Απλά μαθήματα οικονομίας... με οικολογικό πνεύμα

ΑΠΟΣΤΟΛΗ στο ΕΛΣΙΝΚΙ

Μια οικολογική... άβυσσος χωρίζει την Ελλάδα από τη Φινλανδία, η οποία ώς το τέλος του χρόνου θα ασκεί την εκ περιτροπής προεδρία της Ε.Ε.

Δεν προσδιορίζεται από την πλεονεκτική θέση της σκανδιναβικής χώρας στον οικονομικό τομέα, αλλά κυρίως από την προτεραιότητα που δίνει σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος. Ανακύκλωση, βιώσιμη κινητικότητα με συγκοινωνίες και ποδήλατα, αλλά και ανάδειξη της φύσης μέσα από 40 εθνικά πάρκα από τα οποία απουσιάζει το μπετόν...

Δεν είναι τυχαίο ότι ο νεοκλεγμένος σοσιαλιστής πρωθυπουργός της χώρας, Αντι Ρίνε, στις προγραμματικές δηλώσεις του από τις Βρυξέλλες, έθεσε ως πρώτο μέλημα της φινλανδικής προεδρίας την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, με δεδομένο ότι το 2020 θα γίνει ο πρώτος απολογισμός των ευρωπαϊκών χωρών για την υλοποίηση των μέτρων, τα οποία συμφωνήθηκαν στη διεθνή διάσκεψη του ΟΗΕ, που πραγματοποιήθηκε στα τέλη του 2018 στο Παρίσι.

Στην ίδια «ρότα» κινείται φυσικά η υπουργός Περιβάλλοντος Κρίστα Μικόνεν, η οποία διαχειρίζεται το ένα από τα συνολικά τρία χαρτοφυλάκια των Πράσινων στην πεντακομματική κεντροαριστερή συμμαχία που κυβερνά τη Φινλανδία από τον Ιούνιο.

«Στόχος μας είναι να υλοποιηθεί η δέσμευση των ευρωπαϊκών κρατών για μείωση κατά 40% ώς το 2030 των εκπομπών που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου και τον μηδενισμό τους ώς το 2050. Αυτή είναι η μόνη μας επιλογή για να περιορίσουμε την αύξηση της μέσης θερμοκρασίας κατά 1,5 - 2 βαθμούς Κελσίου», τόνισε στη σύνοδο των υπουργών Περιβάλλοντος, που έγινε τον περασμένο μήνα στο Ελσίνκι και στην οποία η Ελλάδα έλαμψε διά της... απουσίας της.

Ο οδικός χάρτης θα «ζυγιστεί» στη νέα συνάντηση τον Σεπτέμβριο, με προοπτική στις αρχές Δεκεμβρίου να θεσμοθετηθούν πιο αυστηρά μέτρα, καθώς η Γηραιά Ηπειρος δοκιμάζεται από ακραία καιρικά φαινόμενα, που είναι συχνότερα και με πιο σοβαρές επιπτώσεις.

Προχώρησε μάλιστα σε μια συμβολική κίνηση και αποφάσισε να καταθέσει το κονδύλι των 500.000 ευρώ, που διατίθεται για τα καθιερωμένα αναμνηστικά δώρα στους μετέχοντες στην υπουργική σύνοδο, σε προγράμματα για τον περιορισμό της ρύπανσης από τις αεροπορικές μεταφορές.

Πρόσφατη μελέτη από τον διεθνή οργανισμό αερομεταφορών ICAO έδειξε ότι ο συγκεκριμένος τομέας συμμετέχει κατά 3,6% στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, αλλά παρουσιάζει δυναμική ανάπτυξη που θα φτάσει το 42% σε σχέση με το 2010, χρονιά που μπήκε στο μικροσκόπιο των επιστημόνων.

Είναι μια επιλογή που υιοθετήθηκε από όλους τους υπουργούς της Φινλανδίας, αφού η χώρα έχει δεσμευτεί να γίνει η πιο «πράσινη» προεδρία της Ε.Ε. και φιλοδοξεί να συνδέσει το Ελσίνκι με άλλη μια διεθνή συμφωνία.

Ολες οι σύνοδοι των υπουργών θα συνεδριάζουν στο Finlandia Hall, που είναι προσβάσιμο από όλα τα σημεία της πόλης με το άψογο δίκτυο τραμ, με ποδήλατα που έχουν τη δική τους «επικράτεια» για να κινούνται χωρίς προβλήματα και με βάδισμα.

Οι αντιπροσωπείες θα απολαμβάνουν το πεντακάθαρο νερό από το δίκτυο ύδρευσης, αφού έχουν... εξοριστεί τα εμφιαλωμένα, που άλλωστε κοστίζουν πανάκριβα και το κυριότερο επιβαρύνουν το περιβάλλον με την πλαστική συσκευασία τους.

Το εγχείρημα δεν είναι τόσο εύκολο, αφού τέσσερις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν χάνουν ευκαιρία να εκφράζουν τις διαφωνίες τους στη φιλοπεριβαλλοντική στόχευση της Ε.Ε.

Πρόκειται για τις χώρες του Βίζεγκραντ -όπως έχει πολιτογραφηθεί η ευρωσκεπτικιστική συμμαχία Πολωνίας, Ουγγαρίας, Τσεχίας και Σλοβακίας- οι οποίες διεκδικούν αποζημιώσεις για τη μετάβαση από τον άνθρακα σε πιο φιλικές πηγές ενέργειας.

Η διαφοροποίησή τους εκδηλώθηκε και στη σύνοδο των υπουργών Περιβάλλοντος, αλλά η Κρίστα Μικόνεν εξέφρασε την πεποίθηση ότι η στάση τους θα αλλάξει, καθώς θα καταλάβουν ότι η στροφή σε πιο φιλοπεριβαλλοντικές πολιτικές θα φέρει οικονομική ανάπτυξη και νέες ευκαιρίες απασχόλησης.

Επικαλέστηκε τα οφέλη από την κυκλική οικονομία και επικαλέστηκε την φινλανδική εμπειρία από την επανάχρηση των ρούχων.

Υπολογίζεται, όπως τόνισε η συνεργάτης της Τάινα Νίκουλα, ότι σε ετήσια βάση στην Ευρώπη απαξιώνονται περίπου 80 δισ. εκατ. τόνοι ενδυμάτων και σε πολλές χώρες έχει αρχίσει να δημιουργείται δίκτυο για τη συλλογή και την πώλησή τους.

Παράλληλα όμως επιστήμονες πειραματίζονται στην αξιοποίησή τους για τη δημιουργία πρώτων υλών κλωστοϋφαντουργίας και υφασμάτων που είναι πιο φιλικά προς το περιβάλλον.

«Αν καταφέρουμε να συγκεντρώσουμε το 50% των χρησιμοποιημένων ρούχων θα έχουμε καλύψει το μεγαλύτερο μέρος των στόχων που έχουμε θέσει», επισήμανε η Φινλανδή ειδικός σε θέματα Κυκλικής Οικονομίας.

Η «Εφ.Συν.» ήταν το μόνο μέσο ενημέρωσης από την Ελλάδα που προσκλήθηκε στη σύνοδο των υπουργών Περιβάλλοντος και, μαζί με δημοσιογράφους από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, είχε την ευκαιρία να γνωρίσει από «πρώτο χέρι» μερικές από τις πρωτοποριακές επιδόσεις της Φινλανδίας στην «πράσινη» οικονομία.

Τον Ιούνιο του 2020 το Λάχτι θα ανακηρυχθεί και επίσημα η πρώτη Πράσινη ευρωπαϊκή πόλη. Παρέλαβε τη σκυτάλη πριν από λίγο καιρό από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, έχοντας κατακτήσει την πρώτη θέση ανάμεσα σε εννέα υποψήφιες πόλεις χάρη το πρωτοποριακό και πολύπλευρο πρόγραμμα που υπέβαλε.

Η φινλανδική πόλη των 120.000 κατοίκων φιλοδοξεί μέσα στους επόμενους μήνες να θέσει σε εφαρμογή το πρώτο Προσωπικό Σύστημα μέτρησης εκπομπών ρύπων.

Οι ειδικοί διαπίστωσαν ότι το 32% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα προέρχεται από την κυκλοφορία και υπολογίζουν ότι, αν πείσουν τους πολίτες να αφήσουν το ΙΧ τους και να στραφούν σε άλλους τρόπους μεταφοράς, θα πετύχουν μείωση των ρύπων κατά 70% έως το 2030.

Η μέτρηση της συμπεριφοράς τους θα γίνεται με το πρόγραμμα CityCAP, που θα τεθεί σταδιακά σε εφαρμογή από το φθινόπωρο και υποστηρίζεται από τη δημοτική αρχή, τα πανεπιστήμια, τα ερευνητικά ινστιτούτα, τους δημόσιους συγκοινωνιακούς φορείς και τον επιχειρηματικό κόσμο.

Πρόκειται για μια πρωτοποριακή εφαρμογή στο κινητό τηλέφωνο που έχει τη δυνατότητα να καταγράφει και κυρίως να βαθμολογεί τον τρόπο μετακίνησης του κατόχου του με βάση το ενεργειακό του αποτύπωμα.

Η στροφή σε πιο οικολογικές λύσεις μετακίνησης θα δίνει το ενεργειακό αποτύπωμα κάθε πολίτη στο τέλος του μήνα και θα τον επιβραβεύει με εκπτώσεις σε αγορές προϊόντων και άλλες παροχές.

Το ηλεκτρονικό σύστημα μέτρησης θα δοκιμαστεί σε μεγάλη κλίμακα και θα εξεταστεί αν θα χρειαστεί να γίνουν βελτιώσεις, π.χ. για να περιλάβουν ένα μικρό μέρος του πληθυσμού που δεν διαθέτει κινητό.

«Είναι το μεγάλο μας στοίχημα. Εχουμε ήδη ξεκινήσει ενημερωτική καμπάνια για να πείσουμε τους πολίτες να στραφούν στο ποδήλατο», μας εξήγησε η επικεφαλής του προγράμματος Ανα Χουτούνεν, η οποία μας μίλησε για το δίκτυο ποδηλατόδρομων που κατασκευάζεται και θα καλύψει το σύνολο της πόλης.

Θα διαθέτει μάλιστα ειδικές διαδρομές για fast track μετακινήσεις χωρίς φρενάρισμα στις διασταυρώσεις με τα υπόλοιπα μεταφορικά μέσα. Μέσα από την καταγραφή των μετακινήσεων θα προκύψουν επίσης πολύτιμες πληροφορίες για ανάγκες των πολιτών, που θα αξιοποιηθούν από τους φορείς για να κάνουν παρεμβάσεις στην πόλη.

Είναι ένα κομμάτι από το γενικότερο σχέδιο της δημοτικής αρχής με βάση το οποίο το 2025, πέντε χρόνια νωρίτερα από το στόχο της ΕΕ, το Λάχτι θα έχει μηδενίσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.

Εχει εξασφαλιστεί κονδύλι 180 εκατ. ευρώ για την κατασκευή μονάδας, που θα καλύψει τις ενεργειακές ανάγκες της πόλης αποκλειστικά από ανανεώσιμε πηγές ενέργειας. Το πρώτο τμήμα της άρχισε να λειτουργεί από τον Απρίλιο.

Η φινλανδική Sulapak, που συγκαταλέγεται ανάμεσα στις 100 σημαντικότερες startups της Ευρώπης, ιδρύθηκε το 2016 από μια ομάδα επιστημόνων που θέλησαν να δώσουν τη δική τους απάντηση στο μεγάλο ερώτημα του πλανήτη για το μέλλον των συσκευασιών από πλαστικό που δεν αποδομούνται, προκαλώντας πολλαπλές επιπτώσεις στο περιβάλλον.

Πειραματίστηκαν με βιομάζα, που υφίσταται ειδική επεξεργασία και αναμειγνύεται με φυσικά υλικά, δημιουργώντας ένα νέο υλικό, το οποίο έχει την ιδιότητα να διασπάται και στην ουσία να εξαφανίζεται όταν έρθει σε επαφή με το νερό για περισσότερες από δύο ώρες.

