Επί ένα χρόνο «ξεσκονίζουν» την ΕΤΕΣΤΑ

Στο μικροσκόπιο του Σώματος Επιθεωρητών Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης έχει μπει εδώ κι έναν χρόνο η Εταιρεία Στατιστικής Ερευνας και Ανάλυσης (ΕΤΕΣΤΑ Α.Ε.) του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου, με πλήθος καταγγελιών και παρατυπιών να τη συνοδεύουν.

Η έρευνα γίνεται απ' το ίδιο κλιμάκιο που ελέγχει παράλληλα τα όσα έχουν συμβεί τα τελευταία χρόνια στον Φαρμακευτικό Σύλλογο Πειραιά και αποκάλυψε πρόσφατα η «Εφ.Συν.» («Συνταγές παρανομίας και αυθαιρεσίας», 22/05/2017).

Ωστόσο, το θέμα ΕΤΕΣΤΑ Α.Ε. είναι πολύ πιο μεγάλο, καθώς απασχολεί το σύνολο των φαρμακείων της χώρας (περίπου 11.000) μέσω της διαχείρισης των φαρμακευτικών πληροφοριών που διαθέτουν και κυρίως της εμπορικής τους εκμετάλλευσης.

Αρκεί να αναλογιστεί κανείς τον όγκο πληροφοριών που συγκεντρώνεται σε κάθε φαρμακείο μέσα από τις συνταγές των ασφαλισμένων -ποια φάρμακα δίνονται και για ποιες ασθένειες-, τις αγορές των Μη Συνταγογραφούμενων Φαρμάκων, τις αγορές άλλων παραφαρμακευτικών προϊόντων κ.λπ., στοιχεία πολύτιμα στα χέρια οποιουδήποτε θα ήθελε να δημιουργήσει το φαρμακευτικό προφίλ των Ελλήνων ασθενών και -γιατί όχι- καταναλωτών.

Η διαχείριση τέτοιων πληροφοριών δεν είναι κάτι καινούργιο.

Στην Ελλάδα συμβαίνει από τις αρχές του 2000 από την εταιρεία IMS Hellas που ειδικεύεται σε προγράμματα στατιστικής.

Με την άνοδο της φαρμακευτικής δαπάνης στην Ελλάδα βρέθηκαν στον χώρο και άλλες τέτοιες εταιρείες, μεταξύ των οποίων και η πολυεθνική Aegate, και στο πλαίσιο αυτό, το 2013, ήρθε μια πρόταση στο προεδρείο του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου (ΠΦΣ) για τη δημιουργία της ΕΤΕΣΤΑ, που θα καλούνταν να ανταγωνιστεί ουσιαστικά τις πιο πάνω εταιρείες.

Θα μπορούσε βέβαια να αναρωτηθεί κανείς πώς μια μικρή εταιρεία θα ήταν σε θέση να τα βάλει με τα μεγαθήρια του χώρου, όταν μάλιστα δεν υπάρχει και το «know how», όπως λένε στη γλώσσα των επιχειρήσεων.

Πρόταση - πακέτο

Γι' αυτόν λοιπόν τον λόγο, επειδή έλειπε η επιστημονική κατάρτιση, η πρόταση για τη δημιουργία της ΕΤΕΣΤΑ ήρθε πακέτο μαζί με μια άλλη πρόταση, αυτή της συνεργασίας με μια αγγλική εταιρεία που γνώριζε τον χώρο της φαρμακευτικής στατιστικής και θα μπορούσε να βοηθήσει.

Κάπως έτσι έρχεται στο προσκήνιο η Pharmacy Insights Hellas (PIH), εταιρεία που αποτελεί το παρακλάδι της βρετανικής Clinical Insights, που με τη σειρά της συνεργάζεται με τις μεγαλύτερες πολυεθνικές φαρμάκου στον τομέα της στατιστικής.

Η αρχική πρόταση προέβλεπε πως ο ΠΦΣ θα είχε το 49% στη νέα εταιρεία και οι Αγγλοι το 51%. Η συμφωνία διαφημίστηκε από κάποιους στον Σύλλογο ως εκείνη που θα έφερνε πολλά λεφτά στους φαρμακοποιούς της χώρας μέσα από την αξιοποίηση των δεδομένων τους.

Υπήρξαν, ομολογουμένως, κάποιες αντιδράσεις από μέλη παρατάξεων, αναφέροντας το προφανές: πώς γίνεται ένα συνδικαλιστικό σωματείο να μετατρέπεται σε εταιρεία με επιχειρηματικές δραστηριότητες, ειδικά όταν αυτή αφορά ευαίσθητα δεδομένα μεγάλης εμπορικής αξίας.

