Τομή στον παγκόσμιο αγώνα για την τιθάσευση της πανδημίας αποτελεί η -αιφνιδιαστική θεωρητικά, εξαγγελθείσα προεκλογικά πάντως- αλλαγή πλεύσης των ΗΠΑ υπό την προεδρία του Τζο Μπάιντεν να ταχθούν υπέρ της προσωρινής άρσης προστασίας των πατεντών στα εμβόλια κατά της Covid-19.
Παρότι η λήψη μιας τέτοιας απόφασης στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ) δεν είναι αυτομάτως δεδομένη, θα πάρει χρόνο και δεν αναμένεται να έχει άμεσα αποτελέσματα στην -κατάπτυστα άνιση- προμήθεια των σωτήριων σκευασμάτων στις χώρες ανά την υφήλιο, η απόφαση του Αμερικανού προέδρου προκάλεσε σοκ και δέος στην πανίσχυρη φαρμακοβιομηχανία, που βλέπει να απειλείται πλέον, έστω με πρόσκαιρο σπάσιμο, το σκανδαλωδώς κερδοφόρο μονοπώλιό της σε αυτό τον ζωτικό τομέα για τη δημόσια υγεία, που έχει χρηματοδοτηθεί παχυλά εξάλλου από δημόσια κεφάλαια και λεφτά φορολογουμένων.
Ο επικεφαλής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγεσούς, που υπογραμμίζει πάγια ότι τα εμβόλια θα πρέπει να συνιστούν παγκόσμιο δημόσιο αγαθό, έκανε λόγο στο Τουίτερ για «εμβληματική στιγμή» που αντανακλά «τη σοφία και την ηθική ηγεσία των Ηνωμένων Πολιτειών», σε κραυγαλέα αντίθεση προφανώς με την ολέθρια ηγεσία επί των ημερών του Ντόναλντ Τραμπ.
Από την πλευρά της η γενική διευθύντρια του ΠΟΕ, Νγκόζι Οκόντζο-Ιγουεάλα, που έχει επίσης ταχθεί αναφανδόν υπέρ της ιδέας, «καλωσόρισε θερμά» την προθυμία των ΗΠΑ να υπάρξει προσωρινή εξαίρεση (waiver) στη συμφωνία TRIPS (Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights) και συνακόλουθα πρόσκαιρο πάγωμα των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας στα εμβόλια κατά της Covid-19. Ζήτησε μάλιστα να ξεκινήσουν το συντομότερο δυνατό διαπραγματεύσεις για «το ηθικό και οικονομικό ζήτημα των καιρών μας».
Το Γενικό Συμβούλιο του ΠΟΕ επρόκειτο μεν να συνεδριάσει χθες, αναμένεται όμως ότι θα χρειαστούν βδομάδες, αν όχι μήνες, για να σφυρηλατηθεί μια ομόφωνη, όπως προβλέπεται, συμφωνία μεταξύ των 164 κρατών-μελών εν μέσω λυσσαλέας αντίστασης από τους κολοσσούς του φαρμάκου. Σύμφωνα με το Bloomberg, η επικεφαλής του ΠΟΕ κάλεσε σε ανοιχτή συνάντηση όλα τα κράτη-μέλη το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Μαΐου, προτού το θέμα συζητηθεί επίσημα αρχές Ιουνίου.
Ο Μπάιντεν είχε στηρίξει αρχικά την άρση προστασίας των πατεντών στα εμβόλια κατά τη διάρκεια της περσινής προεκλογικής εκστρατείας, ακόμα και σήμερα όμως οι ΗΠΑ εξακολουθούν να μην εξάγουν εμβόλια ούτε πρώτες ύλες για την παρασκευή τους. Η πρότασή του άλλωστε αφορά μόνο τα εμβόλια και όχι τα φάρμακα ή την τεχνολογία που χρησιμοποιείται στη μάχη κατά του κορονοϊού.
Ο Λευκός Οίκος έλαβε βέβαια την απόφαση όχι απλά για λόγους αλληλεγγύης, αλλά και υπό τον φόβο πως η τρομακτική έξαρση της πανδημίας σε κράτη όπως η Ινδία και η Βραζιλία θα επιτρέψει την ανάδυση μεταλλαγμένων στελεχών του φονικού ιού, που ενδέχεται να είναι ανθεκτικά στα εμβόλια, με συνέπεια να υπονομευτεί η παγκόσμια ανάκαμψη. Ο Μπάιντεν δεχόταν επίσης έντονες πιέσεις τόσο από την προοδευτική πτέρυγα των Δημοκρατικών όσο και από ειδικούς στη δημόσια υγεία να αναλάβει άμεσα δράση, ακόμα και να δωρίσει αδιάθετα εμβόλια της AstraZeneca σε χώρες που τα έχουν επειγόντως ανάγκη.
Την πρωτοβουλία να προτείνουν στον ΠΟΕ άρση προστασίας των πατεντών στα εμβόλια είχαν πάρει τον Οκτώβρη η Ινδία και η Νότια Αφρική, επιχειρηματολογώντας πως αυτός θα ήταν ο πιο αποδοτικός και δίκαιος τρόπος να αντιμετωπιστούν οι τραγικές ελλείψεις εμβολίων σε αναπτυσσόμενες χώρες και κατ’ επέκταση οι ντροπιαστικές ανισότητες στην πρόσβαση στα εμβόλια μεταξύ πλούσιων και φτωχών κρατών.
