Ο εξεταστικός μαραθώνιος ξεκίνησε με... χαμόγελα

Επίκαιρο, από τα αναμενόμενα θέματα Εκθεσης και εντός ύλης, όπως και εντός των δυνατοτήτων των υποψηφίων, είναι το ωραίο κείμενο του καθηγητή Βασ. Λαμπρινουδάκη για την πολιτιστική κληρονομιά, που σηματοδότησε την έναρξη των πανελλαδικών χθες, με το μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας.

«Η επιλογή είναι επιτυχής», αναφέρει η χαρακτηριστικά η Πανελλήνια Ενωση Φιλολόγων για το θέμα που αποτελεί διασκευή του κειμένου «Εμείς και οι αρχαίοι χώροι θέασης και ακρόασης» του ομότιμου καθηγητή Κλασικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και περιλαμβάνεται στον συλλογικό τόμο «Διάζωμα-Κίνηση πολιτών για την ανάδειξη των αρχαίων θεάτρων» (εκδόσεις Διάζωμα, 2009). Η επιλογή χαρακτηρίζεται, επίσης, από την Ενωση επίκαιρη λόγω του εορτασμού χθες, της Διεθνούς Ημέρας Μουσείων, ενώ -όπως επισημαίνεται- «συμβάλλει στη συνειδητοποίηση, εκ μέρους των μαθητών, της σημασίας της πολιτιστικής μας κληρονομιάς».

Σαφή ερωτήματα

Κατά τ’ άλλα, αρκετοί υποψήφιοι αλλά και οι καθηγητές τους έκριναν το κείμενο αρκετά απαιτητικό ως προς τη σύνταξη της περίληψης, ενώ οι ασκήσεις κατανόησης ήταν πρωτότυπα διαμορφωμένες. Εξ ου και η παρατήρηση της ΠΕΦ ότι «οι υποψήφιοι καλούνται να διατυπώσουν τις σκέψεις τους σε μορφή εκφωνημένου λόγου, δηλαδή απαιτείται η δήλωση συγκεκριμένου επικοινωνιακού πλαισίου. Η ανάπτυξη του θέματος υποστηρίζεται επαρκώς από τις απόψεις του κειμένου. Τα ερωτήματα είναι σαφή, καλύπτουν το εύρος της ζητούμενης ανάπτυξης και ανταποκρίνονται στις γνωστικές και βιωματικές δυνατότητες των εξεταζομένων». Εξάλλου, όπως σημειώνει η ΠΕΦ, «το θέμα εντάσσεται στους Θεματικούς Κύκλους που αποτελούν διδακτέα ύλη του μαθήματος Εκθεση-Εκφραση της Γ’ Λυκείου».

● Πάντως, την εικόνα της χθεσινής πρώτης ημέρας των Πανελλαδικών συνέθεσαν τα χαμόγελα των υποψηφίων και η ικανοποίηση των καθηγητών τους. Αύριο, Τετάρτη, συνεχίζουν με Βιολογία, Φυσική, Μαθηματικά και Στοιχεία Στατιστικής, Ιστορία.

Σταύρος Μπένος, κίνηση πολιτών «Διάζωμα»

«Ποιοτικό άλμα» η επιλογή του θέματος

Μπορεί το «Εμείς και οι αρχαίοι χώροι θέασης και ακρόασης» να θεωρούνταν «SOS» για τους υποψήφιους των πανελλαδικών εξετάσεων, ωστόσο ο Σταύρος Μπένος ούτε καν φανταζόταν ότι το θέμα θα έβγαινε από το κείμενο του αρχαιολόγου, καθηγητή Βασίλη Λαμπρινουδάκη που συμπεριλαμβάνεται στον τόμο των εκδόσεων του «Διαζώματος» (2009).

«Ηταν αναπάντεχο για εμάς, γι’ αυτό και η χαρά μας είναι μεγάλη», μας είπε ο Σταύρος Μπένος, ο οραματιστής της κίνησης πολιτών «Διάζωμα», που στόχο έχει όχι απλά την προστασία και ανάδειξη των αρχαίων θεάτρων ως μνημείων γνώσης, αισθητικής κι αρμονίας, αλλά και την ένταξή τους στην καθημερινή ζωή των πολιτών. Και καθώς υπάρχουν εκατοντάδες διάσπαρτα σε όλη την επικράτεια, στόχος του «Διαζώματος» είναι να αντιμετωπίζονται ως ζωντανοί οργανισμοί.

«Το θέμα βρίσκεται σε ευθεία γραμμή με τις προσπάθειες του σωματείου μας, ώστε αυτοί οι χώροι να γίνουν μέρος της αφήγησης της πραγματικότητας, αλλά και όχημα για την ανάπτυξη της χώρας. Θεωρώ ότι είναι ένα ποιοτικό άλμα αυτό που έγινε, καθώς το θέμα μπήκε στον πυρήνα του προβληματισμού της πιο δυναμικής οικογένειας της χώρας, των παιδιών, των νέων μας. Προέχει η αγωνία για τις εξετάσεις τους, η αγωνία τους να το αποδώσουν σωστά, αλλά θεωρώ ότι ο διάλογος που θα προκληθεί στις παρέες τους, στο σπίτι, θα τους αφήσει κάτι θετικό για τα μνημεία και την πατρίδα μας. Δεν είμαι βερμπαλιστής, αλλά αυτό το θέμα δεν θα μείνει στην εξεταστική κόλλα, θα μπει στα σπίτια, στα φροντιστήρια και αυτό είναι το μεγάλο κέρδος.

»Η χαρά μας είναι μεγάλη γιατί και η ποιότητα της επεξεργασίας του κειμένου είναι εξαιρετική. Το πιο συναρπαστικό είναι ότι στο τέλος καλούν τα παιδιά να περιγράψουν με 500 λέξεις τη δική τους άποψη και τι θα έλεγαν στον δήμο σχετικά με την προστασία και την αξιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Φανταστείτε το έδαφος που κερδίζουμε στην πραγματική ζωή» καταλήγει ο Σταύρος Μπένος.

Από ποιες περιοχές της Ελλάδας εισάγονται οι περισσότεροι υποψήφιοι σε ΑΕΙ-ΤΕΙ

Η γεωγραφία της... επιτυχίας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση

Η ερμηνεία των ποσοστών επιτυχίας των υποψηφίων στις γενικές εξετάσεις κατά νομό βασίζεται σε μια απλουστευτική και φαινομενικά αθώα «αφαίρεση». Πίσω από το «κοινόν της καταγωγής» των υποψηφίων αποκρύπτονται επιμελώς οι ιδιαίτερες οικονομικές, κοινωνικές και μορφωτικές «αποσκευές» του καθενός

Τα αποτελέσματα των πανελλαδικών εξετάσεων που πραγματοποιούνται κάθε χρόνο επιτρέπουν τη δημιουργία «δεικτών» επιτυχίας/αποτυχίας των υποψηφίων στην πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση κατά περιοχή.

● Από ποιους νομούς εισάγονται οι περισσότεροι και από ποιους οι λιγότεροι υποψήφιοι στην τριτοβάθμια εκπαίδευση;

● Ποιοι νομοί έχουν δημιουργήσει «παράδοση» στα υψηλά ποσοστά εισαγωγής των υποψηφίων τους στην τελευταία δεκαετία;

Στη δεκαετία του ‘90 και συγκεκριμένα την περίοδο 1992-1999, για την οποία υπάρχουν επαρκή στοιχεία, οι νομοί Χίου, Τρικάλων, Λάρισας, Φλώρινας, Λέσβου, Χανίων και Αχαΐας κατόρθωναν να συγκεντρώσουν τα μεγαλύτερα ποσοστά επιτυχίας των υποψηφίων τους. Αντίθετα, οι υποψήφιοι από τους νομούς Σάμου, Κέρκυρας, Ευρυτανίας, Κυκλάδων και Καστοριάς είχαν σχεδόν μόνιμα στην εξεταζόμενη περίοδο τα χαμηλότερα ποσοστά επιτυχίας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Την επόμενη δεκαετία, και πιο συγκεκριμένα το χρονικό διάστημα 2001-2011, καταγράφεται μια σταθερή υπερεκπροσώπηση αποφοίτων των Λυκείων 4 νομών της χώρας, με την υψηλότερη να σημειώνεται στον νομό Τρικάλων, όπου η μέση αναλογία πιθανοτήτων για εισαγωγή στην τριτοβάθμια διαμορφώνεται στο 1,40, ενώ ακολουθούν οι νομοί: Κοζάνης (1,36), Πρέβεζας (1,33) και Αργολίδας (1,23). Αντίστοιχα, παρατηρείται σταθερή υποεκπροσώπηση αποφοίτων των Λυκείων 10 νομών της χώρας, με τη χαμηλότερη μέση αναλογία πιθανοτήτων να καταγράφεται στον νομό Ροδόπης (0,49) και ακολουθούν οι νομοί: Ρεθύμνου (0,60), Δυτικής Αττικής (0,62), Σάμου (0,63), Ξάνθης (0,67), Δωδεκανήσου (0,68), Χαλκιδικής (0,69), Κυκλάδων (0,71), Εβρου (0,76), Ηλείας (0,76) και Πειραιώς (0,79).

