«Στην τέχνη της μουσικής η γενναιοδωρία και το μοίρασμα είναι το καύσιμο»

Τον Θωμά Κωνσταντίνου τον γνωρίζουμε όλοι πολύ καλά, χρόνια τώρα. Ενας σπουδαίος συνθέτης, μουσικός και παραγωγός με αμέτρητες συνεργασίες, συνεργασίες που ζαλίζουν. Από τους Calexico και τον Eric Burdon έως τη Δήμητρα Γαλάνη, τη Χαρούλα Αλεξίου και την Ελευθερία Αρβανιτάκη.

Και αυτά είναι πολύ λίγα απ’ όσα (πάρα) πολλά έχει κάνει. Στη συνέντευξη που κάναμε βάλαμε συγκεκριμένο concept, να μιλήσουμε για τις παραγωγές του! Αφορμή γι’ αυτή την ειδική κουβέντα μας, η συνεργασία του με τη Χαρούλα Αλεξίου και τον ΛΕΞ στο τραγούδι «Φύγε», όπου συνυπογράφει μουσική σύνθεση και παραγωγή! Και το ξεκίνημα της συζήτησης έπρεπε να γίνει με μια πολύ συγκεκριμένη και, θεωρώ, απαραίτητη ερώτηση.

● Καταρχάς, Θωμά, τι σημαίνει κάνω παραγωγή σε ένα άλμπουμ ή ένα τραγούδι διότι πολύς κόσμος δεν το γνωρίζει και δεν το καταλαβαίνει.

Παραγωγή σημαίνει να πραγματοποιείς αυτό που έχεις οραματιστεί για ένα τραγούδι ή άλμπουμ. Καλείσαι δηλαδή να επιμεληθείς τον χαρακτήρα και την ταυτότητα του τελικού «ήχου», το οποίο μάλιστα μπορεί να καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την όποια καλλιτεχνική ή εμπορική τύχη του (ή και τα δύο). Στην Ελλάδα δυστυχώς πολλοί ακόμα μπερδεύουν την ενορχήστρωση, που δεν είναι παρά ένα μέρος της διαδικασίας, με την παραγωγή, που αφορά τη «μεγάλη εικόνα» ενός καλλιτεχνικού έργου.

● Στο εξωτερικό αυτό είναι πολύ ξεκάθαρο πάντως.

Στο εξωτερικό πολλές φορές ο παραγωγός παίρνει songwriting credit, η δουλειά του δηλαδή λογίζεται ως μέρος της μουσικής σύνθεσης.

● Μια παραγωγή δηλαδή μπορεί να κάνει ένα κακό τραγούδι να ακουστεί καλό; Ή και το ανάποδο;

Υπάρχουν αρκετά παραδείγματα στην παγκόσμια αλλά και εγχώρια δισκογραφία, που ένα μέτριο κομμάτι ή μια απλή μελωδία απογειώθηκαν ή και αδικήθηκαν στα χέρια κάποιου παραγωγού. Δεν αποτελεί βέβαια τον κανόνα. Δεν υπάρχει μαγική συνταγή για την παραγωγή αλλά σίγουρα με τον χρόνο φαίνεται η αξία και η όποια διαχρονικότητα. Αν ακούς κάτι μετά από είκοσι χρόνια και δεν ντρέπεσαι, τότε μάλλον είσαι ok.

● Αφού λοιπόν το εξηγήσαμε, ελπίζω δηλαδή, πες μας την ιστορία που υπάρχει πίσω από το τραγούδι «Φύγε» με τη Χαρούλα και τον ΛΕΞ, που δημιούργησε μεγάλη αίσθηση για την ετερόκλητη συνεργασία.

Το «Φύγε» ξεκίνησε από ένα demo που είχα κάνει το 2014. Οταν πήγα τη μουσική στο σπίτι της Χαρούλας, αρχίσαμε να «τζαμάρουμε» μαζί με τον Δημήτρη Τσάκα και τον Σωτήρη Λεμονίδη και αυτή επιτόπου άρχισε να γράφει και να… ραπάρει -προς έκπληξή μας- τους στίχους προσθέτοντας επίσης το υπέροχο μελωδικό ρεφρέν. Επειτα το ηχογραφήσαμε με τους Nouveau Sextet αλλά δεν κυκλοφόρησε ποτέ. Πού και πού της το υπενθύμιζα, μιας και πίστευα πολύ στο τραγούδι αλλά η Χαρούλα -σαν να ήξερε- το απέφευγε ευγενικά. Μέχρι που ήρθε το σωστό timing και το άκουσε ο γιος της, ο Μάνος Θεοφίλου, ο οποίος και το έκανε πραγματικότητα.

● Και ο ΛΕΞ;

Ο ερχομός του ΛΕΞ ήταν καταλυτικός για όλους τους σωστούς λόγους. Το «Φύγε» αποτελεί ένα ισχυρό καλλιτεχνικό και πολιτικό statement με πολλούς αποδέκτες. Είναι ένα μικρό μονόπρακτο στο οποίο η Ελλάδα συνομιλεί με τα παιδιά της, η ωριμότητα με τη νιότη, η αγάπη με τον θυμό, η μάνα με τον γιο, το χθες με το σήμερα… Είτε μας αρέσει είτε όχι, η Χαρούλα ακόμα ξέρει να βάζει θεαματικά γκολ και μάλιστα από τα αποδυτήρια.

● Και πίσω από τη μεγάλη επιτυχία της διασκευής «Περπατούσα αφηρημένη» με την Ιουλία Καραπατάκη και τον Tiny Jackal τι υπάρχει;

Το «Περπατούσα αφηρημένη» μου το πρότεινε ένας φίλος, όταν μεταξύ σοβαρού και αστείου βάλαμε στοίχημα για το αν θα το κάνω διασκευή ή όχι. Για καλή μου τύχη εκείνες τις ημέρες γνώρισα τον Tiny Jackal και θυμάμαι πως του πρότεινα αμέσως να συμμετάσχει. Η ραπ άλλωστε είναι ένα είδος που μου άρεσε από παιδί.

Με γοήτευαν πάντα η αμεσότητα και η αποφασιστικότητα, όπως επίσης το γεγονός πως οι ράπερ δεν διυλίζουν τον κώνωπα αλλά περνάνε κατευθείαν στο «ψητό». Το αριστούργημα που μας έχει αφήσει η Ελένη Βιτάλη ήταν ό,τι έπρεπε για να πειραματιστούμε -πάντα με την ευλογία της- και πιστεύω πως η επιλογή της Ιουλίας να το τραγουδήσει μας δικαίωσε. Ενα τραγούδι βαθιά φιλοσοφικό αλλά καμουφλαρισμένο με ανεπιτήδευτη λαϊκότητα, βρήκε ξανά τον δρόμο του σε νέα ακροατήρια και έχει αγαπηθεί ήδη πολύ.

● Γιατί μια διασκευή μπορεί να γνωρίσει μεγαλύτερη επιτυχία από το πρωτότυπο;

Ισως κάποια τραγούδια να προηγούνται της εποχής τους, χωρίς αυτό να σημαίνει πως έφταιγε ο ήχος ή το περιεχόμενό τους την εποχή που κυκλοφόρησαν. Απλώς έτυχε η διασκευή τους να συμπέσει με τέτοιες κοινωνικο-πολιτικές συνθήκες που να ενεργοποιήσει νέα, ισχυρότερα συναισθήματα. Ισως κάποιες φορές θυμίζουν κάτι υποσυνείδητα, ίσως απλά έρχεται η κατάλληλη στιγμή. Συμβαίνουν τόσο τυχαία όλα αυτά, που κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος. Υπάρχουν, για παράδειγμα, ακροατήρια που αρέσκονται στο «φρεσκάρισμα» ενός τραγουδιού αλλά και ακροατήρια που προτιμούν τον παλιό ήχο.