Ο συνειδησιακός σκόπελος ξεπεράστηκε από την πλειοψηφία, όταν τελικά αποφασίστηκε το 100% της νέας εταιρείας να βρίσκεται υπό τον ΠΦΣ.

Στην πορεία, ωστόσο, και χωρίς να το καταλάβει κανείς από τους αντιδρώντες, η ΕΤΕΣΤΑ συνεβλήθη με την PIH και βρέθηκε να έχει το 25% των μετοχών (ούτε καν το 49%).

Με επιστολή της προς όλους τους φαρμακοποιούς τον Απρίλιο του 2014, η διοίκηση της ΕΤΕΣΤΑ (πρόεδρος Κωνσταντίνος Κούβαρης, δ. σύμβουλος Δ. Καραγεωργίου) ανακοίνωνε με χαρά την ίδρυση της εταιρείας και σημείωνε:

«Η εταιρεία ανήκει ως μονοπρόσωπη Α.Ε. εξ ολοκλήρου στον ΠΦΣ. Τα κέρδη της από την επεξεργασία και αξιολόγηση των δικών σας data κατά 50% θα επενδύονται στην ΕΤΕΣΤΑ και κατά 50% θα εισέρχονται στους δικούς σας λογαριασμούς που εσείς θα υποδείξετε και θα είναι αναλογικά με τον όγκο των data που θα δίνετε [...] Η ΕΤΕΣΤΑ είναι υπεύθυνη έναντι της Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων και εγγυάται τα ευαίσθητα και εμπορικά ευαίσθητα δεδομένα σε κανόνες ασφάλειας περισσότερο αυστηρούς απ' ό,τι ορίζει η εθνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία».

Αδοξο τέλος

Ακριβώς δύο χρόνια αργότερα, τον Απρίλιο του 2016, η συνεργασία ΕΤΕΣΤΑ-PIH λήγει άδοξα. Ο ΠΦΣ, με πρωτοβουλία του προέδρου του, Κ. Λουράντου, και αφού στο μεσοδιάστημα ακούστηκαν πολλά για αδιαφανείς διαδικασίες στη λειτουργία της ΕΤΕΣΤΑ, τερματίζει τη συνεργασία με τη βρετανική εταιρεία.

Η τελευταία στέλνει επιστολή στους ήδη συμβαλλόμενους φαρμακοποιούς και αναφέρει:

«Αναφορικά με την πρόσφατη δημοσίευση της απόφασης του Δ.Σ. της ΕΤΕΣΤΑ όπου διατυπώνεται η επιθυμία της να αποχωρήσει από την PIH, θα θέλαμε να σας γνωστοποιήσουμε τη θέση της PIH ώστε να διασφαλίσουμε ότι δεν υπάρχουν σκοτεινά σημεία στη μεταξύ μας συνεργασία».

Τα πρόσωπα

Δημήτρης Καραγεωργίου:

Εχοντας διατελέσει στο παρελθόν γενικός γραμματέας του ΠΦΣ την περίοδο της προηγούμενης διοίκησης Θεοδοσιάδη -όταν και έφερε στο προσκήνιο την πρόταση για τη δημιουργία της ΕΤΕΣΤΑ- ο Δημήτρης Καραγεωργίου θεωρείται από πολλούς βαθύς γνώστης του αντικειμένου του, καθώς συνεργάστηκε για χρόνια με την Πανευρωπαϊκή Ενωση Φαρμακοποιών (PGEU). Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, όπου διατηρεί φαρμακείο από το 1980. Το 2014 ήταν υποψήφιος ευρωβουλευτής με τη Ν.Δ. «Στόχος μου είναι να συνεχίσω να προσφέρω και από την Ευρώπη», δήλωνε τότε.

Κωνσταντίνος Κούβαρης:

Ο πρόεδρος του Φαρμακευτικού Συλλόγου Πειραιά ήταν και πρόεδρος στην ΕΤΕΣΤΑ από την πρώτη στιγμή. Με την αποχώρηση Καραγεωργίου και μετά τις αποκαλύψεις έφυγε και ο ίδιος και τη διοίκηση ανέλαβε ο Κωνσταντίνος Λουράντος. Ο Σύλλογος του οποίου προΐσταται ο κ. Κούβαρης αποτελεί πεδίο έρευνας για ελεγκτικούς μηχανισμούς του κράτους. Είναι εντυπωσιακό πάντως το γεγονός πως επιμένει να ασχολείται με τα συνδικαλιστικά του κλάδου αν αναλογιστεί κανείς πως πλέον έχει στην κατοχή του μόλις το 1% του φαρμακείου που φέρει την επωνυμία του στον Πειραιά. Τουλάχιστον αυτό αναφέρει η σχετική σύσταση εμπορικής εταιρείας στο Επιμελητήριο Πειραιά με ημερομηνία τη 15η Μαρτίου 2017.