Στα ίχνη της... ανισοκατανομής

Η άνιση κατανομή στα ποσοστά επιτυχίας στις πανελλαδικές εξετάσεις είναι σίγουρα αποτέλεσμα πολλών παραγόντων. Πρωταρχικό ρόλο διαδραματίζουν οι οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες, το επίπεδο των οικονομικών δραστηριοτήτων, τα ποσοστά του αγροτικού πληθυσμού, η πυκνότητα του πληθυσμού, η ιστορική εξέλιξη και η παράδοση της περιοχής, η πυκνότητα του σχολικού δικτύου κ.λπ.

Βέβαια, η ερμηνεία των ποσοστών επιτυχίας των υποψηφίων στις γενικές εξετάσεις κατά νομό βασίζεται σε μια απλουστευτική και φαινομενικά αθώα «αφαίρεση». Πίσω από το «κοινόν της καταγωγής» των υποψηφίων, π.χ. του ν. Τρικάλων ή της Βόρειας και Ανατολικής Αθήνας, που σημειώνουν υψηλά ποσοστά επιτυχίας στις πανελλαδικές εξετάσεις, ή των νομών Ροδόπης, Ξάνθης, Κερκύρας ή Ευρυτανίας που είναι «κολλημένοι» στην «ουρά» της κατάταξης, αποκρύπτονται επιμελώς οι ιδιαίτερες οικονομικές, κοινωνικές και μορφωτικές «αποσκευές» των συγκεκριμένων υποψηφίων που επιτυγχάνουν ή αποτυγχάνουν στην προσπάθειά τους, ανεξάρτητα από την περιοχή στην οποία κατοικοεδρεύουν.

Στο πλαίσιο αυτό, οι υποψήφιοι από αστικά κέντρα και ευνοημένο οικογενειακό περιβάλλον (οικονομικά, κοινωνικά, μορφωτικά) παρουσιάζουν πάντα, ανεξάρτητα από τόπο καταγωγής, υψηλότερα ποσοστά επιτυχίας σε σύγκριση με τους υποψηφίους, π.χ. από τις φτωχές αγροτικές περιοχές ή τις υποβαθμισμένες περιοχές της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης.

Ανεπαρκές κριτήριο

Ωστόσο, είναι σαφώς ανεπαρκές ένα σχήμα που προσπαθεί να συνδέσει άμεσα και αμετακίνητα την κοινωνική και οικονομική ένταξη μιας περιοχής με το ποσοστό των υποψηφίων της που εισάγονται στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Κι αυτό, γιατί υπάρχουν ορισμένοι «διαταρακτικοί» παράγοντες που δρομολογούν αποκλίσεις από τη σχέση που θέλει την οικονομική, κοινωνική και πολιτισμική «ευρωστία» μιας περιοχής να κανοναρχεί στο ύψος του ποσοστού επιτυχίας ή αποτυχίας των υποψηφίων στις γενικές εξετάσεις.

Ας πάρουμε π.χ. τη Χαλκιδική, τις Κυκλάδες, την Κέρκυρα και τη Σάμο, που μόνιμα παρουσιάζονται με τα μικρότερα ποσοστά επιτυχίας των υποψηφίων τους στις γενικές εξετάσεις.

Τι συμβαίνει; Αυτές οι περιοχές δεν φημίζονται, σε καμία περίπτωση, για χαμηλά εισοδήματα των κατοίκων τους. Το αντίθετο μάλιστα. Εχουν υψηλή τουριστική ανάπτυξη εδώ και αρκετά χρόνια, γεγονός που θεωρήθηκε η καλύτερη απάντηση στη φτώχεια και τη μετανάστευση. Εδώ, λοιπόν, υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι ο τουρισμός λειτούργησε ανταγωνιστικά με την εκπαίδευση, καθώς άνοιξε πρώιμα μια «διέξοδο» και μάλιστα φαινομενικά μόνιμη και προσοδοφόρα.