Άλεξ Μπόλπασης: Ο παραγωγός είναι εκεί για να εμπνέει, να ενθαρρύνει, αλλά να θέτει και όρια

Εάν είσαι οπαδός του εγχώριου indieκαι alternative, των διαφόρων πειραματισμών από soloκαλλιτέχνες ή των heavyrockersπου συντηρούν την παράδοση που η Ελλάδα έχει χτίσει την τελευταία 15ετία, πιθανότατα έχεις τουλάχιστον 3 δουλειές του στη συλλογή σου.

Ο Άλεξ Μπόλπασης είναι ο άνθρωπος πίσω από την κονσόλα του ήχου αρκετών από τα σημαντικότερα album που έκαναν τη διαφορά στην σύγχρονη ελληνική rock σκηνή και ένας από εκείνους που ενσαρκώνουν την έννοια του παραγωγού, με την παραδοσιακή της έννοια.

Πριν από οτιδήποτε άλλο, δηλώνεις παραγωγός, ηχολήπτης, μηχανικός ήχου, coach ηχογράφησης, τι από όλα αυτα σε κάνει να νιώθεις πιο άνετα;

Ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε συνεργασίας ο τίτλος μου μπορεί να είναι ένας, κάποιοι η και όλοι από τους παραπάνω. Νιώθω εξίσου άνετα με όλους αν και όσο περνάνε τα χρόνια είναι όλο και πιο λίγες οι περιπτώσεις που δεν εμπλέκομαι στην παραγωγή.

Είσαι επίσης και μουσικός. Πως ξεκίνησε αυτό το ταξίδι, τι από τα δυο ήρθε πρώτο και πως μπήκε το μικρόβιο της ηχογράφησης συγκεκριμένα;

Ναι μετά από μεγάλο κενό αφοσίωσης στο studio τα τελευταία χρόνια είμαι μέλος των Holy Monitor και των The Steams. Ξεκινώντας να πω ότι δεν υπήρχε κάποιος μουσικός στην οικογένεια αλλα με ενθάρρυναν σε μικρή ηλικία να ξεκινήσω να μαθαίνω, μάλλον γιατί είχα σχεδόν διαλύσει τους rock δίσκους του πατέρα μου. Μετά από μερικά μαθήματα κλασικής κιθάρας (δώρο του θείου μου Mike) τα παράτησα. Στο γυμνάσιο πλέον αποφάσισα να παίξω σε μπάντες και με τράβηξε το μπάσο.

Στα επόμενα τρία χρόνια και μετά από διάφορες studio εμπειρίες όπου ένιωθα μονο άγχος, απογοήτευση και καμία απολύτως μαγεία, βρεθήκαμε με την τότε μπάντα μου να γράφουμε σε ένα studio με ηχολήπτη τον Γιάννη Καλλιφατίδη (Into The Abyss, Penny Dreadful). Αυτός ήταν ο πρώτος άνθρωπος ασχέτως αν ήταν ηχολήπτης η όχι που είδα να έχει vibe, να είναι cool, να έχει ακούσματα κοντά μας και με ένα μαγικό τρόπο να κάνει το πρώτο πραγματικά αξιόλογο ηχητικά recording που είχα ποτέ στην προ PC based εποχή. Μιλάμε για το 98 η 99. Κάπου εκεί άρχισα να το σκέφτομαι. Ο Coti K με Raining Pleasure και ο Αρης Χρηστου με Closer με έκαναν να το αποφασίσω οριστικά. Ήθελα να γίνω σαν αυτούς.

Ποια πιστεύεις ότι είναι η φύση της δουλειάς σου, ποιος είναι ο ρόλος σου πίσω από το τζάμι ενός στούντιο; 

Πέρα από τα τεχνικά της ηχογράφησης και ανάλογα με την περίπτωση είμαι εκεί για να καθοδηγήσω αν χρειάζεται, να ενθαρρύνω όταν έχει σκάσει μια φανταστική ιδέα ή ανάποδα όταν τα takes έχουν γίνει στίβα, να θέσω όρια υπενθυμίζοντας τον στόχο μας και τα ηχητικά στυλιστικά references, να προφυλάξω από χάσιμο χρόνου αν έχουμε χαθεί μέσα σε κάτι που ίσως είναι ασήμαντο για τη γενική εικόνα, να διαβεβαιώσω αν το performance είναι up to par ή να το εκμαιεύσω, να ψυχαναλύσω ,να διαμεσολαβήσω φέρνοντας καλό morale στην ομάδα σε τυχόν διαφωνίες, να εμπνεύσω δίνοντας μουσική ή references, να βοηθήσω ενορχηστρωτικά σε κάτι νέο ή να υπενθυμίσω τι είχαμε πει στη πρόβα, ακόμα και να παρουσιάσω μια ιδέα που παίζει λούπα στο κεφάλι μου όσο γράφουμε και ίσως αξίζει τον κόπο στα χέρια τους να μεταμορφωθεί σε κάτι εκατό φορές καλύτερο.

Πολύ συχνά φυσικά ένα υλικό μπορεί να είναι τόσο έτοιμο και μια μπάντα σε τόσο καλή στιγμή η να έχουμε προετοιμαστεί τόσο καλά που πρέπει απλά να φροντίσω να μην εμπλακεί τίποτα τεχνικό στα πόδια τους και να πατήσω rec.

Τι είναι αυτό από την πλευρά του καλλιτέχνη που θα σου κάνει τη ζωή ευκολότερη και αντίστοιχα τι είναι αυτό που θα σε δυσκολέψει περισσότερο;

Το να έχει ένας καλλιτέχνης αντίληψη του υλικού του αλλά και του κοινού στο οποίο θέλει να απευθυνθεί, κάνει πάντα τις ζωές όλων μας πιο εύκολες. Γενικά είμαι τυχερός και δεν είχα super δύσκολες συνεργασίες. Νομίζω το χειρότερο μου είναι όταν μια μπάντα έχει εντάσεις ή διαφωνίες που δεν έχουν καμία σχέση με τη μουσική, αλλά βασίζονται σε εντελώς προσωπικά τους θέματα.

Τα τελευταία χρόνια, ταυτόχρονα με την άνθηση της εγχώριας (είτε alternative, είτε indie, είτε stoner, είτε psychedelic) rock σκηνής, το όνομα σου εμφανίζεται σε όλο και περισσότερες κυκλοφορίες, σε βαθμό που πλέον αποτελεί selling point. Πως προέκυψε αυτό; Ποιος πιστεύεις ότι είναι ο λόγος που φέρνει τόσες δουλειές στα χέρια σου;

Υπάρχουν πολλοί συνάδελφοι μου εκεί έξω που έχουν κάνει και συνεχίζουν να κάνουν πραγματικά αξιόλογες και αξιοζήλευτες δουλειές και ταυτόχρονα υπάρχει πολύ καλό επίπεδο μουσικών, τόσο συνθετικά όσο και παικτικά που το πονάνε και προσπαθούν δίνοντας το 100% τους. Κάνω ο,τι καλύτερο μπορώ στη δουλειά μου και δεν αφήνω κάτι στην τύχη του, όμως είμαι και τυχερός. Είχα και έχω την τύχη να συνεργάζομαι με ταλαντούχους ανθρώπους που η μουσική τους εμπνέει και άλλους να συνεχίσουν η να ξεκινήσουν να δημιουργούν. Η δουλειά τροφοδοτεί τη δουλειά.

Επίσης, υπάρχει όντως άνθηση; Έχεις εντοπίσει εσύ από τη δική σου καρέκλα τα σημάδια αυτά που καταδεικνύουν κάτι τέτοιο, ή είναι αυταπάτη που εμείς σαν κοινό θα θέλαμε να ισχύει;

Θεωρώ πως υπάρχει και αν τελειώσει ποτέ η ιστορία με τον covid, πιστεύω θα φανεί ακόμα πιο πολύ. Όπως αναφέρω και πριν, υπάρχει επίπεδο και θέληση από όλους.

Το βλέπεις και στα gigs και στα support σε ξένα acts. Γίνεται σοβαρή δουλειά. Οι μπάντες μας ηχογραφούν, βγάζουν δίσκους και merch και τουράρουν αυτοχρηματοδοτούμενες. Κάθε λίγο μια από αυτές καταφέρνει σιγά σιγά να τροφοδοτεί τον εαυτό της και να μην είναι ένας κουβάς χωρίς πάτο που απλά πετάς λεφτά όπως όλοι έχουμε κάνει στη μουσική μας. Και η μια τραβάει την άλλη με ένα support ή με πέντε αναφορές κάπου.

Δεν νομίζω ότι έχει ζήσει η Ελλάδα ποτέ καλύτερη εποχή από αυτή την άποψη.

Υπάρχει ένα παράδοξο. Από τη μια γίνεται λόγος για το πως η τεχνολογία έχει επιτρέψει στους μουσικούς να κάνουν θεωρητικά αξιοπρεπείς ηχογραφήσεις απο το σπίτι τους αλλά ταυτόχρονα είμαστε εδώ και κάνουμε μια συζήτηση για το ρόλο του παραγωγού και τα στουντιο ηχογράφησης. Τι από τα δυο ισχύει;

Αυτά τα δυο μπορούν και θα έπρεπε να δουλεύουν αλληλένδετα. Ο καθένας μπορεί να κάνει προπαραγωγή σπίτι του και οφείλει να το κάνει έτσι ώστε όταν το υλικό του φτάσει στα χερια του εκάστοτε παραγωγου, να έχουν μια βάση για διαλoγή και ανάπτυξη.

Καμια φορά η μαγεία του demo σε κάποια όργανα μπορεί να καταφέρει να τα κάνει να μείνουν και αυτούσια στον δίσκο, όπως επίσης αν το budget τελειώνει μας παρέχεται η δυνατότητα να ηχογραφηθούν λιγότερο σημαντικά parts σε locations εκτος studio.

Δεν απαιτούν όλα τα όργανα και όλες οι ιδέες εξαιρετική ακουστική χώρου αρκεί να ξέρεις τι ψάχνεις και φυσικά αν οι ηχοληπτικές σου γνώσεις είναι πολύ basic μπορεί εκεί να σε βοηθήσει ο παραγωγος σου.

Από την εμπειρία σου στο χώρο, υπάρχει κάτι στα αντίστοιχα στουντιο του εξωτερικού που γίνεται σαφώς καλύτερα από ότι στα εγχώρια, είτε ως εξοπλισμός, είτε ως μέθοδος λειτουργίας; Θέλω τη γνώμη σου στο ίδιο πλαίσιο και για τους μουσικούς.

Πριν 20 χρονια η εμπειρία μου στην Αγγλία με έκανε τότε να πιστεύω πως ναι. Είχαν πιο πολύ backline και καλύτερο ηχοληπτικό gear, αλλά και know how ακόμα και σε μικρό-μεσαία studio. Θυμάμαι ακόμα πως χάζευα τα μηχανήματα στο studio που γράφαμε και τα flightcases των Napalm Death που μόλις είχαν τελειώσει κάποιο rec.

Όμως αυτό δεν ισχύει πλέον. Έχουμε και backline και gear και studios και know how πλέον στην χωρα μας. Δεν έχουμε την στήριξη κάποιας βιομηχανίας που πολύ παλαιότερα βοηθησε και τους έξω να αναπτυχθούν και τα μεγάλα studio τους να ευημερήσουν, όμως έχουμε όρεξη και πολλά νέα ταλέντα. Και το ίδιο ισχύει και για τους μουσικούς. Έχουν μπει στο mentality να φτιάξουν τον ήχο τους, να ψάξουν τι θέλουν να πετύχουν και να δουλέψουν εκεί έξω. Σίγουρα όλους ανεξαρτήτως από εμπειρίες εξωτερικού μας βοηθησε και μας βοηθάει η απέραντη πληροφορία που υπάρχει στο internet.

Το οποιο φυσικά φέρνει και feedback. Δεν είναι τυχαίο που έχουμε τόσα κόμεντς ξένων users κάτω από ελληνικές μπάντες στο Youtube ή ότι τα βινύλια και τα digital στο Βandcamp ταξιδεύουν όλο και πιο συχνά έξω.

Ποιο είναι το μεγαλύτερο προσόν που θα πρέπει να έχει μια μπάντα για να σε δελεάσει να δουλέψεις μαζί της; Τι σε γοητεύει σε έναν υποψήφιο;

Η όρεξη και η πίστη στο υλικό τους. Λατρεύω τα ντεμπούτα γιατί έχουν πάντα αυτό το «ερχόμαστε από το πουθενά και είμαστε εμείς εναντίον όλων». Έχουν αυτή τη δίψα για να πετύχει ο δίσκος τους, να επικοινωνηθεί το υλικό τους και ταυτόχρονα είναι φρέσκοι στη διαδικασία και έτσι μαθαίνετε ο ένας από τον αλλον και το ταξίδι έχει πιο πολύ πλάκα. Επίσης στήνεις μαζί τους τον ήχο τους και δεν υπάρχει preconception του ποιοι είναι και τι κάνουν ακόμα και αν παίζουν καιρό. Ένα ωραίο ρίσκο.

Αντίστοιχα, ποιος θα ήθελες να σε αναζητήσει; Υπάρχει κάποιος καλλιτέχνης που θα ήθελες να αναλάβεις αλλά δεν έχει συμβεί ακόμα;

Δεν έχω κάποιο απωθημένο. Είμαι χαρούμενος με την μέχρι τώρα πορεία μου και χαίρομαι που γνωρίζω συνεχεια νέους ανθρώπους. Ελπίζω απλά αυτό να συνεχιστεί. Αν είναι κάτι να συμβεί θα βρει τον χώρο,τον τρόπο και τον χρόνο του.

Υπάρχει κάποιο highlight από τις δουλειές που έχεις κάνει, κάποια περίπτωση που δε θα ξεχάσεις ποτέ, αλλά για κάποιον εντελώς αντισυμβατικό λόγο; 

Υπάρχουν πολλές στιγμές που δεν θα ξεχάσω και για διάφορους λόγους πιο πολύ μουσικού, τεχνικού ή και προσωπικού περιεχομενου, αλλα ο πιο αντισυμβατικός είναι μάλλον να ηχογραφώ τον Socos γυμνό να παίζει ενα πολυ απαιτητικό κομμάτι του σε κλασική κιθάρα, για να μην ακούγονται τα ρούχα του. Ένας καλλιτέχνης με ιδιάζουσα γραφή που εκτιμώ αφάνταστα.

Από τα διάφορα ιδιώματα που έχεις δουλέψει, ποιο θα έλεγες ότι σου ταιριάζει περισσότερο; Που νιώθεις πιο άνετα;Οτιδήποτε έχει σαν βασικό όργανο την κιθάρα και αφήνει τα 80s πλην των κιθαριστικών indie επιρροών έξω από την πόρτα. Επίσης δεν μπορώ την extremely στυλιζαρισμένη pop ή metal παραγωγή. Δεν με συγκινεί και άρα δεν μπορώ να την αναλάβω.

Έχεις κάποιο είδος μουσικής που αγαπάς, αλλά δεν είχες την ευκαιρία να δουλέψεις, ή να παίξεις και να ηχογραφήσεις ακόμα;

Αν είστε κάτω των 30 και ακούτε όλη μέρα Idles,Shame και Fontaines DC είμαι ο άνθρωπος σας. Πάρτε με τηλέφωνο!

Είσαι από τους παραγωγούς που δε δουλεύουν σε ένα χώρο αποκλειστικά, αλλά πηγαίνεις σε διαφορετικά στουντιο. Είναι η προτίμηση σου αυτή, ή προσαρμόζεσαι στις εκάστοτε συνθήκες;

Υπήρξα για δέκα χρονια in house ηχολήπτης και παραγωγός στο Artracks του Γιώργου Πρινιωτάκη. Ένας εξαιρετικός ηχολήπτης, ενορχηστρωτής, παραγωγος, μουσικός αλλα και φανταστικός άνθρωπος. Σε αυτόν χρωστάω πραγματικά τη πορεία μου και άπειρη γνώση. Όταν η ζήτηση μου σαν παραγωγος έφτασε να με κάνει να δουλεύω 18 ώρα και 20 ώρα 7 μέρες την εβδομάδα και φυσικά να μη μπορώ να καλύψω τις υπόλοιπες ανάγκες του studio, ένιωσα ότι οφείλω στον εαυτό μου αλλα και στον ίδιο να βγω freelance.

Και έτσι το 2017 άρχισα να συνεργάζομαι και με αλλα studio που εκτιμώ προσαρμόζοντας πάντα τις ανάγκες του budget και τη ροή της κάθε δουλειάς. Το 2019 μαζί με τον Gustav Πένκα αναλάβαμε το Suono του Coti K το οποίο πλέον διατηρώ μόνος μου. Είναι μια converted διώροφη μονοκατοικία στον Κεραμεικό όπου στεγάζει ένα ειδικά διαμορφωμένο control room στον πρώτο όροφο, όπου γράφω τα πάντα εκτός από τύμπανα και μιξάρω, και το live room στο ισόγειο όπου είναι πλέον το σπίτι μου μέχρι να βγούμε από την covid εποχή και να υπάρχουν καθημερινά lockout trecs. Οπότε έχω τη βάση μου αλλα μετακινούμαι για τις ανάγκες μιας live ηχογράφησης ή για rec τυμπάνων σε διάφορα studio με τα οποία συνεργάζομαι.

Αν υπάρχει το σωστό gear, ο σωστός χώρος, το σωστό vibe και το budget το επιτρέπει, επιζητώ την αλλαγή περιβάλλοντος.

Με τι ασχολείσαι αυτή την περίοδο; Τι θα περιμένουμε να δούμε από σένα στο μέλλον;

Αυτή την εποχή είμαι στα recordings σε διάφορα στάδια, άλλα αρχικά και άλλα λίγο πριν το τέλος με : Iam Νothe, The Steams, Minerva, Pelion Rivers, George Zervos, Rosewood Brothers, Church Of Th eSea, Filthy Animals, Royal Arch και Xoan. Σε Mix με: Walves, Sugar For The Pill, Rat Race και mix σαν εξωτερικός συνεργάτης σε :Arac Ensemble, Lemesios, Crown Syndrome και το solo δίσκο του Χάρη Πουλιάση. Επίσης ετοιμάζομαι να ξεκινήσω ηχογραφήσεις με τους Verbal Split.