● Calexico και Eric Burdon! Τι μαθήματα πήρες από δύο τόσο μεγάλα ξένα ονόματα;

Μαθήματα μουσικής χαλαρότητας. Δημιουργώντας μουσική μαζί τους κατάλαβα πως δεν χρειάζεται πίεση και άγχος αλλά καλή διάθεση και αλληλοσεβασμός όπως αρμόζει σε κάθε καλή συν-εργασία. Πέρα από την ιστορική και καλλιτεχνική σημασία που είχαν για μένα αυτές οι συνεργασίες, ήταν και μια επιβεβαίωση για κάτι που πάντα πίστευα. Πως όσο πιο πολύ «Ελληνες» είμαστε, τόσο πιο ισότιμα μας αντιμετωπίζουν. Αυτή η παθολογική πια ανάγκη να παριστάνουμε τους «Ευρωπαίους» με το ζόρι, μου φαίνεται ύποπτη και ίσως και λίγο αξιοθρήνητη.

● Υστερούν οι Ελληνες σε σχέση με τους ξένους μουσικούς;

Οχι μόνο δεν υστερούν αλλά αποδεικνύουν στην πράξη τόσο τη μοναδικότητά τους όσο και την εφευρετικότητά τους σε ηχογραφήσεις και ζωντανές εμφανίσεις σε όλο τον κόσμο. Είναι άλλωστε εκπαιδευμένοι στις πιο αντίξοες καλλιτεχνικές συνθήκες, χωρίς καμία βοήθεια, χωρίς ατζέντηδες και σωματεία, σε αντίθεση με τους συναδέλφους τους στο εξωτερικό.

● Εσύ που πετάγεσαι από το ένα μουσικό είδος στο άλλο, θεωρείς ότι κάποια είναι πιο εύκολα να τα παίξεις και άλλα πιο δύσκολα;

Φαινομενικές διαφορές υπάρχουν, αλλά δεν επηρεάζουν την αξία που έχει το κάθε είδος. Για παράδειγμα, ένα δημοτικό τραγούδι έχει απείρως μεγαλύτερη τεχνική και εκφραστική δυσκολία σε σχέση με ένα ρεμπέτικο, χωρίς όμως να σημαίνει πως το ένα είναι καλύτερο από το άλλο. Για εμένα, που προέρχομαι από τη δημοτική παράδοση, φαντάζει πολύ δύσκολο να ερμηνεύσω ένα ρεμπέτικο παρ’ όλο που έχει «λιγότερες» νότες, γιατί το βίωμά μου είναι τελείως διαφορετικό.



● Θα χρησιμοποιήσω, για την αντιδιαστολή, ως παραδείγματα μια τραγουδίστρια νεότερης γενιάς όπως η Ιουλία Καραπατάκη και μια τραγουδίστρια πιο έμπειρη όπως η Ελευθερία Αρβανιτάκη. Μπορείς να μας πεις μία μεγάλη διαφορά ή μία μεγάλη ομοιότητα, στον τρόπο που βλέπουν και αντιμετωπίζουν τη μουσική;

Είναι πολύ νωρίς για να εντοπίζω διαφορές, διότι η Ελευθερία έχει εδώ και δεκαετίες μια από τις πιο αξιοζήλευτες μουσικές καριέρες σε Ελλάδα και εξωτερικό ενώ η Ιουλία τώρα μόλις ξεκίνησε. Ωστόσο προς το παρόν διακρίνω μια βασική ομοιότητα. Και οι δύο έκαναν το ξεκίνημά τους μέσα από ρεμπέτικες μπάντες με τον ίδιο ενθουσιασμό, το ίδιο χαμόγελο και πρωτοφανή αγάπη από το κοινό.

Και δεν μπορώ παρά να ευχηθώ η ιστορία να επαναληφθεί, τηρουμένων των αναλογιών. Εχοντας υπάρξει στενός συνεργάτης της Ελευθερίας για 15 χρόνια μπορώ να πω πως υπήρξε από τους λίγους καλλιτέχνες που συνεργάστηκα, που έδιναν τόσο πολύ χώρο στη μουσική και στον σολίστα και μάλιστα με τρόπο καρδιακό.

Με την Ιουλία συνεργάστηκα για λίγες ώρες στο στούντιο, όμως διαπίστωσα πως η αγάπη της για τη μουσική είναι το ίδιο αυθεντική και ζωτικής σημασίας για την ίδια. Θεωρώ πως στην τέχνη της μουσικής η γενναιοδωρία και το μοίρασμα είναι το καύσιμο. Οσο περισσότερο μοιράζεσαι, τόσο περισσότερη ενέργεια επιστρέφει πίσω σε εσένα.