Τα σκοτεινά σημεία-ερωτήματα

Είναι όμως έτσι τα πράγματα; Υπήρχαν ή δεν υπήρχαν σκοτεινά σημεία στα χρόνια που προηγήθηκαν, πριν καν ακόμα αρχίσει η συνεργασία της PIH με την ΕΤΕΣΤΑ;

Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες της «Εφ.Συν.», υπήρχαν.

Ας θέσουμε λοιπόν κάποια ερωτήματα:

■ Τα αρχεία της ΕΤΕΣΤΑ είναι ή όχι ελλιπή; Υπάρχουν όλα τα πρακτικά των Δ.Σ., όλα τα οικονομικά στοιχεία και οι ισολογισμοί, υπάρχουν όλες οι συμβάσεις δανείων της PIH από τη μητρική εταιρεία Clinical Insights με την υπογραφή της ΕΤΕΣΤΑ - ως άμεσα συμβαλλόμενου; Είχε ενημερωθεί ο ΠΦΣ γι' αυτά τα δάνεια; Είχε δώσει εξουσιοδότηση στην ΕΤΕΣΤΑ να τα υπογράψει και να τα εγκρίνει;

■ Αληθεύει πως τα δάνεια αυτά ανέρχονται σε 216.000 ευρώ; Πώς και από πού η μητρική εταιρεία έδωσε τέτοιο ποσό όταν το αρχικό της κεφάλαιο ανερχόταν μόλις σε 16.185 λίρες Αγγλίας;

■ Αληθεύει ότι κατά τη διάρκεια λειτουργίας ΕΤΕΣΤΑ-PIH ξοδεύτηκαν περισσότερα από 250.000 ευρώ για τα οποία κανείς δεν γνωρίζει πού και γιατί; Αληθεύει πως η εταιρεία δεν είχε κανένα ουσιαστικό business plan στα σκαριά;

■ Αληθεύει ότι η PIH στο τέλος του 2014, λίγους μήνες μετά τη συμφωνία, είχε ήδη οικονομική ζημιά 265.175 ευρώ χωρίς να γνωρίζει κανείς από πού προήλθε αυτή;

■ Γιατί δεν συμμετείχε εξ αρχής η ΕΤΕΣΤΑ στην ίδρυση της PIH, αλλά προτιμήθηκε η αγορά μετοχών απ' αυτήν;

■ Γιατί δεν εισήλθε στην εταιρεία με αύξηση κεφαλαίου αλλά έδωσε χρήματα στην Clinical Insights για αγορά μετοχών;

■ Γιατί ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΤΕΣΤΑ Α.Ε., Δημήτρης Καραγεωργίου, απέκρυψε το γεγονός ότι από το 2013 είχε μετοχές στην αγγλική εταιρεία (70.000 μετοχές που αντιστοιχούν σε ποσοστό 4,32%), την ώρα που ήταν υποχρεωμένος από τον νόμο να το κάνει; Αληθεύει ότι ο ίδιος είχε εισηγηθεί στον ΠΦΣ τη δημιουργία της ΕΤΕΣΤΑ και τη συνεργασία με την αγγλική εταιρεία στην οποία ήταν μέτοχος;

■ Ποιος είναι ο ρόλος της μαλτέζικης off shore εταιρείας International Analytics Limited στην όλη υπόθεση;

■ Εδωσαν εξηγήσεις για όλα τα ανωτέρω στον ΠΦΣ ο πρόεδρος, κ. Κούβαρης, και ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΤΕΣΤΑ, κ. Καραγεωργίου;

Εδώ, βέβαια, αξίζει να τονιστεί ότι με το πέρας της συνεργασίας ΕΤΕΣΤΑ-PIH, η αγγλική εταιρεία αποζημίωσε την ελληνική και με το παραπάνω.

Πριν από ένα μήνα ο ΠΦΣ ανακοίνωσε τη νέα λειτουργία της ΕΤΕΣΤΑ, που με γνώμονα τη διαφάνεια θα προχωρήσει σε εκπόνηση σχεδίου δράσης και λειτουργίας της προς όφελος των φαρμακοποιών.

