Οι σαρωτικοί καύσωνες θα γίνουν... συνήθεια

Φωτιά και λάβρα τις τελευταίες μέρες στην Αλγερία. Σχεδόν εκατό πυρκαγιές μαίνονταν ταυτόχρονα, με το εφιαλτικό παρανάλωμα που ενέτεινε ο σφοδρός καύσωνας των 48°C να έχει στοιχίσει τουλάχιστον 34 ανθρώπινες ζωές στη βορειοαφρικανική χώρα. Στη γειτονική Τυνησία το θερμόμετρο άγγιξε σοκαριστικά τους 50°C. Σε κόκκινο συναγερμό και πολλές περιοχές στον Νότο της Ιταλίας, με τη θερμοκρασία στο Παλέρμο της Σικελίας να φτάνει τους 47°C, καθιστώντας δυσκολότερη την κατάσβεση των πυρκαγιών που έχουν ξεσπάσει στο νησί καταμεσής της τουριστικής περιόδου. Στη δε Μάλτα, ο καύσωνας μιας ολόκληρης βδομάδας συνοδεύτηκε από εκτεταμένα μπλακάουτ στην ηλεκτροδότηση.

Τα παραδείγματα είναι ενδεικτικά αλλά χαρακτηριστικά μιας Μεσογείου που φλέγεται, κυριολεκτικά και μεταφορικά, με τα ρεκόρ νέων υψηλών θερμοκρασιών να σπάνε το ένα μετά το άλλο και επιστήμονες να περιγράφουν την ακραία ζέστη ως «σιωπηλό δολοφόνο» που πλήττει (ταξικά, κατ’ ουσία) τους φτωχούς, τους ηλικιωμένους και τους ευάλωτους. Μόνο στην ευρωπαϊκή ήπειρο πάνω 61.000 άνθρωποι εκτιμάται πως έχασαν τη ζωή τους από τους καύσωνες του περσινού καλοκαιριού. Όλα αυτά τα ζοφερά θα ήταν «εξαιρετικά σπάνια» όχι μόνο στη νότια Ευρώπη, αλλά στις ΗΠΑ και την Κίνα αν δεν υπήρχε η ανθρωπογενής κλιματική κρίση, επιβεβαιώνει πλέον μελέτη που δημοσιοποίησε χθες η World Weather Attribution (WWA): μια διεθνής επιστημονική ομάδα η οποία εξέτασε τον «απολύτως καταλυτικό» ρόλο που διαδραματίζει στην όλο και συχνότερη εμφάνιση κυμάτων καύσωνα η απορρύθμιση του κλίματος που προκαλεί αυτοκαταστροφικά ο ίδιος ο άνθρωπος.

«Οι [τόσο υψηλές] θερμοκρασίες στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική θα ήταν πρακτικά αδύνατες χωρίς τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Στην Κίνα ήταν σχεδόν 50 φορές πιο πιθανό να συμβούν, συγκριτικά με το παρελθόν», τόνισε ένας από τους συγγραφείς της μελέτης, ο Ιζιντίν Πίντο από το Βασιλικό Μετεωρολογικό Ινστιτούτο της Ολλανδίας. Όπως παρατηρήθηκε, μάλιστα, η αύξηση των συγκεντρώσεων αερίων του θερμοκηπίου έκανε τον καύσωνα στην Ευρώπη 2,5°C θερμότερο, στη Βόρεια Αμερική 2°C θερμότερο και στην Κίνα 1°C θερμότερο.

Είναι ήδη αργά

Η επιστημονική κοινότητα έχει προειδοποιήσει επανειλημμένα πως η κλιματική κρίση κάνει τους καύσωνες και εντονότερους και πιο παρατεταμένους, με τη μελέτη να διαπιστώνει ότι οι ακραίες θερμοκρασίες φέτος τον Ιούλιο δεν αποτελούν πια εξαίρεση τώρα που ο άνθρωπος έχει ήδη υπερθερμάνει τον πλανήτη του κατά περίπου 1,2°C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα. Στην πραγματικότητα, «αυτό θα μπορούσε κάλλιστα να είναι ένα δροσερό καλοκαίρι στο μέλλον, εκτός αν σταματήσουμε τάχιστα την καύση ορυκτών καυσίμων», επισήμανε δυστοπικά έτερη συγγραφέας της μελέτης, η Φριντερίκε Ότο, κλιματολόγος στο Imperial College του Λονδίνου. «Αυτή δεν είναι η νέα κανονικότητα. Όσο συνεχίζουμε να καίμε ορυκτά καύσιμα, θα βλέπουμε όλο και περισσότερα τέτοια ακραία φαινόμενα».

Όπως συμπεραίνει η WWA, κύματα καύσωνα σαν αυτά του φετινού Ιουλίου αναμένεται πλέον να εκδηλώνονται περίπου μία φορά κάθε 10 χρόνια στη Νότια Ευρώπη και κάθε 15 χρόνια στη Βόρεια Αμερική. Αν όμως η μέση παγκόσμια θερμοκρασία αυξηθεί στους 2°C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα (το ανώτατο όριο που προέβλεπε η Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα το 2015) «τέτοια φαινόμενα θα γίνουν ακόμη πιο συχνά και θα εμφανίζονται κάθε 2-5 χρόνια», σήμαναν νέο καμπανάκι ή μάλλον… καμπάνα οι ερευνητές. Αν δεν αλλάξει δε η τρέχουσα κλιματική πολιτική σε παγκόσμιο επίπεδο και συνεχιστεί η αλόγιστη εξόρυξη και χρήση ορυκτών καυσίμων, η Γη βρίσκεται σε τροχιά υπερθέρμανσης τουλάχιστον 2,4°C μέχρι το τέλος του αιώνα. Φανταζόμαστε όλοι τι αυτό συνεπάγεται...

Ιδιαίτερα «η Μεσόγειος έχει δει δραματική αύξηση στη συχνότητα των θερμών-ξηρών συνθηκών, που θεωρούνταν ακραίες στα τέλη του περασμένου αιώνα, και οι αυξήσεις αυτές αναμένεται να επιταχυνθούν για κάθε πρόσθετο βαθμό υπερθέρμανσης στο μέλλον», υπογράμμισε ο Μάθιου Τζόουνς από το Κέντρο Tyndall για την Έρευνα της Κλιματικής Αλλαγής του Πανεπιστημίου East Anglia. Ήδη επιστήμονες προβλέπουν ότι ο φετινός Ιούλιος θα γίνει ο πιο καυτός μήνας που έχει καταγραφεί ποτέ στον κόσμο. Εκτός από τον προφανή αντίκτυπο στην υγεία των ανθρώπων, η παρατεταμένη κάψα έχει προκαλέσει μεγάλες ζημιές στην αγροτική παραγωγή και σημαντικές απώλειες στο ζωικό κεφάλαιο, με τις καλλιέργειες ελιάς στη Νότια Ευρώπη, καλαμποκιού και σόγιας στις ΗΠΑ και βαμβακιού στην Κίνα να έχουν πληγεί σοβαρά.

Ορυκτά καύσιμα

Η δε επιστροφή του φυσικού καιρικού φαινομένου El Niño συνέβαλε πολύ λίγο στη λάβρα που ταλανίζει το Βόρειο Ημισφαίριο. «Οι αυξημένες παγκόσμιες θερμοκρασίες από την καύση ορυκτών καυσίμων είναι ο βασικός λόγος που οι καύσωνες είναι τόσο σφοδροί» ξεκαθάρισαν οι συγγραφείς της μελέτης. «Οι πολιτικοί συχνά ισχυρίζονται ότι νοιάζονται για τους απλούς ανθρώπους και τους φτωχούς», ανέφερε η Φριντερίκε Ότο. «Αν πράγματι εκτιμούσαμε τους ανθρώπους, είναι προφανές τι θα χρειαζόταν να κάνουμε. Δεν νομίζω ότι έχουν παρουσιαστεί ποτέ ισχυρότερες αποδείξεις για ένα επιστημονικό ερώτημα». Είναι «απολύτως κρίσιμο», συμπλήρωσε εμφατικά, στην επόμενη Διάσκεψη του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (COP28) να υπάρξει συμφωνία των κυβερνήσεων για σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων. Πολύ χλομό αφού, εκτός όλων των άλλων, η διάσκεψη γίνεται φέτος στο στόμα του λύκου, στην πετρελαιοπαραγωγό περιοχή του Κόλπου και συγκεκριμένα στο Ντουμπάι, με πρόεδρο μάλιστα τον διευθύνοντα σύμβουλο του εθνικού πετρελαϊκού κολοσσού των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων. Αν δεν υπάρξει ραγδαία αλλαγή πολιτικής διεθνώς, επέμεινε η Ότο, «δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι θα συνεχίσουν να πεθαίνουν κάθε χρόνο από αιτίες που σχετίζονται με τη ζέστη».