Μια φορά κι έναν καιρό, ήταν η Χιλή...

Η ποδοσφαιρική ομοσπονδία της Χιλής ιδρύθηκε το 1895, αλλά η ουσιαστική ιστορία της εθνικής ομάδας της, της «Roja», ξεκινάει το 1962. Τότε που η χώρα διοργάνωσε το Παγκόσμιο Κύπελλο. Και είναι μια ιστορία με πολλούς πρωταγωνιστές που εκόντες ή άκοντες βοήθησαν στο να βγει από τη σκιά η Χιλή και να διεκδικήσει τον δικό της χώρο στο παγκόσμιο ποδόσφαιρο.

Ας πάμε όμως λίγο πιο πίσω, στο 1958. Στο Κογκρέσο της FIFA, στη Σουηδία, αποφασίστηκε να φιλοξενηθεί το επόμενο Μουντιάλ στη Χιλή. Ενα κράτος που έμοιαζε με μακρόστενη ταινία μεταξύ του Ειρηνικού Ωκεανού και των Ανδεων, μήκους 3.500 χιλιομέτρων, με ελάχιστο πλάτος. Μια χώρα χωρίς ποδοσφαιρικές δάφνες, με παίκτες άγνωστους στη διεθνή ποδοσφαιρική κοινότητα, αλλά με καλή διάθεση που έπεισε την παγκόσμια ομοσπονδία. Αρκετές χώρες βέβαια διατηρούσαν τις αμφιβολίες τους για τις οργανωτικές ικανότητες των Λατινοαμερικανών και ο σκεπτικισμός τους έγινε πιο έντονος μετά τις 21 Μαΐου 1960. Δύο χρόνια πριν από τη διεξαγωγή του Μουντιάλ, η χώρα χτυπήθηκε αλύπητα από τον δυνατότερο σεισμό που έχει καταγραφεί ποτέ παγκοσμίως. Δόνηση 9,5 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ με επίκεντρο τη Βαλδίβια άφησε πίσω της 2.000 νεκρούς, 3.500 τραυματίες, 2 εκατ. ανθρώπους άστεγους και υλικές ζημίες ύψους μισού δισεκατομμυρίου δολαρίων, ενώ «ξύπνησε» ηφαίστεια και ξεσήκωσε τσουνάμι που τάραξαν τον Ειρηνικό Ωκεανό, από τη Χαβάη έως την Αυστραλία...

Ομως μέσα από αυτή την καταστροφή, αναδείχθηκε η δύναμη της χώρας και των ανθρώπων της, με τον Κάρλος Ντίτμπορν να γίνεται πρωταγωνιστής στα τεκταινόμενα. Γεννημένος στο Ρίο ντε Ζανέιρο το 1924, γιος του γενικού πρόξενου της Χιλής στη Βραζιλία, ο Ντίτμπορν αγαπούσε το ποδόσφαιρο και από νεαρή ηλικία έγινε πρόεδρος της Ουνιβερσιδάδ Κατόλικα, κατόπιν πρόεδρος της Conmebol και πρόεδρος της οργανωτικής επιτροπής του Παγκοσμίου Κυπέλλου της Χιλής. Μετά τον σεισμό, είπε μια φράση που έμεινε στην Ιστορία: «Αφού δεν έχουμε τίποτε, τότε πρέπει να τα φτιάξουμε όλα!».

Η Χιλή ως χώρα, αλλά και το ποδόσφαιρό της χρησιμοποίησαν τη φράση αυτή ως μότο για να εμπνέονται. Με απαράμιλλη πίστη στις δυνάμεις τους, κατασκεύασαν και επισκεύασαν τις εγκαταστάσεις εγκαίρως, δημιουργώντας το κατάλληλο σκηνικό ώστε να φιλοξενηθούν όλες οι ομάδες και να διεξαχθεί με όλες τις ανέσεις το Μουντιάλ του 1962. Το δράμα για τους διοργανωτές πάντως ήταν ότι, 32 μέρες πριν από το εναρκτήριο λάκτισμα του Παγκοσμίου Κυπέλλου, ο Ντίτμπορν έφυγε από τη ζωή σε ηλικία μόλις 38 ετών από παγκρεατίτιδα...

Η εθνική ομάδα της Χιλής είχε μπολιαστεί επίσης από την πεποίθηση ότι αυτή ήταν πια η στιγμή για να λάμψει, για να δείξει τι αξίζει. Βρισκόταν στον ίδιο όμιλο με δύο πρώην παγκόσμιες πρωταθλήτριες (Ιταλία, Γερμανία) και την Ελβετία. Η τελευταία ήταν και η πρώτη της αντίπαλος. Οι Ευρωπαίοι προηγήθηκαν μόλις στο 6ο λεπτό, αλλά με δύο γκολ του Λεονέλ Σάντσες και ένα του Ραμίρες οι Χιλιανοί πήραν τη νίκη και το προβάδισμα στον όμιλο, καθώς Γερμανία και Ιταλία είχαν έρθει ισόπαλες χωρίς γκολ.