Ωστόσο, και με δεδομένο το γεγονός ότι τίθεται μέγα ζήτημα ηθικής τάξης για μέρος του μεγαλύτερου συνδικαλιστικού φορέα των φαρμακοποιών, δεν είναι σωστό να υπάρξουν απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα;

Το ηθικό δίλημμα και η... γυναίκα του Καίσαρα

Μια άλλη διάσταση στο θέμα δίνει μια επιστολή του προέδρου του Φαρμακευτικού Συλλόγου Ηρακλείου, Γιάννη Τσικανδηλάκη, κατά την περίοδο που λύθηκε η συμφωνία με τους Αγγλους.

Σε αυτήν μεταξύ άλλων αναφέρει:

«Πίστευα και εξακολουθώ να πιστεύω ότι "τα δεδομένα που έχουμε στο φαρμακείο μας από τα συνταγογραφούμενα φάρμακα δεν μας ανήκουν", μια και όλοι πληρώνουν γι’ αυτά (ασθενείς-ΕΟΠΥΥ). Πίστευα και εξακολουθώ να πιστεύω πως, ακόμα κι αν πάρουμε την εκδοχή ότι τα δεδομένα μας ανήκουν, και πάλι δεν έχουμε το ηθικό δικαίωμα της εκμετάλλευσης με σκοπό το κέρδος.

Θα μπορούσαμε όμως να συνεργαστούμε με το πανεπιστήμιο ή τα πανεπιστήμια της χώρας και να χρησιμοποιηθούν για λόγους υγείας των ασφαλισμένων. Πιστεύω λοιπόν πως η όποια προσπάθεια γίνει, από δω και στο εξής, για μια νέα ΕΤΕΣΤΑ είναι καταδικασμένη να αποτύχει, εάν πάει στη λογική να το εκμεταλλευτούμε εμείς και όχι οι άλλοι με σκοπό το κέρδος».

Στο τέλος της επιστολής δεν παραλείπει να αφήσει σαφή αιχμή κατά του πρώην διευθύνοντος συμβούλου της ΕΤΕΣΤΑ, Δ. Καραγεωργίου, αναφέροντας τα εξής:

«Δημήτρη, θα σου θυμίσω τη ρήση για τη γυναίκα του Καίσαρα, "πρέπει να είναι και να φαίνεται" και αν πάρουμε ως δεδομένο ότι "είσαι", προς τα έξω όμως η όλη σου συμπεριφορά δείχνει ότι δεν "φαίνεσαι"».

Τις ίδιες αιχμές ως προς τη λειτουργία της εταιρείας είχε αφήσει σχεδόν απ' την πρώτη στιγμή και ο πρόεδρος του Φαρμακευτικού Συλλόγου Πάτρας, Ανδρέας Σοφιανόπουλος, σε επιστολή του προς τον κ. Καραγεωργίου.

Σημείωνε χαρακτηριστικά:

«Καλό θα είναι πάντως να σιγουρευτείτε για το ασυμβίβαστο μεταξύ φαρμακοποιού και έμμισθου διευθύνοντα συμβούλου Α.Ε. Ως έχων λοιπόν σαφές προσωπικό συμφέρον από τη λειτουργία της συγκεκριμένης Α.Ε., εκτιμώ πως δεν θα έπρεπε a priori, για λόγους απλής ευθιξίας, να υποβαθμίζετε τόσο τη συλλογικότητα μπροστά στα ατομικά οφέλη, σεις που τόσα χρόνια υποτίθεται πως έργο σας ήταν να την προάγετε».

Τελικά, τον Δεκέμβριο του 2015 ο ΠΦΣ ενημερώνει τα μέλη του πως ο Δημήτρης Καραγεωργίου αποχωρεί απ' την ΕΤΕΣΤΑ και τη θέση του αναλαμβάνει ο πρόεδρος του συλλόγου, Κωνσταντίνος Λουράντος.

Παράλληλα, ανακοινώνεται πως έχει ξεκινήσει ενδελεχής έλεγχος σε όλες τις συμβάσεις που είχε ήδη πραγματοποιήσει η ΕΤΕΣΤΑ με την PIH και με τρίτες εταιρείες με στόχο τη διαφάνεια.

Λίγους μήνες αργότερα, η ΕΤΕΣΤΑ θα αποχωρήσει οριστικά από το σχήμα.

Αγνωστος παραμένει ο αριθμός των φαρμακείων που συνήψαν συμβάσεις με τη βρετανική εταιρεία, εμπιστευόμενα την πολυδιαφημιζόμενη συνεργασία με την ΕΤΕΣΤΑ.