Φίλος έδωσε σε φίλο...

Τόσα πολλά έχουν ειπωθεί και γραφτεί για την ανάθεση του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 2022 στο Κατάρ που δεν έχουμε ασχοληθεί επισταμένα με τη διοργάνωση που πλέον απέχει λιγότερο από τρία χρόνια. Για πρώτη φορά η γιορτή του παγκόσμιου ποδοσφαίρου φιλοξενείται στη μεγαλύτερη χώρα του κόσμου από άποψη έκτασης και ένατη πληθυσμιακά, τη Ρωσία, όπου πια έχει ενηλικιωθεί η πρώτη μετα-σοβιετική γενιά ανθρώπων.

Ολο αυτό το πακέτο ταιριάζει γάντι στις βλέψεις της FIFA και του προέδρου της για την παγκοσμιοποίηση του αθλήματος: «Πηγαίνουμε σε νέες χώρες», είχε πει ο Ζεπ Μπλάτερ σε συνέντευξή του στο Reuters τον Δεκέμβριο του 2010, όταν έγινε γνωστό το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας που ανέθετε τη διοργάνωση του 2018 στη Ρωσία και του 2022 στο Κατάρ. «Ποτέ ξανά δεν είχε φιλοξενηθεί το Μουντιάλ στην Ανατολική Ευρώπη, ενώ και ο αραβικός κόσμος περίμενε πολύ καιρό για τη στιγμή αυτή».

Η επιλογή του Κατάρ σύντομα έγινε πρωτοσέλιδο σε όλο τον κόσμο, καθώς ακολούθησε το σκάνδαλο με τον Μοχάμεντ Μπιν Χαμάμ (αρχικά υποστηρικτή και κατόπιν αντίπαλο του Μπλάτερ), ο οποίος κατηγορήθηκε και κατόπιν διαγράφηκε από την παγκόσμια ομοσπονδία λόγω δωροδοκίας μελών της εκτελεστικής επιτροπής για να ψηφίσουν υπέρ της χώρας του.

Το σούσουρο αυτό άφησε την ανάθεση του Μουντιάλ 2018 στη Ρωσία να περάσει σε δεύτερο πλάνο. Ισως γιατί θεωρούνταν σχεδόν σίγουρη η επικράτησή της, παρά τις προσπάθειες της τελευταίας στιγμής από τους Αγγλους να κερδίσουν τις εντυπώσεις, όταν έστειλαν στην Ελβετία τον πρωθυπουργό τους, Ντέιβιντ Κάμερον, τον πρίγκιπα Ουίλιαμ και τον Ντέιβιντ Μπέκαμ.

Ομως το λαμπερό τρίο βγήκε χαμένο, γιατί οι Ρώσοι είχαν κάνει συστηματική δουλειά επί χρόνια τόσο στο προσκήνιο όσο και -κυρίως- στο παρασκήνιο. Ο Βλαντίμιρ Πούτιν είχε ανακοινώσει ότι δεν θα ταξίδευε στην έδρα της FIFA τον Δεκέμβριο του 2010, παρά μόνο όταν θα γινόταν γνωστό το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας, γιατί δεν ήθελε η παρουσία του εκεί να ερμηνευτεί ως προσπάθεια επηρεασμού των μελών της εκτελεστικής επιτροπής.

Αυτό ήταν το επιχείρημα που προβαλλόταν προς τα έξω. Η αλήθεια ήταν πως ο Ρώσος πρόεδρος είχε τα πάντα υπό έλεγχο. Στην καρδιά των εξελίξεων βρισκόταν δικός του άνθρωπος. Ο λόγος για τον Βιτάλι Μούτκο, τον υπουργό Αθλητισμού της Ρωσίας, αλλά και μέλος της εκτελεστικής επιτροπής της FIFA. Αλήθεια, επιτρέπεται κάτι τέτοιο; Η απάντηση είναι αρνητική. Δεν έχει υπάρξει άλλοτε περίπτωση κατά την οποία ένα μέλος κυβέρνησης να είναι ταυτόχρονα στην εκτελεστική επιτροπή της παγκόσμιας ομοσπονδίας. Αυτό αποτελεί καταστρατήγηση των κανονισμών της FIFA και ειδικά του Κώδικα Ηθικής της ομοσπονδίας, στο άρθρο περί «συγκρουόμενων συμφερόντων».

Σκεφτείτε το εξής: ο Μούτκο ήταν ο ιθύνων νους πίσω από την υποψηφιότητα της Ρωσίας για τη διοργάνωση του Μουντιάλ 2018 – και κατόπιν ψήφισε στην κρίσιμη ψηφοφορία! Κοιτάξτε και την αλληλουχία των γεγονότων: το 2008 η Ρωσία απέκτησε για πρώτη φορά υπουργείο Αθλητισμού με επικεφαλής τον Μούτκο. Το 2009 ο εν λόγω παράγοντας απέκτησε θέση στην εκτελεστική επιτροπή της FIFA. Και το 2010 η εν λόγω επιτροπή ψήφισε για την ανάθεση του Παγκόσμιου Κυπέλλου 2018.

