Υπάρχει στην ΕΡΤ3 (πού αλλού;) μια εξαιρετική εκπομπή που λέγεται «Ελλήνων Δρώμενα». Μετράει πολλά χρόνια και πρόκειται για μια σειρά ντοκιμαντέρ για το ζωντανό πολιτιστικό γίγνεσθαι της χώρας μας. Το ταξίδι, η μουσική, ο μύθος, ο χορός, ο κόσμος. Αυτός είναι ο προορισμός της εκπομπής.
Δημιουργός της, ο Αντώνης Τσάβαλος που κάνει την έρευνα αλλά και τη σκηνοθεσία. Την προηγούμενη Τετάρτη 3 Απριλίου η εκπομπή βρέθηκε στην Κέρκυρα (κάθε Τετάρτη μεταδίδεται, στις 17.00, στην ΕΡΤ3). Στο επεισόδιο αυτό με τίτλο «Κερκυραϊκή Χορωδία» είδαμε, για παράδειγμα, τη «Χορωδία Κέρκυρας» και τη «Χορωδία του τμήματος Μουσικών Σπουδών» του Ιόνιου Πανεπιστήμιου.
Την Τετάρτη 10 Απριλίου η εκπομπή θα ασχοληθεί με την προίκα! Ναι, την προίκα! Προσεγγίζει και ερευνά τρεις κοινότητες της Βόρειας Ελλάδας, την Αιανή, την Καισάρεια και τη Λευκοπηγή του νομού Κοζάνης, για να παρουσιάσει τις περιπέτειες των ανθρώπων, όταν σε παλαιότερες εποχές πραγματοποιούσαν την «κοινωνία του γάμου» με την «προσυμφωνία» της «προίκας». Τις εποχές που λάμβανε χώρα με ουσιώδη ρόλο η «προικώα συμφωνία» στην έγγαμη ζωή
«Είναι η συλλογή, η βιβλιοθήκη του δημιουργικού παρόντος και του διαχρονικού πολιτισμικού μας γίγνεσθαι», λέει στην «Εφημερίδα των Συντακτών» ο Αντώνης Τσάβαλος. «Με μια επιλογή προσώπων-πρωταγωνιστών, γεγονότων και τόπων, έτσι ώστε να αναδεικνύεται και να συμπληρώνεται μία ζωντανή ανθολογία. Με μουσική, με ιστορίες και με εικόνες. Η εκπομπή ερευνά και αποκαλύπτει μία συναρπαστική ανθρωπογεωγραφία».
● Πόσο διαφέρουν μεταξύ τους οι μουσικές ανά την Ελλάδα;
Σε μια επιφανειακή και εξωτερική ματιά, διαφέρουν θεαματικά. Η πολυποίκιλη μουσικοχορευτική έκφραση δείχνει πως συναντάμε πολλά «ρεύματα» με σύνθετες προελεύσεις. Οπου κι αν κινηθούμε στην Ελλάδα, η μια πλαγιά του βουνού έχει άλλα χρώματα, άλλα ενδύματα, άλλα ήθη, άλλες συμπεριφορές, και η διπλανή της έντονα διαφορετικά. Ενώ η χώρα μας είναι πλούσια σε ιδιώματα, σπάνιο γεγονός, εντούτοις, από κάτω υπάρχει μια βαθιά και θεμελιακή σύνδεση όλων των διαφορετικών εκφάνσεων. Που ξεπερνά τις τοπικές, φυλετικές και εθνοτικές ταυτότητες, συναντώντας τον άνθρωπο ολόγυμνο υπαρξιακά.
● Ποιο είναι το νήμα λοιπόν που ενώνει τις ελληνικές παραδοσιακές μουσικές;
Είναι οι ανάγκες των ανθρώπων, οι αρμοί που συνθέτουν τελικά τις μουσικές και τα χαρακτηριστικά τους. Οι άνθρωποι και οι εκφράσεις τους, στη γιορτή, στο γλέντι, στην ομάδα, σε κάθε τους στιγμή έκφρασης, είναι οι συνθέτες! Και οι μουσικοί ίσως να είναι συνδημιουργοί ή και εκτελεστές!
● Ακούγεται παράδοξο...
Ναι, αλλά είναι μια ανάγνωση και ερμηνεία της πραγματικότητας που μας βοηθάει να κατανοήσουμε νομίζω. Τα στοιχεία που συνθέτουν τα τραγούδια αντλούν από την ανάγκη κάποιου να εξωτερικεύσει κάτι, να επικοινωνήσει, να μοιραστεί, να φωνάξει, να τραγουδήσει…
● Θα μπορούσαν η Ηπειρος, παράδειγμα, με την Κρήτη να αποτελούν, μεταξύ τους, δύο διαφορετικά κράτη – μιλώντας πάντα σε πολιτιστικό επίπεδο;
Οχι. Η Κρήτη και η Ηπειρος έχουν βαθιά συγγένεια. Αν γνωρίσεις τους ανθρώπους και ζήσεις μαζί τους και γλεντήσεις, αν τους διαβάσεις, ενώ ο τρόπος και τα επιφανή υλικά φαίνονται να διαφέρουν, κατά βάθος είναι ίδιοι. Το νιώθουν εκατέρωθεν και το λένε μάλιστα. Μου το επιβεβαιώνουν συνεχώς.
● Πώς;
Τα ίδια λόγια λένε τραγουδώντας. Τα ίδια μοτίβα αναπτύσσουν για να χαρούν ή να λυπηθούν. Εχω καταγωγή από την Ηπειρο και νιώθω την εγγύτητα να διαβάσω βαθύτερα την Κρήτη…
● Πώς κάνεις την έρευνα και πού και σε τι εστιάζεις στα διάφορα μέρη ανά την Ελλάδα;
Οσο σκάβεις βρίσκεις! Και τα στρώματα του πολιτισμού μας ή της καταστροφής του, όπως το αντιλαμβάνεται κανείς, είναι πολλά. Βαδίζεις, προσπερνάς, τσαλαπατάς, γυρνάς πίσω και ξανά κοιτάς, στέκεσαι, σκέφτεσαι, ρωτάς, μελετάς, ορμάς για να προλάβεις γιατί οι άνθρωποι χάνονται όπως τα άγρια ζώα και δεν θα βρίσκεις «μάρτυρες» για τα πεπραγμένα «εγκλήματά» τους. Κοιτάζω στον «καθρέφτη» του κάθε τόπου, όπου καθρεφτίζονται και διακρίνονται όλα συμπυκνωμένα. Στα τραγούδια, στις ιστορίες και τους θρύλους.
● Στους ανθρώπους;
Και στους ανθρώπους που είναι οι άμεσοι φορείς και μπορούν να σου διηγηθούν τη σοφία της ζωής απλά, ανόθευτα και αδιαμεσολάβητα. Οσο προλαβαίνουμε τους μάρτυρες αυτούς και τους καταγράφουμε τόσο πλουσιότερη διαθήκη παραδίδουμε για τους μέλλοντες κατοίκους του κάθε τόπου.
● Πολλοί νέοι πλέον στρέφονται στην παράδοση. Γιατί άραγε;
Γιατί βρίσκουν εκεί μια «διαφυγή», μια «αγκαλιά» στα προβλήματά τους. Μια «γιατρειά», μια διέξοδο. Συμμετέχουν σε έναν χώρο που σου δίνει τη δυνατότητα να εκφραστείς, να τραγουδήσεις λόγια που πιάνουν τόπο στα ουσιώδη ψυχικά σου ένστικτα, να χορέψεις και να νιώσεις τη φωνή και τη δύναμη του σώματός σου να ξυπνάει από τη συστολή και το μαράζι και να εξεγείρεται γιορτάζοντας τη χαρά και τόσα άλλα μοναδικά, ακριβά και βαθιά συναισθήματα. Τα στοιχεία και το πνευματώδες περιεχόμενο που περικλείονται εκεί είναι θησαυροί. Δεν τα συναντάς αλλού με τέτοια πληρότητα, με συμπύκνωση. Πολλά από αυτά είναι μεγάλα έργα τέχνης με αντοχή αιώνια.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας