Για ποιον χτυπά η... αντλία;

Χθες, το πετρέλαιο brend έπεσε στα 45,19 δολάρια το βαρέλι, στο χαμηλότερο επίπεδο τιμής από τον Μάιο του 2009. Η χθεσινή τιμή του πετρελαίου είναι κατά 60% χαμηλότερη από εκείνη του Ιουνίου του 2014. Η κατάρρευση των τιμών του αργού πετρελαίου έχει προκαλέσει σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις, όμως πολύ σημαντικές, ίσως και καθοριστικές, μπορεί να αποδειχτούν οι πολιτικές επιπτώσεις σε μια σειρά χώρες, των οποίων οι προϋπολογισμοί εξαρτώνται από τις εξαγωγές του μαύρου χρυσού.

Η ραγδαία αποκλιμάκωση των τιμών, που ξεκίνησε μέσα στο καλοκαίρι και συνεχίζεται ακόμη και τώρα, αρχικά είχε αποδοθεί στους νόμους της προσφοράς και της ζήτησης, με βασική αιτιολογία την επιβράδυνση της παγκόσμιας ανάπτυξης. Ομως, πολύ σύντομα αυτή η αιτιολογία άρχισε να ακούγεται περισσότερο ως πρόσχημα παρά ως πραγματική αιτία, καθώς τόσο η Σαουδική Αραβία, η μεγαλύτερη πετρελαιοπαραγωγός χώρα στον κόσμο, όσο και οι επίσης σημαντικές παραγωγοί, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και Κουβέιτ, αντί να μειώσουν την παραγωγή τους, για να συγκρατήσουν την πτώση, συνέχισαν ακάθεκτες να προσφέρουν στην παγκόσμια αγορά τις ίδιες, αν όχι μεγαλύτερες ποσότητες. Για πολλούς αναλυτές, το θέμα έπαψε να είναι απλά οικονομικό και πέρασε στη σφαίρα του πολιτικού.

«Συνωμοσία»

Χθες, ο μεταρρυθμιστής πρόεδρος του Ιράν, Χασάν Ροχανί, κατηγόρησε τη Σαουδική Αραβία και το Κουβέιτ ότι κρύβονται πίσω από αυτή την πολιτική που πλήττει ευθέως την Τεχεράνη: «Τα κράτη που έχουν σχεδιάσει τη μείωση των τιμών ενάντια σε άλλα κράτη, θα μετανιώσουν για την απόφαση αυτή. Αν το Ιράν πληγεί από τη μείωση των τιμών του πετρελαίου, ας γνωρίζουν ότι άλλες πετρελαιοπαραγωγοί χώρες, όπως η Σαουδική Αραβία και το Κουβέιτ, θα πληγούν περισσότερο από το Ιράν», προειδοποίησε ο Ιρανός ηγέτης ο οποίος έκανε λόγο για «συνωμοσία».

Ο Ροχανί παρέλειψε να αναφέρει βεβαίως τις Ηνωμένες Πολιτείες, με τις οποίες το Ιράν βρίσκεται στο τελικό στάδιο των διαπραγματεύσεων σχετικά με το πυρηνικό του πρόγραμμα, ωστόσο, η Ουάσινγκτον είναι η χώρα που μπορεί να «θερίσει» τα μεγαλύτερα και σημαντικότερα πολιτικά κέρδη από τον «πόλεμο του πετρελαίου».

Το Ιράν -το οποίο πλήττεται οικονομικά και από τις κυρώσεις- πιέζεται, με μοχλό τις τιμές του αργού, να υπογράψει μια πιο συμβιβαστική συμφωνία για το πυρηνικό του πρόγραμμα, ενώ πίεση δέχεται και το -κατά πλειοψηφία σιιτικό- Ιράκ, το οποίο ανακοίνωσε πρόσφατα ότι δεν μπορεί να αποπληρώσει στο Κουβέιτ και άλλες χώρες τις αποζημιώσεις που οφείλει από τον πόλεμο στον Κόλπο.

Η πτώση των τιμών πλήττει και τους Κούρδους του Ιράκ, που δεν μπορούν να υπολογίζουν στα έσοδα των πετρελαϊκών εξαγωγών για τη στήριξη του οράματός τους για δημιουργία ανεξάρτητου κράτους. Πλήγματα δέχεται και το Ισλαμικό Κράτος, καθώς η τρομοκρατική οργάνωση στηρίζει σε μεγάλο βαθμό τα έσοδά της στο παράνομο εμπόριο πετρελαίου μέσω της Τουρκίας.

Σε δεινή θέση βρίσκεται και η Ρωσία, που πιέζεται και από τις κυρώσεις για να πάρει μια πιο μετριοπαθή θέση στο θέμα της Ουκρανίας. Αν συνεχιστεί για μερικούς ακόμη μήνες η χαμηλή πτήση της τιμής του πετρελαίου, ο Πούτιν μπορεί να βρεθεί απέναντι σε ένα κύμα δυσφορίας στο εσωτερικό του.

Ακόμη χειρότερη είναι όμως η κατάσταση και για το καθεστώς Μαδούρο στη Βενεζουέλα, όπου ο στρατός άρχισε να φυλάει βάρδιες έξω από τα σουπερμάρκετ για να αποφευχθούν λεηλασίες από τον κόσμο. Το Καράκας ανακοίνωσε πρόσφατα τετραετές «πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής», όπως κομψά ονομάζεται η λιτότητα.

Η αντιπολίτευση προσπαθεί να κεφαλαιοποιήσει πολιτικά τη λαϊκή δυσαρέσκεια - ήδη στα μεγάλα αστικά κέντρα σχηματίζονται μεγάλες ουρές από κόσμο που προσπαθεί να αγοράσει είδη πρώτης ανάγκης. Δεν θα είναι έκπληξη αν δούμε σύντομα κίνημα «Αγανακτισμένων» στους δρόμους του Καράκας.

Χθες, ο διεθνής οίκος αξιολόγησης Moody’s (ο γνωστός...) υποβίβασε τη χώρα κατά δύο βαθμίδες, σε Caa3, όπως κατηγοριοποιούνται τα «Ομόλογα χαμηλής πιστοληπτικής ικανότητας με πολύ υψηλό κίνδυνο». Σύμφωνα με τη Moody’s, η Βενεζουέλα, μία από τις κορυφαίες πετρελαιοπαραγωγούς χώρες του κόσμου, θα υποστεί το 2015 μείωση του ΑΕΠ της κατά 2%.

Οι τεράστιες δυσκολίες που αντιμετωπίζει πλέον ο Μαδούρο, ίσως επηρεάσουν και το δωρεάν πετρέλαιο που παρέχει στην Κούβα. Μια πιθανή απειλή μείωσης αυτής της βοήθειας ίσως επηρέασε την Αβάνα να κάνει το πρόσφατο άνοιγμα προς τις Ηνωμένες Πολιτείες.