Η Ευρώπη απαντά στον Ινφαντίνο μέσα στο γήπεδο

Το Παγκόσμιο Κύπελλο ξεκίνησε σε αντιευρωπαϊκό τόνο. Στην ομιλία του, ο πρόεδρος της FIFA Τζάνι Ινφαντίνο επιτέθηκε στην Ευρώπη. Κατηγόρησε τους εκπροσώπους της για αλαζονεία, για δύο μέτρα και δύο σταθμά, για εγωκεντρισμό -και ευρωκεντρισμό. Παραβλέπει όμως ένα σημείο: το κέντρο του ποδοσφαίρου βρίσκεται πράγματι στην Ευρώπη, ιστορικά, πολιτιστικά, οικονομικά και αθλητικά. Μόνο στην Ευρώπη μπορεί ένας παίκτης να κάνει καριέρα σε υψηλού επιπέδου ποδόσφαιρο.

Η Ευρώπη κυριαρχεί στο σύγχρονο ποδόσφαιρο. Σε διοργανώσεις εθνικών χωρών είναι πιο καθαρό από ποτέ. Τον τελευταίο καιρό που ένας τελικός Παγκοσμίου Κυπέλλου διεξάχθηκε χωρίς ευρωπαϊκή συμμετοχή ήταν πριν από τρία τέταρτα του αιώνα, το 1950. Οι τέσσερις τελευταίες παγκόσμιες πρωταθλήτριες είναι η Ιταλία, η Ισπανία, η Γερμανία και η Γαλλία. Και οι τρεις από τις τέσσερις αντιπάλους τους στον τελικό προέρχονταν από την Ευρώπη. Το 2006 και το 2018 οι ημιτελικοί ήταν αμιγώς ευρωπαϊκοί.

Η κυριαρχία της Ευρώπης στο συλλογικό ποδόσφαιρο είναι ακόμα πιο ξεκάθαρη. Ολοι οι δρόμοι οδηγούν στην Ευρώπη στις πέντε μεγάλες λίγκες και η τάση αυτή έχει γίνει πιο έντονη μετά τη δημιουργία του Τσάμπιονς Λιγκ το 1992. Οι τελευταίοι ποδοσφαιριστές παγκόσμιας κλάσης που ωρίμασαν εκτός Ευρώπης ήταν ο Πελέ και ο Ζίκο. Ο Ντιέγο Μαραντόνα πέρασε τα καλύτερα χρόνια του στην Ισπανία και την Ιταλία, ο Λιονέλ Μέσι ήταν μόλις 13 χρόνων όταν πήγε στην Μπαρτσελόνα, ο Νεϊμάρ διέσχισε τον Ατλαντικό στα 21 του. Από την αρχική ενδεκάδα της τελευταίας μη ευρωπαίας παγκόσμιας πρωταθλήτριας, της Βραζιλίας του 2002, μόνο ένας παίκτης δεν αγωνίστηκε ποτέ στην καριέρα του στην Ευρώπη: ο τερματοφύλακας Μάρκος.

Το ταλέντο είναι ομοιόμορφα κατανεμημένο σε όλο τον πλανήτη. Η Νότια Αμερική παράγει εντυπωσιακά ταλαντούχους παίκτες και η Αφρική βγάζει σπουδαίους ποδοσφαιριστές. Ομως πάντα κάνουν το τελευταίο μεγάλο βήμα σε μια ευρωπαϊκή λίγκα. Η τελευταία φορά που αυτό δεν ίσχυε στις τάξεις μιας παγκόσμιας πρωταθλήτριας ήταν στη Βραζιλία του 1970 και την Αργεντινή του 1978.

Πλέον η Βραζιλία, η Αργεντινή και η Ουρουγουάη αποτελούνται σχεδόν αποκλειστικά από ποδοσφαιριστές που κάνουν καριέρα στην Πρέμιερ Λιγκ, την Μπουντεσλίγκα, την Πριμέρα Ντιβισιόν, τη Σέριε Α και τη Λιγκ 1 της Γαλλίας. Οι ομάδες με διαφορετικό προφίλ δεν έχουν πρακτικά καμία πιθανότητα να φθάσουν στα ημιτελικά του Μουντιάλ. Πόσο μάλλον στην κατάκτηση του τροπαίου... Ηταν δεδομένο ότι μια ομάδα σαν το Κατάρ θα έχανε από τον Ισημερινό, επειδή στην επίθεση των Λατινοαμερικανών υπάρχει ο Ενερ Βαλένσια, που έχει σκληραγωγηθεί στο αγγλικό πρωτάθλημα.