Παράλληλα, η Gazprom, o ρωσικός ενεργειακός κολοσσός που ανήκει στο ρωσικό κράτος, έγινε ανώτατος χορηγός της FIFA εξασφαλίζοντάς της το ποσό των 100 εκατ. δολαρίων για τέσσερα χρόνια. Οπου Gazprom βέβαια είναι ο μέγας χορηγός της Ζενίτ Αγίας Πετρούπολης από το 1999, η εταιρεία που βοήθησε τους «γαλάζιους» να ανέβουν επίπεδο. Και ποιος ήταν ο πρόεδρος της Ζενίτ εκείνη την περίοδο; Μα ο Βιτάλι Μούτκο, από το 1993...

Με τέτοιες στενές σχέσεις και ενορχηστρωμένες εξελίξεις, είναι σαφές ότι ακόμη και η δωροδοκία καθίσταται αδιάφορη από κάποια στιγμή και μετά. Τι να σου κάνει ένας φάκελος με μετρητά όταν μια τεράστια κρατική επιχείρηση είναι ήδη ένας από τους πιο ξεχωριστούς χορηγούς σου;

Ολα λοιπόν στρέφονται γύρω από τον Βιτάλι Μούτκο. Γεννημένος το 1958 στο Κρασνοντάρ, έκανε πολυτεχνικές σπουδές αλλά πήρε και δίπλωμα νομικής δι’ αλληλογραφίας. Εργάστηκε σε ναυπηγεία και στα 25 χρόνια του είχε ήδη μπει στον χώρο της πολιτικής. Από το 1983 έως το 1991 ασχολήθηκε με τη δημόσια διοίκηση ως «καθοδηγητής, γραμματέας και πρόεδρος των λαϊκών εκπροσώπων του περιφερειακού συμβουλίου του Κίροφ». Ηταν το κατάλληλο σκαλί για το επόμενο βήμα του, που συνέπεσε χρονικά με τη διαδικασία του κατακερματισμού της Σοβιετικής Ενωσης και της μετάβασης της Ρωσίας στη μετα-σοβιετική εποχή, που παράλληλα σήμαινε τη λήξη του Ψυχρού Πολέμου.

Ανέλαβε καθήκοντα αντιδημάρχου της Αγίας Πετρούπολης (1992-1996), ενώ το 1993 μπήκε και στον χώρο του ποδοσφαίρου ως πρόεδρος της Ζενίτ. Από τους πρωταγωνιστές της ρωσικής δημόσιας ζωής στον χώρο της πολιτικής και του ποδοσφαίρου, το 2001 πρωτοστατεί στη δημιουργία της ρωσικής Πρέμιερ Λιγκ και γίνεται πρόεδρός της. Εκείνο τον καιρό ήδη είναι μέλος της εκτελεστικής επιτροπής της ρωσικής ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας.

Το 2003 προσθέτει κοινωνική διάσταση στη δραστηριότητά του, καθώς μπαίνει στη ρωσική Παραολυμπιακή Επιτροπή και έκτοτε θα προΐσταται σε πρωτοβουλίες και φιλανθρωπικές επιτροπές που έχουν ως στόχο την αρωγή ατόμων με ειδικές ανάγκες. Το 2003 έγινε μέλος του Ομοσπονδιακού Συμβουλίου της Ρωσικής Ολομέλειας, εκπροσωπώντας την τοπική κυβέρνηση της Αγίας Πετρούπολης. Και, πέντε χρόνια αργότερα, τοποθετήθηκε υπουργός Αθλητισμού, Τουρισμού και Νεότητας της Ρωσίας. Το 2012, με προεδρικό διάταγμα, ο Μούτκο έγινε υπουργός Αθλητισμού αποκλειστικά.

Αυτό που το εντυπωσιακό βιογραφικό τού Μούτκο δεν αναφέρει είναι το «πώς» της παράλληλης ανέλιξής του στα κλιμάκια της FIFA. Μια θεαματική ανέλιξη, βασισμένη στις διπλωματικές ικανότητές του και την οξυδέρκεια που του επιτρέπει να διαγιγνώσκει αμέσως πού βρίσκεται το συμφέρον του. Ετσι, έγινε μέλος της εκτελεστικής επιτροπής και το επόμενο έτος (2010) συνέβαλε στην παρουσίαση της ρωσικής υποψηφιότητας για το Μουντιάλ του 2018, την υποστήριξε, ψήφισε ως μέλος της εκτελεστικής επιτροπής και κατόπιν πανηγύρισε με τον Πούτιν...

Ας μην ξεχνάμε ότι η παρουσία τού Μούτκο στο υπουργείο Αθλητισμού της Ρωσίας συμπίπτει χρονικά με ιδιαίτερα σημαντικές στιγμές στα σπορ και στην πολιτική της χώρας. Η διεξαγωγή των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων του Σότσι (2014) και του πρώτου Γκραν Πρι της Formula 1 (2014) επί ρωσικού εδάφους (πάλι στο Σότσι) λειτούργησαν σαν προπέτασμα καπνού που κάλυψε αποτελεσματικά τις στρατιωτικές επιδιώξεις του Βλαντίμιρ Πούτιν στην Κριμαία και την Ουκρανία.

Πλέον ο Μούτκο είναι και πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής του Παγκόσμιου Κυπέλλου 2018 και αυτός που έκανε τα αποκαλυπτήρια του logo της διοργάνωσης σε μια εντυπωσιακή τελετή στο Διεθνές Διαστημικό Κέντρο της Μόσχας, στο πλευρό του Ζεπ Μπλάτερ. Με την ιδιότητα του συναδέλφου του Ελβετού παράγοντα στη FIFA, αλλά και του συνεργάτη του Βλαντίμιρ Πούτιν στη ρωσική κυβέρνηση...

Βλαντίμιρ Πούτιν: Στήριξη στον Μπλάτερ ξανά και ξανά...

Οι αγαστές σχέσεις της Ρωσίας με τη FIFA ήταν κάτι παραπάνω από έκδηλες όταν ξέσπασε το σκάνδαλο της FIFA τις τελευταίες εβδομάδες του Μαΐου: «Πρόκειται για μια ξεκάθαρη προσπάθεια να εμποδιστεί η επανεκλογή του Μπλάτερ στην προεδρία της παγκόσμιας ομοσπονδίας. Παράλληλα είναι μια ιδιαίτερα σοβαρή παραβίαση των κανόνων κάτω από τους οποίους λειτουργούν οι διεθνείς ομοσπονδίες», δήλωσε ο Βλαντίμιρ Πούτιν τότε, ενώ επιτέθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες για τον ρόλο που διαδραμάτισαν στην υπόθεση: «Οι ΗΠΑ επιχειρούν με ωμό τρόπο να επεκτείνουν τη δικαιοδοσία τους και σε άλλες χώρες», είπε, αναφερόμενος στις ελβετικές αρχές που ενήργησαν για λογαριασμό του FBI και του υπουργείου Δικαιοσύνης των ΗΠΑ, συλλαμβάνοντας τους 14 παράγοντες της FIFA και ξεκινώντας τη διαδικασία έκδοσής τους στις αμερικανικές αρχές.

Ηταν τόσο σφοδρή η επίθεση Πούτιν που η αμερικανική πρεσβεία στη Μόσχα εξέδωσε ανακοίνωση από κοινού με το Στέιτ Ντιπάρτμεντ λέγοντας πως «αυτή η έρευνα δεν έχει καμία σχέση με τη Ρωσία». Βλέπετε, ο Ρώσος πρόεδρος το είχε πάει επί... προσωπικού, αφήνοντας αιχμές για τη μανία των Αμερικανών να πάρουν εκδίκηση επειδή η δική τους υποψηφιότητα για το Μουντιάλ 2022 ήταν αποτυχημένη, αλλά και για την εκστρατεία που διενεργούν οι Ηνωμένες Πολιτείες με αφορμή τις στρατιωτικές επιχειρήσεις των Ρώσων κατά της Ουκρανίας.

Μάλιστα συνέκρινε τη μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε κατά των παραγόντων της FIFA με αυτή που είχε ακολουθηθεί από την Εθνική Υπηρεσία Ασφαλείας (NSA) κατά του Εντουαρντ Σνόουντεν: «Δυστυχώς οι Αμερικανοί φίλοι μας συνηθίζουν τέτοιες μεθόδους για να εξυπηρετήσουν τους δικούς τους σκοπούς – και στην προσπάθειά τους κατηγορούν αδίκως διάφορα πρόσωπα», πρόσθεσε ο Πούτιν.

Ο ισχυρός άνδρας της Ρωσίας δεν χάνει ευκαιρία να στηρίζει τον Ζεπ Μπλάτερ – κάτι που έκανε και το περασμένο Σάββατο, στο περιθώριο της κλήρωσης των προκριματικών του Μουντιάλ 2018. «Δεν πιστεύω ούτε μια κουβέντα απ’ όσα λέγονται για προσωπική εμπλοκή του σε θέματα διαφθοράς», είπε ο Πούτιν σε συνέντευξή του σε ελβετικό κανάλι και πρόσθεσε το αμίμητο: «Ανθρωποι σαν τον κ. Μπλάτερ και άλλους επικεφαλής μεγάλων διεθνών ομοσπονδιών χρήζουν ειδικής αναγνώρισης. Τέτοιοι άνθρωποι αξίζουν το βραβείο Νόμπελ!».

Η FIFA από την πλευρά της, όλα αυτά τα χρόνια, δεν έχει κρύψει την απόλυτη ικανοποίησή της για τη συνεργασία με τη Ρωσία. Οπως είχε δηλώσει ο γενικός γραμματέας της παγκόσμιας ομοσπονδίας, Ζερόμ Βάλκε, το 2013, «θα πω κάτι που ίσως σας φανεί τρελό, όμως για τη διοργάνωση ενός Παγκόσμιου Κυπέλλου, όσο λιγότερη δημοκρατία υπάρχει τόσο καλύτερα. Η ύπαρξη ενός πολύ ισχυρού αρχηγού κράτους, όπως ο Πούτιν, που παίρνει όλες τις αποφάσεις, διευκολύνει τη δική μας δουλειά. Οχι όπως στη Γερμανία, για παράδειγμα, όπου κάθε απόφαση προϋποθέτει διαπραγματεύσεις σε διάφορα επίπεδα με διαφορετικούς υπεύθυνους»...

Ζήτημα Κριμαίας: Απόλυτη συνεννόηση

Οι σχέσεις της FIFA με τη Ρωσία δοκιμάστηκαν αρκετά πέρσι με αφορμή την αποσκίρτηση των τριών συλλόγων της Κριμαίας από το ουκρανικό πρωτάθλημα και την προσάρτησή τους στο αντίστοιχο ρωσικό, όμως τελικά βγήκαν πιο γερές από ποτέ.

Θεωρείται απίθανο να ενήργησε η ρωσική ομοσπονδία μόνη της και όχι καθ’ υπόδειξιν της κυβέρνησης της χώρας, όταν αποφάσισε να εντάξει τις SKCHF Συμφερούπολης, Ταβρία Συμφερούπολης και Ζεμτσούζινα Γιάλτα στην 3η κατηγορία του ρωσικού πρωταθλήματος. Οταν οι ομάδες αυτές έδωσαν τους πρώτους αγώνες τους πέρσι το καλοκαίρι για τα προκριματικά του ρωσικού Κυπέλλου, οι ουκρανικές ποδοσφαιρικές αρχές έκαναν διαβήματα διαμαρτυρίας στην UEFA και τη FIFA.

Η ευρωπαϊκή ομοσπονδία έβγαλε ανακοίνωση εκφράζοντας την ελπίδα ότι οι δύο ομοσπονδίες θα βρουν λύση στο πρόβλημα. Οσο για τη FIFA; Η συνήθης πρακτική της είναι να ζητά την αυστηρή τήρηση των κανόνων που απαγορεύουν κυβερνητικές παρεμβάσεις στα ποδοσφαιρικά δρώμενα μιας χώρας, υπό την απειλή του αποκλεισμού από τις διεθνείς διοργανώσεις, θέτοντας μάλιστα μια σειρά από προθεσμίες μέσα στις οποίες πρέπει να αποκατασταθεί η τάξη. Ομως στη συγκεκριμένη περίπτωση, η αντίδραση της παγκόσμιας ομοσπονδίας ήταν -υπέρ το δέον- ήπια.

Ο Ζεπ Μπλάτερ ταξίδεψε στο Σότσι ένα Σαββατοκύριακο και συναντήθηκε με τον Βλαντίμιρ Πούτιν στην ντάτσα τού δεύτερου στο ρωσικό θέρετρο. Η συγκεκριμένη συνάντηση δεν υπήρχε σε καμία επίσημη ατζέντα και έγινε γνωστή μετά την πραγματοποίησή της. Ο Ρώσος πρόεδρος, που μιλάει πολύ καλά γερμανικά -τη μητρική γλώσσα του Μπλάτερ-, του είπε μέσες-άκρες ότι θα ήταν προς το συμφέρον όλων να μην «αγγίξει» η FIFA το θέμα της Κριμαίας. Οπερ και εγένετο.

Σε μια ανακοίνωση τριών παραγράφων, η παγκόσμια ομοσπονδία ανέφερε ότι η επίσκεψη Μπλάτερ στη Ρωσία έγινε για να συζητηθούν θέματα που αφορούν το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2018. Δεν έγινε καθόλου λόγος για το ζήτημα των κριμαϊκών συλλόγων, αλλά ο πρόεδρος της FIFA υιοθέτησε τη στάση του Πόντιου Πιλάτου που έλαβε έκτοτε η ομοσπονδία. Η δήλωσή του είχε ως εξής: «Το θέμα της Κριμαίας είναι αρμοδιότητας της UEFA». Και ο φάκελος έκλεισε...