Η ανατομία ενός πραξικοπήματος

Αποστολή στην Κωνσταντινούπολη

Tεθωρακισμένα των ειδικών δυνάμεων της Αστυνομίας έχουν περικυκλώσει τη Σχολή Αξιωματικών της Τουρκικής Αεροπορίας στο Γεσούκιοϊ της Κωνσταντινούπολης και περιπολικά διευκολύνουν τα αυτοκίνητα που περνάνε κορνάροντας πανηγυρικά, στη θέα των πάνοπλων ανδρών. Μέσα στο στρατόπεδο έχουν κάνει έφοδο αστυνομικοί παρουσία εισαγγελέα και διεξάγουν έρευνες και ανακρίσεις, καθώς 25 ενεχόμενοι αξιωματικοί είχαν συνεδριάσει εδώ λίγο πριν ξεκινήσει το πραξικόπημα.

Ανάλογες έρευνες γίνονται σε πολλές αεροπορικές βάσεις στην Τουρκία, με επίκεντρο το Μουρτέτ έξω από την Αγκυρα από όπου απογειώθηκαν τα αεροσκάφη που βομβάρδισαν την τουρκική Εθνοσυνέλευση, τα κεντρικά γραφεία των μυστικών υπηρεσιών (ΜΙΤ), το προεδρικό μέγαρο και άλλα κυβερνητικά κτίρια στην πρωτεύουσα.

Οι συνωμότες έδωσαν άδεια στο μη μυημένο προσωπικό στο Μουρτέτ και έφεραν στη βάση F16, επιθετικά ελικόπτερα και ιπτάμενα τάνκερ από τουλάχιστον τρεις άλλες βάσεις ανά την Τουρκία (Ικόνιο, Μαλάτεια, Ιντσιρλίκ). Προγραμμάτιζαν το πραξικόπημα για τις τρεις τα ξημερώματα και την έκδοση δημόσιας ανακοίνωσης για ανάληψη της εξουσίας από τις ένοπλες δυνάμεις στις έξι το πρωί, με διάγγελμα στην τηλεόραση.

Σύμφωνα με πληροφορίες που μετέδωσαν αργά χθες το βράδυ τουρκικά ΜΜΕ, στις 16.30 της Παρασκευής, ο αρχηγός της ΜΙΤ, Χακάν Φιντάν, ενημέρωσε τον υπαρχηγό των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων, Γιασέρ Γκιουλέρ, ότι υπήρχαν πληροφορίες για επικείμενο πραξικόπημα. Στις 18.00 συγκαλείται σύσκεψη με τον αρχηγό ΓΕΕΘΑ, τον υπαρχηγό και τον διοικητή της ΜΙΤ και αποφασίζεται να εκδοθεί διαταγή να μη γίνει καμία κίνηση στρατευμάτων και να ανασταλούν όλες οι πτήσεις οποιουδήποτε ιπτάμενου μέσου.

Οι συνωμότες μαθαίνουν ότι έχει αποκαλυφθεί το πραξικόπημα, αλλά δεν υπάρχουν ακόμη πληροφορίες για το ποιοι ήταν οι επίδοξοι κινηματίες. Αποφασίζουν να δράσουν αμέσως. Στις 10 το βράδυ ξεκινάει η επιχείρηση. Εν τω μεταξύ, κάποιοι έκαναν πίσω και άλλαξαν στρατόπεδο.

Από την ανώτατη ηγεσία του Στρατού, ο αρχηγός της 1ης Στρατιάς, με έδρα την Κωνσταντινούπολη, στρατηγός Ντουκάρ, επικοινωνεί με τον πρόεδρο Ερντογάν και τον διαβεβαιώνει ότι παραμένει πιστός στην κυβέρνηση.

Αυτό εξηγεί γιατί ο πρόεδρος της Τουρκίας μετέβη από τα μικρασιατικά παράλια, όπου έκανε διακοπές, στην Κωνσταντινούπολη, όπου είχε εγγυήσεις για τη ζωή του, και όχι στην Αγκυρα, όπως θα ήταν φυσικό και αναμενόμενο. Οι πληροφορίες του Φιντάν, η στάση του στρατηγού Ντουκάρ και η έκκληση του Ερντογάν να βγει ο κόσμος στον δρόμο ήταν οι τρεις αποφασιστικοί παράγοντες για την αποτυχία του πραξικοπήματος.