Το δεύτερο πλεονέκτημα του υλικού, που έχει καταχωρiστεί επίσημα με το όνομα της φινλανδικής ομάδας, είναι ότι δεν απαιτούνται μεγάλες εγκαταστάσεις για την παραγωγή του.

«Ξεκινήσαμε με τις συσκευασίες για καλλυντικά», μας ενημέρωσε η Σούβι Χάιμι, από την ιδρυτική ομάδα της Sulapac. Την περασμένη χρονιά εξασφάλισαν σημαντική χρηματοδότηση και κατάφεραν να υπογράψουν συμβόλαιο συνεργασίας με διεθνή οίκο μόδας που δραστηριοποιείται και στον τομέα των καλλυντικών.

Η πρωτοποριακή ομάδα συμμετέχει στο πρόγραμμα της Ε.Ε. για κατάργηση προϊόντων από πλαστικό μιας χρήσης και ήδη πειραματίζεται για να δημιουργήσει καλαμάκια για αναψυκτικά από υπολείμματα ξύλου και βιομάζα που υπάρχει στα δάση της Φινλανδίας.

Το καμάρι της Φινλανδίας είναι το καινοτόμο πρόγραμμα αξιοποίησης των ρούχων που θα κατέληγαν στα σκουπίδια.

Η πολυμελής ερευνητική ομάδα του πανεπιστημίου που φέρει το όνομα του κορυφαίου αρχιτέκτονα Αλβαρ Ααλτο, δεν επαναπαύτηκε στα προγράμματα συλλογής και επαναχρησιμοποίησης, τα οποία έχουν κάνει τα τελευταία χρόνια την εμφάνισή τους σε όλες τις ευρωπαϊκές πόλεις.

Προχώρησαν ένα βήμα παραπάνω και ξεκίνησαν τα πειράματα για να δώσουν νέες, πιο οικολογικές ιδιότητες στα παλιά ρούχα. Το πρόγραμμα στέφτηκε από επιτυχία και το Ioncell, όπως «βαφτίστηκε» το νέο υλικό από ίνες φιλικές προς το περιβάλλον, έχει ήδη κάνει την εμφάνισή του στις πασαρέλες.

«Η παγκόσμια αγορά της μόδας, με ετήσιο τζίρο που ξεπερνά τα 1,3 τρισεκατομμύρια ευρώ, αποτελεί τη δεύτερη πηγή εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, αμέσως μετά τον ενεργειακό τομέα», αποκάλυψε ο καθηγητής Mάικλ Χούμελ.

Επικαλέστηκε μελέτη της οργάνωσης Global Fashion Agenda, που δημιουργήθηκε για την προώθηση των αρχών της ηθικής και βιώσιμης μόδας, σύμφωνα με την οποία η παγκόσμια αγορά ρούχων και παπουτσιών θα αυξηθεί κατά 63% ώς το 2030, κυρίως λόγω της ανόδου της ζήτησης στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Υπολογίζεται ότι, αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα, ο συγκεκριμένος τομέας παραγωγής θα εκπέμπει 2,8 δισ. τόνους ρύπων σε ετήσια βάση, ποσότητες περίπου 30% σε σχέση με τα επίπεδα του 2010.

Στο ίδιο διάστημα θα διπλασιαστεί και η κατανάλωση νερού, ενός πόρου σε ανεπάρκεια που είναι απαραίτητος κατά τη διαδικασία επεξεργασίας των ινών και των υφασμάτων, φτάνοντας τα 118 δισ. τόνους.

Τα εργαστήρια του Πανεπιστημίου Ααλτο παραλαμβάνουν τα αποφόρια και τα μπολιάζουν με υπολείμματα ξύλου, ακόμα και εφημερίδες, για να δημιουργήσουν νέες ίνες που έχουν το πλεονέκτημα να είναι βιοδιασπώμενες.

Για τη βαφή τους χρησιμοποιούν μη τοξικά υλικά και έτσι τα υφάσματα που προκύπτουν δεν προκαλούν αλλεργίες σε όσους τα φορούν.