Ο δυσεπίλυτος γρίφος και το κόμμα-ρυθμιστής

Κυβέρνηση των... ηττημένων ή νέες κάλπες; Αυτά είναι τα βασικά σενάρια που αναδύονται στην Ισπανία μετά την πύρρειο νίκη του δεξιού Λαϊκού Κόμματος (PP) στις πρόωρες εκλογές της Κυριακής και την απρόσμενα καλή επίδοση των Σοσιαλιστών (PSOE) του απερχόμενου (;) πρωθυπουργού Πέδρο Σάντσεθ, ο οποίος κατάφερε τελικά να περιορίσει τις βαριές απώλειες που προέβλεπαν για το κόμμα του οι περισσότερες δημοσκοπήσεις. Η συμμετοχή ήταν αυξημένη και ξεπέρασε το 70%.

Αποσπώντας ποσοστό 33,05% και 136 κοινοβουλευτικές έδρες -όταν απαιτούνται 176 για απόλυτη πλειοψηφία στη Βουλή των 350 εδρών- το PP υπό τον Αλμπέρτο Νούνιεθ Φεϊχόο δεν φαίνεται ρεαλιστικά να έχει πολλές πιθανότητες να αναλάβει την εξουσία. Ο δυνητικός του εταίρος -το ακροδεξιό Vox που ήρθε τρίτο και καταϊδρωμένο με 12,39%- ξένισε αυτή τη φορά μερίδα ψηφοφόρων με την ανοιχτά μισογυνική, εξτρεμιστική του πλατφόρμα και καταποντίστηκε, χάνοντας 19 έδρες και διατηρώντας πλέον μόλις 33. Τα «κουκιά» επομένως δύσκολα βγαίνουν αφού PP και Vox συγκεντρώνουν 169 έδρες, ενώ τα περισσότερα από τα μικρά περιφερειακά κόμματα έχουν ξεκαθαρίσει ότι δεν θα στηρίξουν κοινοβουλευτικά έναν κυβερνητικό συνασπισμό Δεξιάς-Ακροδεξιάς, αρνούμενα να δεχτούν μια συγκυβέρνηση με συμμετοχή ορφανών του Φράνκο. Εκτός των άλλων λοιπόν και πάντα άνευ συγκλονιστικού απροόπτου, μοιάζει να απομακρύνεται (και) ο κίνδυνος εισόδου ενός ακόμα ακροδεξιού κόμματος σε ευρωπαϊκή κυβέρνηση, την ώρα μάλιστα που η Ισπανία είναι προεδρεύουσα της Ε.Ε. αυτό το εξάμηνο.

Το PSOE, από την άλλη, κατέκτησε 31,7% και 122 έδρες, ενώ ο νεόκοπος αριστερός του σύμμαχος -ο συνασπισμός Sumar, στον οποίο έχει ενταχθεί και το μέχρι πρότινος συγκυβερνών Unidas Podemos- έλαβε 12,31% και 31 έδρες, χάνοντας παρά λίγο την τρίτη θέση από το Vox. Από κοινού PSOE και Sumar συγκεντρώνουν 153 έδρες και για να μπορέσουν να σχηματίσουν βιώσιμη κυβέρνηση θα χρειαστούν στήριξη από όλα σχεδόν τα μικρά περιφερειακά κόμματα, συμπεριλαμβανομένων των Βάσκων και των Καταλανών που στήριξαν την κυβέρνηση μειοψηφίας του Σάντσεθ. Ειδικά στην Καταλονία, οι εθνικιστικές παρατάξεις υπέρ της ανεξαρτησίας υπέστησαν μεγάλες εκλογικές απώλειες, ενώ οι Σοσιαλιστές ήρθαν ανέλπιστα πρώτοι και το Sumar δεύτερο.

Το κόμμα-κλειδί

Σε ρυθμιστή-έκπληξη για τον σχηματισμό νέας προοδευτικής κυβερνητικής συμμαχίας στην Ισπανία αναδεικνύεται το δεξιό κόμμα JxCat/Junts (7 έδρες) του πρώην προέδρου της Καταλονίας και νυν ευρωβουλευτή, Κάρλες Πουτζντεμόν, αυτοεξόριστου στο Βέλγιο λόγω των βαριών κατηγοριών που αντιμετωπίζει στην Ισπανία μετά το άκρως επεισοδιακό και εν τέλει αποτυχημένο δημοψήφισμα για ανεξαρτητοποίηση της αυτόνομης περιφέρειας το 2017.

«Τη μία μέρα έχεις αποφασιστικό ρόλο για τον σχηματισμό ισπανικής κυβέρνησης, την επόμενη μέρα η Ισπανία διατάσσει τη σύλληψή σου», τουίταρε χθες ο Πουτζντεμόν, αφού οι ισπανικές αρχές εξέδωσαν νέο ένταλμα για τη σύλληψή του λίγες ώρες αφότου αποσαφηνίστηκε το εκλογικό αποτέλεσμα. Προφανέστατα, η εξέλιξη περιπλέκει ακόμα περισσότερο τις κρίσιμες διαπραγματεύσεις του PSOE με το JxCat/Junts, καθώς οι φανατικοί εθνικιστές αξιώνουν σε αντάλλαγμα για τη στήριξή τους τη διενέργεια νέου δημοψηφίσματος για ανεξαρτησία της Καταλονίας και τη χορήγηση αμνηστίας σε όσους αυτονομιστές ηγέτες καταζητούνται ακόμα από την ισπανική Δικαιοσύνη - ανάμεσά τους και ο Πουτζντεμόν. Οι όροι αυτοί όμως παραβιάζουν τις κόκκινες γραμμές του Σάντσεθ που έχει τηρήσει μετριοπαθή στάση στο καταλανικό ζήτημα, αποδίδοντας χάρη το 2021 σε εννιά καταδικασμένους και φυλακισμένους ηγέτες του αυτονομιστικού κινήματος.

«Είτε θα κυβερνήσει το κόμμα που κέρδισε τις εκλογές, είτε θα καταλήξουμε σε μια κατάσταση αδιεξόδου και σε άλλη μια κυβέρνηση-Φρανκενστάιν», υποστήριξε η γ.γ. του PP, Κούκα Γκαμάρα, επαναλαμβάνοντας τον τρομολαγνικό χαρακτηρισμό που χρησιμοποιεί η ισπανική Δεξιά για τη συγκυβέρνηση PSOE-Unidas Podemos. Δεν απέχει και πολύ εξάλλου από την «πολιτική τερατογένεση», όπως βάφτισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης το ευρωπαϊκά διαδεδομένο, θεμιτό και συνταγματικά επιτρεπτό ενδεχόμενο να αναλάβει την εξουσία το δεύτερο κόμμα σχηματίζοντας κυβέρνηση με μικρότερα κόμματα, αν το πρώτο δεν κατακτήσει αυτοδυναμία και αποτύχει να λάβει υποστήριξη από άλλες κοινοβουλευτικές παρατάξεις.

Η αντίδραση Φεϊχόο

«Ξεκίνησα συνομιλίες [με άλλα κόμματα], λαμβάνοντας υπόψη ότι οι Ισπανοί αποφάσισαν να μη δώσουν σε κανέναν απόλυτη πλειοψηφία», τόνισε από την πλευρά του ο Φεϊχόο, συμπληρώνοντας με νόημα: «Δεν θα είμαστε όμηροι κανενός». Στο αντίπαλο στρατόπεδο, πηγές από το PSOE ανέφεραν ότι ο υπηρεσιακός πλέον πρωθυπουργός Σάντσεθ διαμήνυσε στο κόμμα του ότι δεν θα χρειαστούν νέες εκλογές επειδή είναι «βέβαιος ότι η δημοκρατία μας μπορεί να βρει μια φόρμουλα για σχηματισμό κυβέρνησης». Οι κάλπες άλλωστε ίσως κρύβουν κι άλλες εκπλήξεις. Την Παρασκευή αναμένεται να ολοκληρωθεί η καταμέτρηση και των επιστολικών ψήφων-ρεκόρ που ξεπέρασαν τα 2,4 εκατομμύρια, χωρίς να μπορεί να αποκλειστεί αλλαγή στην τελική κατανομή των εδρών και η πιθανότητα να... τσιμπήσουν λίγες έδρες ακόμα το PSOE και το Sumar, ώστε να μην έχουν πια ανάγκη τη στήριξη από το κόμμα του Πουτζντεμόν.

Οι σκληρές διαπραγματεύσεις μεταξύ των κομμάτων προβλέπεται να είναι χρονοβόρες. Η νέα Βουλή συνέρχεται στις 17 Αυγούστου και λίγο αργότερα ο βασιλιάς της Ισπανίας Φελίπε αναμένεται να δώσει την πρώτη διερευνητική εντολή για σχηματισμό κυβέρνησης. Αν ο Φεϊχόο αποτύχει δύο φορές να λάβει απόλυτη πλειοψηφία στη Βουλή, σειρά θα πάρει ο Σάντσεθ για την περιβόητη κυβέρνηση των ηττημένων. Στην περίπτωση που κανείς δεν μπορέσει να εξασφαλίσει απόλυτη πλειοψηφία μέσα σε δύο μήνες, θα προκηρυχθούν νέες εκλογές μάλλον στα τέλη του χρόνου. Οπως θύμιζε το Reuters, «η Ισπανία χρειάστηκε τέσσερις εκλογικές αναμετρήσεις σε ισάριθμα χρόνια προτού αναλάβει η κυβέρνηση μειοψηφίας του Σάντσεθ στις αρχές του 2020, επειδή δεν μπορούσαν να επιτευχθούν συμφωνίες για κυβερνητικό συνασπισμό».