Χθες, ανακοινώθηκε ότι συνελήφθησαν και θα κατηγορηθούν 25 ναύαρχοι και στρατηγοί, ανακρίνονται 103 ανώτεροι αξιωματικοί ενώ έχουν συλληφθεί μέχρι στιγμής πάνω από 6.000 στρατιωτικοί ως ενεχόμενοι.

Οι κατηγορίες

Ομως, ποιοι ήταν τελικά οι στρατιωτικοί που έκαναν το πραξικόπημα; Η κυβέρνηση σχεδόν αμέσως κατηγόρησε τον αυτοεξόριστο στην Πενσιλβανία των ΗΠΑ, ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν και τους οπαδούς του. Ομως ο Γκιουλέν το αρνήθηκε κατηγορηματικά από την πρώτη στιγμή. Αλλωστε, σύμφωνα με πολλούς αναλυτές στην Τουρκία, ο Γκιουλέν δεν είχε ποτέ ιδιαίτερα μεγάλη επιρροή στον Στρατό, αντίθετα, ήταν πανίσχυρος στην Αστυνομία, τη Δικαιοσύνη και την Εκπαίδευση.

Πράγματι, για ορισμένα στελέχη των πραξικοπηματιών υπάρχουν ενδείξεις ότι ήταν οπαδοί του Γκιουλέν.

Ομως, η επίδοξη χούντα είχε αυτοτιτλοφορηθεί «Συμβούλιο ειρήνης στην πατρίδα», που παραπέμπει ευθέως σε κεμαλική ρήση. Αρκετοί κεμαλιστές ανώτεροι και ανώτατοι αξιωματικοί ήταν δυσαρεστημένοι με τον Ερντογάν και γνώριζαν ότι θα καρατομηθούν στις κρίσεις του Αυγούστου. Είχε κυκλοφορήσει μάλιστα και ανεπίσημη λίστα με 600 ονόματα.

Ισως, δυσαρεστημένοι διαφόρων ιδεολογικών αναφορών, ακόμη και κάποιοι με αμιγώς προσωπικό συμφέρον, να συνέπραξαν στο πραξικόπημα, πριν περάσουν στην αποστρατεία.

Μεταξύ της ηγετικής ομάδας ήταν και δύο δυσαρεστημένοι απόστρατοι, ο πρώην αρχηγός Αεροπορίας, γνωστός κεμαλιστής, Ακίν Οζτούρκ, και ο συνταγματάρχης Μουχαρέμ Κουσέ, ο οποίος είχε τα κλειδιά του αποκαλούμενου «Kozmik Oda», του υπερασφαλούς χώρου όπου φυλάσσονται όλα τα υπερ-απόρρητα του τουρκικού Στρατού, μεταξύ των οποίων και οι επιχειρήσεις του για ενδεχόμενη αντιμετώπιση ανταρτικής δράσης της τουρκικής Gladio.

Ο Κουσέ αποστρατεύτηκε τον περασμένο Μάρτιο με την υποψία ότι είχε καλύψει κάποιους αξιωματικούς στην υπόθεση «Εργκένεκον» και είχε μεταφέρει στοιχεία από το «Kozmik Oda» σε ανθρώπους του Γκιουλέν.

Το αν πράγματι γνώριζε ο ιμάμης τις προθέσεις ορισμένων οπαδών του κι ιδίως αν είχε διατάξει ο ίδιος το πραξικόπημα μένει να αποδειχτεί. Ομως, οι κεμαλιστές αξιωματικοί εξακολουθούν να έχουν το πάνω χέρι στις ένοπλες δυνάμεις και να απειλούν δυνητικά τον Ερντογάν, ανεξάρτητα από τις εκκαθαρίσεις που γίνονται σήμερα στο στράτευμα.