, αλλά και δρόμου με ελεύθερο θέμα. Παράλληλα έχει φωτογραφίσει δεκάδες πορείες, έχει κινδυνέψει (και από την κρατική καταστολή, αλλά και από τους ίδιους τους διαδηλωτές) και δηλώνει: «Οχι, δεν θα φωτογράφιζα ποτέ πολιτικούς. Με ενδιαφέρει ο κόσμος του περιθωρίου, θέλω να μπορώ να συνδεθώ συναισθηματικά με το θέμα μου με κάποιο τρόπο. Δεν θέλω να υποτιμήσω όσους κάνουν το πρώτο, απλά εγώ δεν θα μπορούσα. Η φωτογραφία είναι κάτι το προσωπικό για μένα, ακριβώς γιατί είναι η δική σου "ματιά" - και ως προς το θέμα και ως προς το "κλικ" και ως προς την αποτύπωση. Ακόμη και ως προς τη χρήση. Μην ξεχνάμε εξάλλου πως η φωτογραφία είναι και μέσο ενημέρωσης. Ζούμε στην εποχή της εικόνας. Ξέρουμε όμως να την αναγνωρίζουμε;»
? «Rock and Roll Hearts. Αθήνα 1987-1993»
20-28 Νοεμβρίου στο Κ*ΒΟΞ,
Θεμιστοκλέους και Αραχώβης, Εξάρχεια.
Κυρίως απογευματινές ώρες. Και φυσικά βραδινές...
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας