Η δημοκρατία κέρδισε τον όχλο των γραφικών

«Αυτό που συνέβη στην Μπραζίλια ήταν μια γελοία και αποτυχημένη επίθεση στους θεσμούς μας. Οπως το έθεσε και ο πρόεδρος Λούλα, η δημοκρατία απαιτεί από τον κόσμο να σέβεται τους θεσμούς», δήλωσε στην Guardian ο πρεσβευτής της Βραζιλίας στο Λονδίνο Φρεντ Αρούντα, απευθύνοντας παράλληλα σαφή προειδοποίηση προς όσους συμμετείχαν στην τριπλή εισβολή της Κυριακής στα κτίρια του Κογκρέσου, του Ανώτατου Δικαστηρίου και του Προεδρικού Μεγάρου: «Θα γίνουν μάλιστα μάρτυρες μιας ακούσιας συνέπειας των πράξεών τους: η βραζιλιάνικη δημοκρατία θα βγει ισχυρότερη από ποτέ από αυτό το μαύρο επεισόδιο».

Ακριβώς δύο χρόνια και δύο μέρες μετά την αιματηρή επίθεση φανατικών οπαδών του Ντόναλντ Τραμπ στο Καπιτώλιο, προκειμένου να εμποδίσουν την επισημοποίηση της εκλογής του Τζο Μπάιντεν ως προέδρου των ΗΠΑ, η Βραζιλία έμελλε να ζήσει κι αυτή προχθές το δικό της «Καπιτώλιο». Οχι την Πρωτοχρονιά, ανήμερα της ορκωμοσίας του Λούλα, όπως φοβόντουσαν αρκετοί, αλλά με μία εβδομάδα καθυστέρηση. Μια παρωδία εκείνης της επίθεσης, θα έλεγε κανείς, χωρίς ανθρώπινα θύματα, ευτυχώς, μόνο με υλικές ζημιές οι οποίες ακόμα κοστολογούνται και μεγάλες δόσεις αισθητικής γελοιότητας.

Ανάμεσα στους εκατοντάδες αφιονισμένους οπαδούς του ακροδεξιού τέως προέδρου Ζαΐρ Μπολσονάρο, που οι περισσότεροι ήταν ντυμένοι με κιτρινοπράσινες μπλούζες, στα χρώματα της σημαίας της Βραζιλίας, συναντούσε κανείς μερικούς «σαμάνους» σαν τις απίστευτες φιγούρες που είχαμε δει δύο χρόνια νωρίτερα στο αμερικανικό Καπιτώλιο ή κάποιους ντυμένους με πανοπλία, κατά φαντασίαν πολεμιστές σε έναν ανέλπιδο αγώνα. Γιατί, αν ο Τραμπ είχε ξεσηκώσει τον όχλο αμφισβητώντας το εκλογικό αποτέλεσμα και καλώντας σε διαδηλώσεις στην Ουάσινγκτον, στην περίπτωση των Bραζιλιάνων εισβολέων το ίνδαλμά τους τους είχε εγκαταλείψει από μέρες για τις ΗΠΑ.

Μια ταραγμένη ηρεμία επικρατούσε χθες στη βραζιλιάνικη πρωτεύουσα. Οι αρχές είχαν επανακτήσει τον έλεγχο και των τριών κτιρίων που είχαν δεχτεί εισβολή. Τουλάχιστον 1.200 άνθρωποι είχαν συλληφθεί, σύμφωνα με το υπουργείο Εσωτερικών. Οι περισσότεροι έξω από την έδρα του γενικού επιτελείου στρατού όπου είχαν κατασκηνώσει από τον Δεκέμβριο, καλώντας τον στρατό να παρέμβει για να εμποδίσει την ανάληψη της κυβέρνησης από τον Λούλα. Ολόκληρη η Μπραζίλια είχε κηρυχτεί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης ενώ ο Ιμπάνιες Ρόσα, ο κυβερνήτης του ομοσπονδιακού κρατιδίου της πρωτεύουσας και σύμμαχος του Μπολσονάρο, είχε παυθεί από τα καθήκοντά του για τουλάχιστον 90 ημέρες. Μια διαδήλωση υποστήριξης στη δημοκρατία και στον Λούλα είχε προγραμματιστεί για τις 9 το βράδυ τοπική ώρα, καθώς επίσης στο Σάο Πάολο, στο Ρίο Ντε Ζανέιρο και σε πολλά πανεπιστήμια.

Σκληρά λόγια

Ο πρόεδρος Λούλα και οι επικεφαλής του Κογκρέσου και του Ανώτατου Δικαστηρίου σε κοινό τους ανακοινωθέν χαρακτήρισαν τα γεγονότα της Κυριακής «τρομοκρατικές ενέργειες βανδαλισμού από επίδοξους πραξικοπηματίες». Η Meta, η ιδιοκτήτρια εταιρεία των Facebook, Whatsapp και Instagram κατέβασε χιλιάδες λογαριασμούς ατόμων που εξέφραζαν απειλές κατά του προέδρου και του δημοκρατικού πολιτεύματος και εξήραν τη βία. Οι αρχές πιστεύουν ότι χρησιμοποιήθηκαν δεκάδες λεωφορεία, ίσως και πάνω από 100, για να μεταφέρουν κόσμο στην Μπραζίλια. Τώρα ακολουθούν την πορεία του χρήματος για να εντοπίσουν τους υποκινητές -ή κάποιους από αυτούς- της πραξικοπηματικής εισβολής της Κυριακής.

Το Φιλελεύθερο (εδώ γελάνε!) Κόμμα (PL) του Μπολσονάρο καταδίκασε την έφοδο των οπαδών του, αναφέροντας ότι «τα γεγονότα στην Μπραζίλια [...] είναι ντροπή για όλους μας, δεν αντιπροσωπεύουν το κόμμα μας, δεν αντιπροσωπεύουν τον [τέως πρόεδρο] Μπολσονάρο». Αλλά και ο ίδιος ο Μπολσονάρο δήλωσε μέσω τουίτερ ότι «το πλιάτσικο και οι εισβολές σε δημόσια κτίρια [...] αντίκεινται στον κανόνα» των «ειρηνικών διαδηλώσεων». Παράλληλα, χαρακτήρισε «αναπόδεικτες» τις κατηγορίες του Λούλα, ο οποίος κατήγγειλε ότι ο «λόγος» του ακροδεξιού τέως προέδρου «ενθάρρυνε» τους «φασίστες βάνδαλους» να εισβάλουν στις έδρες των τριών εξουσιών.

Η διεθνής κοινότητα και οι περισσότεροι ξένοι ηγέτες καταδίκασαν τη βάνδαλη επίθεση στη δημοκρατία κι εξέφρασαν τη στήριξή τους προς τον Λούλα. Ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, ο Μεξικανός ομόλογός του Αντρές Μανουέλ Λόπες Ομπραδόρ και ο Καναδός πρωθυπουργός Τζάστιν Τριντό, που συναντήθηκαν στην Πόλη του Μεξικού, εξέδωσαν κοινό ανακοινωθέν στο οποίο καταδίκαζαν τα επεισόδια στην Μπραζίλια. «Στεκόμαστε στο πλευρό της Βραζιλίας, καθώς υπερασπίζεται τους δημοκρατικούς της θεσμούς» και «ανυπομονούμε να συνεργαστούμε με τον πρόεδρο Λούλα για να επιτύχουμε αποτελέσματα για τις χώρες μας, για την αμερικανική ήπειρο και όχι μόνο», σημειώνεται στο ανακοινωθέν.

Τι πήγε λάθος

Πώς όμως, παρά την ετοιμότητα που υπήρχε ώς την ορκωμοσία του Λούλα, φτάσαμε στην οργανωμένη επίθεση της Κυριακής; Ειδικοί που μίλησαν στο BBC Brazil επισημαίνουν τρία βασικά λάθη: δεν εκτιμήθηκαν σωστά οι απειλές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα σημάδια ότι ετοιμαζόταν κάποια επίθεση, οι αρχές έδειξαν ιδιαίτερη «χαλαρότητα» απέναντι στους μπολσοναριστές που είχαν στρατοπεδεύσει εβδομάδες πριν στην Μπραζίλια και, τέλος, άργησε να παρέμβει η Εθνοφρουρά.

Ολοι ελπίζουν ότι η άκρη του νήματος θα βρεθεί σιγά σιγά. Ωστόσο, η επίθεση της Κυριακής ήταν ένα σοβαρό προειδοποιητικό καμπανάκι για τη μεγάλη διείσδυση των μπολσοναριστών στον κρατικό μηχανισμό και για τα προβλήματα που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν στη νέα κυβέρνηση. Πόσο μάλλον, από τη στιγμή που ο Λούλα εξελέγη με πολύ μικρή διαφορά από τον δεξιό προκάτοχό του...