Η αντίπραξη των παιδιών σε ΕΥΠ και Predator

Οταν το σκάνδαλο των υποκλοπών μονοπωλούσε την επικαιρότητα, με αποκαλύψεις για συνακροάσεις από την ΕΥΠ και για τη χρήση του κατασκοπευτικού λογισμικού Predator με στόχο πολιτικούς, δημοσιογράφους και άλλα δημόσια πρόσωπα, μια ομάδα δώδεκα μαθητών του 5ου Λυκείου Βύρωνα προετοίμαζε τη συμμετοχή της στον Πανελλήνιο Διαγωνισμό «CanSat in Greece 2023». Η ιδέα ήταν να συμμετάσχουν στον διαγωνισμό, που διοργανώνεται από την Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσία (ESA), με έναν διαφορετικό δορυφόρο: που θα ανήκει σε μια κοινότητα ανθρώπων και θα εξασφαλίζει την ιδιωτικότητα των επικοινωνιών τους. Με άλλα λόγια, θα αποκλείει την παρακολούθηση των πολιτών από εταιρείες ή κυβερνήσεις.

Το σχέδιο πέτυχε, η εκτόξευση του μικροσκοπικού δορυφόρου πραγματοποιήθηκε με επιτυχία στην Κωπαΐδα και η ομάδα v-space του 5ου Λυκείου Βύρωνα κατέκτησε την πρώτη θέση στην Ελλάδα. Τον Ιούνιο ο δορυφόρος τους θα εκτοξευθεί ξανά· με στόχο αυτή τη φορά την πρώτη θέση στον Ευρωπαϊκό Διαγωνισμό. Μαθητές και καθηγητές μίλησαν με ενθουσιασμό στην «Εφ.Συν.» όχι μόνο για το επίτευγμά τους αλλά και για το «ταξίδι στην επιστήμη» που έκαναν όλοι μαζί πριν ταξιδέψουν στην Κωπαΐδα.

Η ιδέα

«Ψυχή» του εγχειρήματος ήταν η καθηγήτρια Πληροφορικής και υπεύθυνη του πρότζεκτ, Ελένη Ρόμπολα. «Η ιδέα ήταν το CanSat να είναι ένας κοινωνικός δορυφόρος, ο οποίος θα ανήκει σε μια κοινότητα, θα παρέχει υπηρεσίες στα μέλη της και θα συνεισφέρει σε κοινωνικά καλούς σκοπούς. Για τον λόγο αυτό υλοποιήσαμε τρία είδη υπηρεσιών: α) τη διασφάλιση της ιδιωτικότητας των επικοινωνιών μιας περιοχής, είτε αυτές αφορούν προσωπικές επικοινωνίες ή επικοινωνίες τύπου IoT (internet of things), β) την αναγνώριση, μέσω εκπαιδευμένου νευρωνικού δικτύου, αντικειμένων ή καταστάσεων, όπως μια πυρκαγιά σε δασική έκταση, και γ) τη διεξαγωγή πειραμάτων ή μετρήσεων που θα ενδιέφεραν τους επιστήμονες ή τους μαθητές της περιοχής, π.χ. η επαλήθευση της βαρομετρικής εξίσωσης υπολογισμού του υψόμετρου».

Πολύτιμη ήταν η συνεισφορά του καθηγητή Φυσικής, Πέτρου Ξηρόδημα, και του διευθυντή του σχολείου, Χαράλαμπου Αλεξάτου. Ενθάρρυναν τους μαθητές στη συμμετοχή, τους έδωσαν τα κατάλληλα εφόδια και συνεργάστηκαν με γνώμονα την κριτική σκέψη, τη δημιουργικότητα και την απόκτηση γνώσεων. Η ομάδα δημιούργησε ένα μικρό δίκτυο επικοινωνιών, στο κέντρο του οποίου ήταν το CanSat. Εφτιαξε, επίσης, έναν επίγειο σταθμό, υλοποίησε διαδικασίες κρυπτογράφησης και συνδύασε τη συμμετρική με την ασύμμετρη κρυπτογραφία.

Τη μέρα του διαγωνισμού το CanSat έστελνε ανά δευτερόλεπτο στον επίγειο σταθμό μετρήσεις ατμοσφαιρικής πίεσης και θερμοκρασίας και στο τέλος ενημέρωσε, μέσω GPS, για τη θέση στην οποία προσγειώθηκε. Οσον αφορά την ιδιωτικότητα των επικοινωνιών, μια κινητή συσκευή έστειλε μέσω του δορυφόρου ένα κρυπτογραφημένο μήνυμα κειμένου σε μια άλλη κινητή συσκευή και το μήνυμα εμφανίστηκε αποκρυπτογραφημένο στην οθόνη της. Μια άλλη κινητή συσκευή άναψε το φως σε ένα μικρό σπιτάκι, στέλνοντας κρυπτογραφημένη οδηγία ioT μέσω του δορυφόρου. Τα κρυπτογραφημένα μηνύματα-οδηγίες μπορούσαν να διαβαστούν μόνο από τους κατόχους των κλειδιών κρυπτογράφησης. Πήγαν όλα καλά από την αρχή; Το άγχος ήταν μεγάλο ώς την τελευταία στιγμή. Τελική πρόβα εκτόξευσης δεν επιτρεπόταν και έπρεπε το CanSat να συλλέξει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες.

Σε πρώτη φάση ήταν ενθαρρυντικό που ζύγιζε 346 γραμμάρια, όταν το μέγιστο επιτρεπόμενο βάρος ήταν τα 350 γραμμάρια. «Πηγαίναμε βήμα βήμα και κάναμε συνεχείς δοκιμές. Δεν δώσαμε τίποτα έτοιμο στους μαθητές, προκειμένου να αποκομίσουν όσα περισσότερα μπορούν από αυτή τη διαδικασία. Είχαμε 12 μαθητές, ενώ η βασική ομάδα έπρεπε να ήταν 6. Είναι παιδιά πολύ διαφορετικά μεταξύ τους και από πλευράς ενδιαφερόντων και από πλευράς χαρακτήρα. Στην πορεία γίναμε σαν οικογένεια, τα παιδιά δέθηκαν πολύ μεταξύ τους. Δεν έμαθαν μόνο οι μαθητές από αυτή τη διαδικασία αλλά και εμείς οι εκπαιδευτικοί. Είδαμε το αποτέλεσμα της επιστήμης στην πράξη, ξεφύγαμε από τη θεωρία του βιβλίου. Μακάρι αυτό να ήταν το κανονικό σχολείο για όλους», λέει η κ. Ρόμπολα.

Οι μαθητές

Τι αποκόμισαν οι μαθητές; «Πολύ μεγάλη επαφή με τη Φυσική, που με βοήθησε να δω σε ποια κατεύθυνση θέλω να πάω», μας λέει ο Κωνσταντίνος, ενώ ο Παναγιώτης, που έχει αποφασίσει ότι θέλει να γίνει ηλεκτρολόγος μηχανικός, συμπληρώνει ότι «μέσα από το πρότζεκτ απέκτησα μεγάλη εμπειρία στο γράψιμο του κώδικα». Τον Γιάννη τον βοήθησε να συνειδητοποιήσει πόσο θέλει να ασχοληθεί με τη σχεδίαση και ο Κώστας βεβαιώθηκε ότι θα ακολουθήσει σπουδές στην ασφάλεια δικτύων. «Εμένα αυτή η εμπειρία με έκανε να εξελιχθώ ως άνθρωπος, πρώτη φορά δούλεψα για κάτι τόσο συνεργατικά και ομαδικά, στην αρχή ήμουν έξω από τα νερά μου», συμπλήρωσε ο Κωνσταντίνος.

Ολοι οι μαθητές συμφώνησαν ότι χωρίς τους συγκεκριμένους εκπαιδευτικούς δεν θα τα είχαν καταφέρει. Και δεν ένιωσαν ότι θυσίαζαν τον ελεύθερο χρόνο τους όταν συναντιούνταν τα Σαββατοκύριακα για να ενώσουν καλώδια ή να κάνουν πρόβες εκτόξευσης στην ταράτσα του σχολείου ή όταν παρέμεναν στο Εργαστήριο Πληροφορικής μετά το σχόλασμα. «Ηταν ένας πολύ δημιουργικός ελεύθερος χρόνος. Είχαμε τη στήριξη και αποφοίτων του σχολείου, που συνεχίζουν τις σπουδές τους ως φοιτητές πλέον και μας βοήθησαν εθελοντικά σε τεχνικά θέματα. Κάποιες τοπικές επιχειρήσεις αλλά κυρίως ο δήμαρχος Βύρωνα κ. Κατωπόδης κάλυψε όλα τα έξοδα και ευελπιστούμε ότι θα καλυφθούν και τα έξοδα της συμμετοχής μας στον Ευρωπαϊκό Διαγωνισμό».

Ο διευθυντής του σχολείου, Χαράλαμπος Αλεξάτος, εξήρε τη συμμετοχή των εκπαιδευτικών και των μαθητών. «Το ότι καταφέραμε να φτάσουμε στην Ιθάκη είναι πολύ σημαντικό αλλά, όπως λέει ο ποιητής, το μείζον ήταν το ταξίδι και το ευχαριστηθήκαμε όλοι».