Υπέρ και κατά
Ηδη πάνω από εκατό χώρες στηρίζουν την πρόταση, με ένα κλαμπ πλούσιων κρατών ωστόσο να εναντιώνεται, ανάμεσά τους Βρετανία, Νορβηγία, Ελβετία, Καναδάς, Αυστραλία, Ιαπωνία και Βραζιλία, εν μέσω διαφωνιών και στους κόλπους της Ε.Ε.
Η Κίνα εμφανίζεται πρόθυμη να συμμετάσχει στη συζήτηση και «η Ρωσία θα υποστήριζε ασφαλώς μια τέτοια προσέγγιση», δήλωσε χθες ο Βλαντίμιρ Πούτιν. «Δεν θα πρέπει να σκεφτόμαστε πώς να βγάλουμε μέγιστο κέρδος, αλλά πώς να εγγυηθούμε την ασφάλεια των ανθρώπων» συμπλήρωσε ο Ρώσος πρόεδρος, την ώρα που οι Αρχές της χώρας ενέκριναν και τέταρτο εμβόλιο, τη μονοδοσική εκδοχή του Sputnik V, που ονομάστηκε Sputnik Light. Ο Πούτιν μάλιστα αναγνώρισε μεν πως δυτικές χώρες έχουν αναπτύξει «καινοτόμα» εμβόλια, τα ρωσικά εμβόλια όμως είναι τα ασφαλέστερα, είπε, πετώντας την αμίμητη ατάκα πως είναι «τόσο απλά και αξιόπιστα όσο ένα τουφέκι Καλάσνικοφ»!
Η διαδικασία στον ΠΟΕ «δεν θα είναι εύκολη», εκτίμησε μιλώντας στο Bloomberg η εκπρόσωπος Εμπορίου των ΗΠΑ, Κάθριν Τάι, επισημαίνοντας πάντως ότι υπάρχει δυναμική και καλώντας την επικεφαλής του Οργανισμού «να αδράξει αυτή την ευκαιρία και να δει τι μπορεί να καταφέρει» στις πυρετώδεις διαβουλεύσεις που θα ακολουθήσουν, υπό την πίεση φυσικά και του ειδικού βάρους των Ηνωμένων Πολιτειών.
Πυρ και μανία
Οι φαρμακευτικές εταιρείες παράλληλα πνέουν μένεα για την απόφαση Μπάιντεν, που προκάλεσε χθες πτώση στις τιμές των μετοχών τους. «Αυτή η αλλαγή στη μακροχρόνια αμερικανική πολιτική δεν θα σώσει ζωές» δήλωσε πικρόχολα ο Στίβεν Ουμπλ, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της PhRMA, που ασκεί λόμπινγκ υπέρ των φαρμακοβιομηχανιών. «Η απόφαση αυτή δεν κάνει τίποτα για να αντιμετωπίσει τις πραγματικές προκλήσεις ώστε να υπάρξουν περισσότερες ενέσεις στα μπράτσα, συμπεριλαμβανομένης της τελικής διανομής και της περιορισμένης διαθεσιμότητας πρώτων υλών».
Οι κολοσσοί του φαρμάκου ισχυρίζονται ότι το σχέδιο για πρόσκαιρο πάγωμα των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας στα εμβόλια είναι αναποτελεσματικό, καθώς λίγες χώρες έχουν δυνατότητα να παράξουν περισσότερα ακόμα κι αν είχαν στη διάθεσή τους τη «συνταγή», εν μέσω περιορισμένης παγκόσμιας προμήθειας των συστατικών που απαιτούνται. Υποστηρίζουν επίσης ότι θα πληγούν η καινοτομία κι οι επενδύσεις, ενώ η κατασκευή νέων εργοστασίων παραγωγής εμβολίων με την απαραίτητη τεχνολογία και το αναγκαίο εξειδικευμένο προσωπικό θα πάρει χρόνια.
«Δεν θα έρθουν περισσότερα εμβόλια από την επόμενη βδομάδα, αν το είχαμε όμως κάνει έναν χρόνο πριν, τώρα θα είχαμε αποτελέσματα» αντιτείνει η Ελεν Χόεν, ειδική σε ζητήματα πνευματικής ιδιοκτησίας στον ιατρικό τομέα και ακτιβίστρια. Η απόκτηση πρώτων υλών και η διαδικασία παραγωγής εμβολίων είναι ομολογουμένως εξαιρετικά περίπλοκες, προφανώς όμως όχι ανέφικτες. Κι αν ο ΠΟΕ δεν έχει από μόνος του την εξουσία να αναγκάσει τις εταιρείες να μοιραστούν τις πατέντες, την έχουν εντούτοις οι εθνικές κυβερνήσεις, με πρώτες τις ΗΠΑ, που αναμένεται τώρα να αναλάβουν ηγετικό ρόλο σε αυτή την κρίσιμη αποστολή.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας