Δήμοι-ζητιάνοι, πολίτες-όμηροι

Απογοήτευση στους δήμους, που περίμεναν εδώ και μήνες γενναία ρύθμιση των οφειλών μήπως και γεμίσουν τα άδεια ταμεία τους, προκαλούν οι διατάξεις νομοσχεδίου του υπουργείου Εσωτερικών (ΥΠΕΣ) που προβλέπει εξόφληση σε έως 60 δόσεις (έναντι 100 στο παρελθόν) και χωρίς καμία απαλλαγή από τόκους και προσαυξήσεις εάν ο οφειλέτης δεν έχει υπαχθεί στο πτωχευτικό δίκαιο.

Η επιλογή της κυβέρνησης να κρατήσει χιλιάδες πολίτες ομήρους (το σύνολο των σωρευμένων οφειλών φτάνει τα 3,6 δισεκατομμύρια ευρώ) και τους δήμους «ζητιάνους» του κρατικού προϋπολογισμού εκφράζεται μέσα από το άρθρο 25 του ενός από τα δύο νομοσχέδια του ΥΠΕΣ που βγήκαν χθες ταυτόχρονα σε δημόσια διαβούλευση έως τις 16 Σεπτεμβρίου 2024. Εδώ και μήνες αναμενόταν να κατατεθεί ένα νομοσχέδιο αλλά τελικά αποφασίστηκε το σπάσιμο σε δύο μέρη, ώστε το ένα (με 63 άρθρα) να αφορά κυρίως θέματα των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (δήμοι-περιφέρειες) και το άλλο με 58 άρθρα την κεντρικότερη Δημόσια Διοίκηση.

Και σε αυτό το δεύτερο νομοσχέδιο πάντως περιλαμβάνονται ρυθμίσεις που ανοίγουν τον δρόμο για πληρωμή «μπόνους» σε δημοσίους υπαλλήλους χωρίς αντικειμενικά κριτήρια, ενώ γίνεται και προσπάθεια να διορθωθεί το χάος με τις καθυστερούμενες προσλήψεις υπαλλήλων που είχε διαμορφωθεί με τον πανελλήνιο διαγωνισμό του ΑΣΕΠ.

Οι οφειλές φυσικών και νομικών προσώπων προς τους δήμους αλλά και δημοτικούς φορείς όπως οι οργανισμοί ύδρευσης-αποχέτευσης (ΔΕΥΑ) είναι διαχρονικό πρόβλημα, καθώς τους αναγκάζει να εγγράφουν στον προϋπολογισμό τους υπερμεγέθεις εκκρεμότητες παρελθόντων οικονομικών ετών χωρίς αντίκρισμα. Στο παρελθόν είχαν γίνει προσπάθειες απομείωσης αυτών των οφειλών με εξόφληση σε έως και 100 μηνιαίες δόσεις αλλά και πλήρη διαγραφή των τεράστιων προσαυξήσεων από τόκους εάν η αποπληρωμή γινόταν εφάπαξ. Υπήρχαν επίσης προβλέψεις για κλιμακωτή μείωση των προσαυξήσεων, που μεγάλωνε όσο λιγότερες από 100 ήταν οι συμφωνημένες δόσεις.

Ομως αυτή τη φορά επικράτησαν άλλες απόψεις, παρά τα επίμονα αιτήματα μεμονωμένων δήμων αλλά και της κεντρικής τους ένωσης, της ΚΕΔΕ, που ζητά εδώ και μήνες να θεσπιστεί ρύθμιση με γενναία κίνητρα. Ετσι με βάση το άρθρο 25 του υπό διαβούλευση νομοσχεδίου μείωση προσαυξήσεων προβλέπεται μόνο για όσα φυσικά πρόσωπα κρίνονται ως «ευάλωτοι οφειλέτες» με όρους πτώχευσης. Η βεβαίωση «ευαλωτότητας» χορηγείται με βάση διαδικασίες νόμων (4738 και 5113) που ψηφίστηκαν επί Νέας Δημοκρατίας, ενώ παραμένει άγνωστος ο αριθμός των πολιτών που έχουν καταθέσει σχετικά αιτήματα και ο βαθμός στον οποίο αυτά ικανοποιήθηκαν.

Για τους ευάλωτους η μείωση των προσαυξήσεων ξεκινά από το 75% για 13-60 δόσεις και φτάνει έως το 95% για εξόφληση εφάπαξ. Ομως για όλους τους υπόλοιπους πολίτες ισχύουν απλώς οι 60 δόσεις χωρίς κανένα κίνητρο για γρηγορότερη εξόφληση. Υπενθυμίζεται ότι οι συσσωρευμένες οφειλές μπορεί ακόμη να φτάνουν σε βάθος 20ετίας και αυτό έχει ως συνέπεια οι προσαυξήσεις να είναι μεγάλο μέρος της συνολικής οφειλής –ακόμη και πάνω από το 50 ή 60%. Παρά ταύτα εάν κάποιος θέλει να εξοφλήσει εφάπαξ την οφειλή του, θα πληρώσει ολόκληρες και τις προσαυξήσεις. Η πατρότητα αυτής της απόφασης αποδίδεται στο υπουργείο Οικονομικών, το οποίο με τη σειρά του μεταβιβάζει την ευθύνη στις Βρυξέλλες που δεν θέλουν να διαταραχθούν τα ευρωπαϊκά συναλλακτικά ήθη...

Δύο μισθοί σε αρεστούς

Τον δρόμο για τη χορήγηση «μπόνους» έως δύο μισθούς στους αρεστούς και όχι τους παραγωγικούς δημόσιους υπαλλήλους ανοίγει διάταξη του άλλου νομοσχεδίου του ΥΠΕΣ, που αφορά θέματα της Δημόσιας Διοίκησης. Η χορήγηση κινήτρου παραγωγικότητας είχε παρουσιαστεί τον περασμένο Απρίλιο στο υπουργικό συμβούλιο με τους απαραίτητους πανηγυρισμούς από την τότε αρμόδια υπουργό Εσωτερικών, Νίκη Κεραμέως, και συνδεόταν με τα συστήματα στοχοθεσίας στον δημόσιο τομέα.

Θεωρητικά θα πρέπει κάθε δημόσια υπηρεσιακή μονάδα να έχει συγκεκριμένους στόχους να επιτύχει μέσα σε κάθε χρόνο. Οσες υπηρεσίες επιτυγχάνουν τους στόχους θα δικαιούνται «μπόνους», αλλά στη συνέχεια θα πρέπει κάποιος να αποφασίσει ποιοι ήταν οι συγκεκριμένοι υπάλληλοι που συνέβαλαν αποφασιστικά στην επίτευξη των στόχων και θα εισπράξουν την αμοιβή.

Στο ερώτημα αυτό έρχεται να απαντήσει το άρθρο 35, που λέει ότι «η επιλογή των δικαιούχων υπαλλήλων διενεργείται από τον προϊστάμενο της Γενικής Διεύθυνσης, της οποίας οι οργανικές μονάδες εμπλέκονται στην πλήρη επίτευξη του επιλεγέντος προς ανταμοιβή στόχου, σε συνεργασία με τους προϊσταμένους αυτών». Μάλιστα εάν δεν υπάρχει οργανική μονάδα επιπέδου Γενικής Διεύθυνσης, η επιλογή διενεργείται από τον προϊστάμενο της Διεύθυνσης ή τον προϊστάμενο της «υποκείμενης οργανικής μονάδας». Με άλλα λόγια, κεντρικό έως και πλήρως αποφασιστικό ρόλο να κρίνουν ποιοι υπάλληλοι θα λάβουν μπόνους θα έχουν πρόσωπα που έχουν οριστεί στις θέσεις τους «με ανάθεση» και χωρίς να έχουν περάσει από κάποιο αντικειμενικό σύστημα αξιολόγησης.

Σχεδόν το σύνολο των εκατοντάδων διευθυντών και προϊσταμένων στο Δημόσιο έχει οριστεί την τελευταία πενταετία με αποφάσεις αναπλήρωσης καθηκόντων και με κριτήρια που αφορούν τον «συντονισμό» με το κυβερνητικό σύστημα. Είναι προφανές ότι και οι επίλεκτοι της κυβέρνησης θα θελήσουν να ανταμείψουν αντίστοιχα με μπόνους κάποιους υπαλλήλους με κριτήρια «γαλάζιας αριστείας». Στο μεταξύ περαιτέρω σύγχυση αναμένεται, καθώς σε πολλά υπουργεία και υπηρεσίες έχει καθυστερήσει υπέρμετρα η ανακοίνωση των στόχων που καλείται να πετύχει κάθε οργανική μονάδα για να δικαιούνται μπόνους οι υπάλληλοί της.

Με άλλες διατάξεις θεσπίζεται «σύντμηση των προθεσμιών» που προβλέπονταν έως τώρα για τη δήλωση αποδοχής διορισμού, την υποβολή των δικαιολογητικών διορισμού και του ίδιου του διορισμού, ενώ προβλέπεται επίσης ότι η προθεσμία ελέγχου των δικαιολογητικών δεν κωλύει την ανάληψη της υπηρεσίας. Αυτές οι διατάξεις έρχονται να καλύψουν το χάος που δημιουργήθηκε με τον πανελλήνιο διαγωνισμό του ΑΣΕΠ του 2022, χιλιάδες επιτυχόντες του οποίου δεν έχουν ακόμη διοριστεί. Η κυβέρνηση προτιμά να αποδίδει την τεράστια καθυστέρηση όχι στις μειωμένες προσλήψεις, αλλά στην ευχέρεια των επιτυχόντων να μην απαντούν αμέσως σε κάποια πρόσκληση διορισμού, περιμένοντας πρόσκληση για άλλη θέση που θεωρούν ευνοϊκότερη ή καλύτερα αμειβόμενη. Ετσι θεσπίζεται η σύντμηση των προθεσμιών για να αποδεχτούν τον διορισμό και να υποβάλουν τα δικαιολογητικά.