Η πρώτη εντύπωση από αυτό το Παγκόσμιο Κύπελλο είναι ότι η Ευρώπη θα δώσει απαντήσεις στον Ινφαντίνο μέσα στον αγωνιστικό χώρο. Η Αγγλία έδειξε κάποιες αδυναμίες στην άμυνα, όμως σκόραρε έξι φορές απέναντι στο Ιράν. Η τρεις φορές μουντιαλική φιναλίστ Ολλανδία νίκησε την πρωταθλήτρια Αφρικής, τη Σενεγάλη. Η Γαλλία ήταν ανώτερη της Αυστραλίας σε όλες τις γραμμές του γηπέδου -δεν θα είναι η πρώτη φορά που θα συμβεί κάτι τέτοιο στο Κατάρ. Από το πρώτο λεπτό του αγώνα της, η Ισπανία εμφάνισε ξανά το στιλ που την κάνει να ξεχωρίζει από τους αντιπάλους της: την επιθετική κατοχή. Το 7-0 επί της Κόστα Ρίκα ήταν το αποτέλεσμα μιας άνισης μονομαχίας. Το Βέλγιο, η Δανία, η Πολωνία, η Ουαλία και η Κροατία -ασχέτως αποτελέσματος- παρουσιάστηκαν σωστά οργανωμένες. Οι παίκτες της Ευρώπης αποδίδουν και χάρη σε αυτούς το τουρνουά είναι ελκυστικό.

Η πρωταθλήτρια Ευρώπης Ιταλία δεν είναι καν στη διοργάνωση, ούτε μετέχουν η Σουηδία και η Ουγγαρία (πρώην φιναλίστ του Παγκοσμίου Κυπέλλου). Απουσιάζουν και η Τσεχία και Σλοβακία, οι οποίες όταν αποτελούσαν μία χώρα είχαν φθάσει δις στον τελικό. Ο Ερλινγκ Χόλαντ, πιθανότατα ένας από τους πιο καθοριστικούς επιθετικούς της επόμενης δεκαετίας, λείπει από το Κατάρ, επειδή ο ευρωπαϊκός συναγωνισμός είναι υπερβολικά δυνατός για τη Νορβηγία στα προκριματικά. Αν τα εισιτήρια του Παγκοσμίου Κυπέλλου μοιράζονταν αποκλειστικά βάσει αθλητικών κριτηρίων, η Ευρώπη θα είχε πολύ περισσότερες από 13 ομάδες μεταξύ των 32 στο Κατάρ.

Μόνο η Γερμανία απέτυχε στο ντεμπούτο της. Πήρε προβάδισμα 1-0 έναντι της Ιαπωνίας, όμως ο Χάνζι Φλικ την αποσταθεροποίησε βγάζοντας τρεις παίκτες της Μπάγερν Μονάχου και από έναν των Μάντσεστερ Σίτι και Τσέλσι, και αντικαθιστώντας τους με ποδοσφαιριστές που δεν έχουν πείρα στο Τσάμπιονς Λιγκ. Η Γερμανία έχει κι άλλο έναν λόγο να αυτομαστιγώνεται, επειδή δύο ποδοσφαιριστές από την Μπουντεσλίγκα ήταν αυτοί που έδωσαν τη νίκη στην Ιαπωνία.

Με την εξαίρεση αυτή, οι ευρωπαϊκές ομάδες εμφανίστηκαν αποτελεσματικές στην παγκόσμια αυτή σύναξη στο Κατάρ. Κατά τον τρόπο αυτό, προσφέρουν στους πολιτικούς του αθλητισμού το μοτίβο που πρέπει να ακολουθήσουν. Αν οι τελευταίοι πρέπει να κατηγορηθούν για κάτι, είναι ότι έχουν προδώσει τις αξίες τις οποίες πρεσβεύει η ήπειρος του Διαφωτισμού. Για πολλά χρόνια, εστιάζουν στα υψηλά ατομικά κέρδη και όχι στην κοινωνική ευθύνη που πρέπει να αναλάβει το ποδόσφαιρο.

Τι απέγινε η FIFA; Τι συμβαίνει σε αυτό τον ευρωπαϊκό θεσμό με έδρα τη Ζυρίχη, ο οποίος προέκυψε από την ανάγκη για διεθνή αλληλεγγύη και εξισορρόπηση των συμφερόντων, εδρεύει στη Ζυρίχη και ιδρύθηκε από τις Σουηδία, Βέλγιο, Γαλλία, Ολλανδία, Δανία και Ελβετία;

Το ποδόσφαιρο χρειάζεται νέους εκπροσώπους για να ξεπεράσει την κρίση αξιοπιστίας του. Πρέπει να επιστρέψουν όμως στις ρίζες του αθλήματος. Πριν από ενάμιση αιώνα, ξεκίνησε τη θριαμβευτική παγκόσμια παρέλασή του στην Αγγλία, τη Σκοτία και την Ελβετία, με τις Ισπανία και Γερμανία να ακολουθούν κατόπιν. Ηταν τόσο επιτυχημένο, επειδή υπήρξε μέρος του εργατικού κινήματος και του εκδημοκρατισμού. Κατέστησε εφικτή την κοινωνική πρόοδο και απαίτησε το «ευ αγωνίζεσθαι». Και πήρε ζωή μέσα από την κουλτούρα των συλλόγων.

Μέχρι και σήμερα, αυτές οι ρίζες αποτελούν τη δύναμη του ποδοσφαίρου. Τώρα καθήκον μας είναι να υπερασπιστούμε αυτά τα επιτεύγματα. Για την Ευρώπη, είναι θέμα αυτοσυντήρησης. Απαιτείται συνεργασία, το ποδόσφαιρο είναι ομαδικό άθλημα.

Τα πρώτα βήματα έχουν ήδη γίνει. Η άποψη ότι η ανάθεση του Παγκοσμίου Κυπέλλου πριν από 12 χρόνια στο Κατάρ ήταν λανθασμένη δείχνει να επικρατεί. Στο φετινό Μουντιάλ, κάποιες ευρωπαϊκές ομοσπονδίες θέλησαν να ενώσουν τις δυνάμεις τους και να στείλουν ένα μήνυμα για τη διαφορετικότητα, με τους αρχηγούς τους να φορούν ένα πολύχρωμο περιβραχιόνιο. Ομως, ήταν πολύ αφελές να στηριχθούν στην όποια επιείκεια της FIFA για την ενέργεια αυτή. Στη μάχη εξουσίας με τον Ινφαντίνο, έναν Ελβετό ιταλικής καταγωγής, η Ευρώπη υστερεί.

Οι ομάδες εγκαταλείπουν πλέον το περιβραχιόνιο, όμως ας μην είναι αυτή η τελευταία λέξη. Στηριζόμενες στις δυνατές εμφανίσεις των παικτών τους, οι εθνικές ομοσπονδίες της UEFA πρέπει τώρα να αντεπιτεθούν, ενωμένες φυσικά, με συμμάχους από άλλες ηπείρους. Πρέπει να σώσουμε τις αξίες του ποδοσφαίρου και ό,τι εκφράζει αυτό το παιχνίδι. Είναι ένα ευρωπαϊκό παιχνίδι.

*Ο Φίλιπ Λαμ, Γερμανός πρώην διεθνής ποδοσφαιριστής, αρχηγός της πρωταθλήτριας κόσμου 2014, είναι ο διευθυντής της Οργανωτικής Επιτροπής του EURO 2024 που θα φιλοξενήσει η χώρα του

Τα κείμενα του Φίλιπ Λαμ εμφανίζονται τακτικά στην «Εφημερίδα των Συντακτών». Είναι μια παραγωγή σε συνεργασία με τον Oliver Fritsch του γερμανικού περιοδικού «Zeit Online» και δημοσιεύεται σε πολλές εφημερίδες και περιοδικά της Ευρώπης, μεταξύ των οποίων: Gazeta Wyborcza (Πολωνία), Denník N (Σλοβακία), Guardian (Αγγλία), Sport (Τσεχία), La Repubblica (Ιταλία), Telesport (Κροατία), Politiken (Δανία), Voetbalmagazine (Βέλγιο), L’Équipe (Γαλλία), Delo (Σλοβενία), Tribuna (Ουκρανία & Λευκορωσία), Haaretz (Ισραήλ), Sports Daily (Ρωσία), El País (Ισπανία), Expresso (Πορτογαλία), Aftonbladet (Σουηδία), Makfudbal (Βόρεια Μακεδονία), Postimees (Εσθονία), Verdens Gang (Νορβηγία), 444 (Ουγγαρία), Irish Times (Ιρλανδία), Lead (Ρουμανία), Morgunblaðið (Ισλανδία), Sankt-Petersburgskie vedomosti (Ρωσία), Gazeta Sheshi (Κόσοβο), Times of Malta (Μάλτα), Ilta-Sanomat (Φινλανδία)