Μια ιστορία 170 ετών

Υστερα από εκατοντάδες επισκέψεις σε μικρές, μεσαίες ή μεγάλες μονάδες παραγωγής και μεταποίησης, εξακολουθεί και υπάρχει ένα θέμα που με γοητεύει και με συγκινεί βαθιά. Είναι η αίσθηση που αποκομίζω όταν βλέπω ιστορικές επιχειρήσεις, με ρίζες βαθιές, δύο και τρεις γενιές πίσω, να εξακολουθούν με την ίδια δυναμική να δημιουργούν και να προχωράνε. Επιχειρήσεις όπου το νέο αίμα είναι εξίσου εμπνευσμένο και πολλά υποσχόμενο με τους ιδρυτές τους.

Αυτή την εμπειρία απόλαυσα στην τελευταία μου επίσκεψη στην ιστορική ποτοποιία της Καλαμάτας, Καλλικούνης. Μεσσήνιος γαρ, γέννημα θρέμμα, μεγάλωσα με τα ιστορικά μπουκάλια της ποτοποιίας να μπαινοβγαίνουν στο σπίτι μας και να κοσμούν τα ράφια του σαλονιού μας. Κομψές, ρετρό πλέον συσκευασίες, προσεκτικά τυλιγμένες, υπήρχαν πάντα σ' ένα ντουλάπι, απρόσιτο για μας τα παιδιά, ώστε να προσφερθούν ως εκλεκτό δώρο σε έκτακτες περιστάσεις.

Θυμάμαι ακόμη τους ήχους από τα μικρά γυάλινα ποτηράκια του λικέρ να ηχούν στο κέντρο του σπιτιού αλλά και την έκπληξή μου όταν πρωτοδοκίμασα πιτσιρικάς κονιάκ. Βουτηγμένος σ’ αυτές τις αναμνήσεις ήμουν καθ’ οδόν για την Καλαμάτα. Και όταν έφτασα αντίκρισα ένα μικρό θαύμα. Ενα θαύμα επιχειρηματικότητας και δημιουργίας.

Παραγωγική από το 1850

Η ποτοποιία Καλλικούνης είναι η μακροβιότερη παραγωγική μονάδα στη νεότερη Ελλάδα με 170 χρόνια ιστορίας στο ενεργητικό της. Η απαρχή της είναι το 1850, όταν ο Νικόλας Καλλικούνης, νεαρός απόφοιτος της Σχολής των Φυσικών Επιστημών της Τεργέστης, ιδρύει στην Καλαμάτα την ομώνυμη ποτοποιία, ατμοκίνητη από την πρώτη στιγμή.

Ο φέρελπις νέος συνδυάζει γερές σπουδές, έφεση στην πρωτοπορία, αλλά έχει και την έμπνευση που του χαρίζει η χλωρίδα της μεσσηνιακής γης. Ετσι, δημιουργεί σύντομα μια εντυπωσιακή παλέτα αποσταγμάτων. Στους άμβυκές του μεταμορφώνονται τα άνθη της λεμονιάς, τα τριαντάφυλλα, τα γαρίφαλα, η χιώτικη μαστίχα, το εξωτικό τότε κακάο και ο καφές και δεκάδες άλλα αρωματικά φυτά, ρίζες, σπόροι, χυμοί φρούτων από την πλούσια μεσσηνιακή γη.

Σύντομα ήρθε και η εξωστρέφεια. Φανταστείτε ένα κράτος που μετρούσε λίγες δεκαετίες ζωής και τα σύνορά του έφταναν μετά βίας έως τη Θεσσαλία. Σ’ αυτό το τοπίο μια ελληνική επιχείρηση σαρώνει βραβεία σε διεθνείς εκθέσεις της Ευρώπης και της Αμερικής.

Τέσσερα μόλις χρόνια μετά την πτώχευση του ελληνικού κράτους, που την ανακοινώνει περίλυπος ο Χαρίλαος Τρικούπης, ο Nικόλαος Καλλικούνης, αναγνωρισμένος ήδη στην Ευρώπη ως γευσιγνώστης και διεθνής προσωπικότητα των επιχειρήσεων, δέχεται επίσημη πρόσκληση από την πόλη των Παρισίων να συμμετάσχει ως τιμώμενο μέλος της Ελλανοδίκου Επιτροπής (Membre de Jury-Hors Concours), στην περίφημη Διεθνή Εκθεση του Παρισιού του 1897.

Λίγα χρόνια αργότερα στην ίδια έκθεση η ποτοποιία Καλλικούνης συμμετέχει με ένα εντυπωσιακό περίπτερο σε στιλ art nouveau και υποδέχεται 25.000 επισκέπτες οι οποίοι απολαμβάνουν ένα ελληνικό προϊόν. Το ημερολόγιο δείχνει 1900 και ο Ν. Καλλικούνης φεύγει από την έκθεση με την ανώτατη διάκριση, το χρυσό βραβείο για το «Cognac Imperiale».

Μετά τον θάνατό του, την επιχείρηση αναλαμβάνει η σύζυγός του Κλειώ Καλλικούνη, βοηθούμενη από τις δύο αδελφές της. Οι τρεις γυναίκες αποδείχθηκαν εξαιρετικά ικανές, κατορθώνοντας να την κρατήσουν ενεργή στην ταραγμένη περίοδο της Μικρασιατικής Καταστροφής, της οικονομικής κρίσης 1929-1931 και των αναταράξεων του Μεσοπολέμου.

Ο γιος της Κλειώς, χημικός-οινολόγος του Πανεπιστημίου Αθηνών, αναλαμβάνει το τιμόνι το 1936. Την ταραγμένη δεκαετία 1940-1950 οι άμβυκες σβήνουν, αλλά γρήγορα η ποτοποιία Καλλικούνης ξαναβρίσκει τον ρυθμό της διευρύνοντας πωλήσεις και εξαγωγές και εισέρχεται θεαματικά στην κάβα των Ανακτόρων.

Ενα κελάρι για την έρευνα

Σήμερα η εταιρεία έχει εγκατασταθεί λίγο έξω από την Καλαμάτα, όπου βρίσκεται και το μαγευτικό κελάρι παλαίωσης. Ενας υπέροχος χώρος όπου σε δρύινα γαλλικά βαρέλια παλαιώνουν και μετασχηματίζονται αποστάγματα, κρασί και μπράντι. Εκτός από τις διαδικασίες παραγωγής η ποτοποιία Καλλικούνης εργάζεται συστηματικά πάνω στη διερεύνηση των μηχανισμών παλαίωσης των αποσταγμάτων και την ποσοτική και ποιοτική εξέλιξη ορισμένων βασικών συστατικών τους, παράγοντας έτσι ένα πολύ σημαντικό ερευνητικό έργο.

Στο κελάρι της ποτοποιίας αυτή τη στιγμή παλαιώνουν από 3 έως 25 χρόνια και ταυτόχρονα ερευνάται η εξέλιξή τους 35.000 λίτρα αποστάγματος οίνου και 22.000 λίτρα Brandy!

Μια μεθυστική πραγματικότητα

Μπράντι, βερμούτ, λικέρ μπαίνουν σε γυάλινα μπουκάλια και ταξιδεύουν τη γεύση της Ελλάδας και της μεσσηνιακής γης κυριολεκτικά στα πέρατα του κόσμου. Από τις ΗΠΑ και το Χονγκ Κονγκ έως τη Γερμανία και τη Ρωσία. Το κλασικό ελληνικό ούζο, η πάντα αγαπημένη μαστίχα, μια κρυστάλλινη βότκα, ένα νευρικό τζιν, ένα βερμούτ με έντονη επίγευση βγαίνουν από τους άμβυκες της ποτοποιίας. Τα τελευταία χρόνια μια σειρά από ανθρακούχα χαμηλόβαθμα ποτά, όπως mojito, orange, water melon, margarita, εμφιαλώνονται και γίνονται αγαπημένα της νεολαίας και ιδανική συντροφιά στην παραλία.

Αφησα για το τέλος το Brandy Alexander Imperial που αποτελεί κυριολεκτικά το πετράδι του στέμματος της επιχείρησης.

Το δοκίμασα τελευταίο. Μέσα στη μεστή του γεύση συμπυκνώνει τον ήλιο της Μεσογείου και την ένταση του μεσσηνιακού σύμπαντος. Είναι πραγματικά ένα ποτό που εκφράζει με τον καλύτερο τρόπο τη φιλοσοφία της τέταρτης γενιάς η οποία βρίσκεται εδώ και χρόνια στο τιμόνι της επιχείρησης. Πρόσφατα εισήλθε δυναμικά με έμπνευση και νεύρο και η πέμπτη γενιά και αναμένω με αγωνία να απολαύσω το δικό τους στίγμα.

Ηταν μια επίσκεψη σαν μια βουτιά στη ζωογόνο δύναμη της ελπίδας. Είναι πάντα ελπιδοφόρα και καθησυχαστική συνάμα η συναναστροφή με ανθρώπους που κυριεύονται από έμπνευση και την ίδια στιγμή, μεθοδικά και αθόρυβα ξέρουν να την υλοποιούν και να χτίζουν σπουδαία πράγματα σε στέρεες βάσεις. Στην υγειά τους!