Το δημοσίευμα της ντροπής

Η «σκουάντρα ατζούρα», η επόμενη αντίπαλος της «Ρόχα», δεν είχε πάρει μέρος στο προηγούμενο Μουντιάλ και θεωρούσε τη διοργάνωση της Χιλής ευκαιρία να επιστρέψει στα παλιά της μεγαλεία. Είχε και παικταράδες, όπως τον νεαρότατο τότε Τζάνι Ριβέρα, τον Τσέζαρε Μαλντίνι, τους νατουραλιζέ Αλταφίνι και Σίβορι, τον τερματοφύλακα Λορέντσο Μπουφόν (ξάδελφο του παππού του νυν γκολκίπερ της Γιουβέντους, Τζανλουίτζι)... Οσο όμως πλησίαζε το παιχνίδι με τη Χιλή, οι Ιταλοί αντιμετώπιζαν πολύ εχθρική συμπεριφορά από τους ντόπιους, όπου σταθούν κι όπου βρεθούν. Δεν μπορούσαν να εξηγήσουν τι συμβαίνει και γιατί τα πνεύματα ήταν τόσο οξυμένα. Εως ότου το μυστήριο λύθηκε. Μερικές εβδομάδες πριν από την έναρξη του Παγκοσμίου Κυπέλλου, ένας δημοσιογράφος ονόματι Κοράντο Πιτσινέλι, που εργαζόταν στην εφημερίδα της Μπολόνια «Il resto del Carlino», είχε στείλει ανταπόκριση από τη Νότια Αμερική με τίτλο «Σαντιάγο, η εσχατιά του κόσμου» και υποσημείωση: «Η ατέλειωτη θλίψη της χιλιανής πρωτεύουσας».

Μερικές φράσεις από το εν λόγω κείμενο: «Οταν έχει παραμείνει κανείς μερικές μέρες στη Χιλή, νιώθει απομονωμένος από τους πάντες και τα πάντα. Μια τέτοια περίεργη δυσφορία θα νιώσουν και οι ποδοσφαιριστές και γι’ αυτό οι ποδοσφαιρικές ομοσπονδίες έχουν στείλει ειδικούς για να εξετάσουν το ψυχολογικό φαινόμενο και να βρουν τρόπους να προστατεύσουν τους παίκτες τους... Η θλίψη αυτή καταφέρνει να νικήσει ακόμα και τον πιο καλοδιάθετο επισκέπτη του Σαντιάγο. Η πρωτεύουσα είναι θλιβερό σύμβολο μιας από τις πλέον υποανάπτυκτες χώρες του κόσμου και φιλοξενεί όλα τα κακά που μπορεί να φανταστεί κανείς: υποσιτισμό, πορνεία, αναλφαβητισμό, αλκοολισμό, ζητιανιά, μιζέρια... Υπό το πρίσμα αυτό, η Χιλή είναι οικτρή και το Σαντιάγο η πιο οδυνηρή έκφρασή της».

Μπορεί κανείς να φανταστεί πώς έγινε δεκτό το συγκεκριμένο κείμενο από τον λαό της Χιλής, που ζούσε με ενθουσιασμό το Παγκόσμιο Κύπελλο, περιμένοντας ότι η διοργάνωση θα λειτουργήσει ως «διαπιστευτήρια» απέναντι στη διεθνή κοινότητα. Η χώρα είχε ξεπεράσει έναν καταστροφικό σεισμό για να αντεπεξέλθει στην οργάνωση του Μουντιάλ. Η αντίδραση ήταν κάτι παραπάνω από έντονη. Στις παραμονές της αναμέτρησης με την Ιταλία, το εν λόγω κείμενο αναδημοσιεύθηκε σε όλες τις εφημερίδες της χώρας και ο κόσμος κατέκλυσε στις 2 Ιουνίου το «Νασιονάλ» του Σαντιάγο μέσα σε πατριωτικό ντελίριο. Η όλη ατμόσφαιρα τρομοκράτησε τους Ιταλούς και έξι από τους βασικούς παίκτες εξαφανίστηκαν, ουσιαστικά αποσκίρτησαν. Ο Αγγλος διαιτητής Κένεθ Αστον δεν προλάβαινε –και από ένα σημείο σταμάτησε να ασχολείται με– τις κλοτσιές, μπουνιές και αγκωνιές μεταξύ των παικτών.

Η Ιταλία κλείστηκε στην περιοχή της προσπαθώντας να αμυνθεί –μερικές φορές ηρωικά- απέναντι σε 11 παίκτες αποφασισμένους να εκδικηθούν για την πατρίδα τους! Ο Αστον ήταν πιο αυστηρός με τους Ιταλούς και απέβαλε δύο μέχρι την ανάπαυλα του ημιχρόνου. Η «σκουάντρα ατζούρα» κράτησε τη λευκή ισοπαλία όσο μπορούσε, όμως στο 73’ και στο 88’ η Χιλή βρήκε τα γκολ που της επέτρεψαν να περάσει στον επόμενο γύρο. Το κοινό πανηγύρισε με έξαλλο τρόπο την εκδίκηση που πήραν οι παίκτες τους, ενώ οι Ιταλοί επέστρεψαν στη χώρα τους, αναθεματίζοντας το απίστευτο δημοσίευμα που ουσιαστικά έσκαψε τον λάκκο τους...

Η μάχη της «Μόσχας»

Εκείνος ο αγώνας αποτέλεσε την ώθηση για να σταθεί η εθνική ομάδα της Χιλής στα πόδια της και να ανέβει ακόμα περισσότερο. Τα κατάφερε στα προημιτελικά, όταν επικράτησε με 2-1 της Σοβιετικής Ενωσης του Λεβ Γιασίν, που είχε ταξιδέψει στη Νότια Αμερική ως πρωταθλήτρια Ευρώπης. Η νίκη αυτή έφερε τη «Ρόχα» στην τελική τετράδα του Μουντιάλ, που μέχρι σήμερα παραμένει η κορυφαία της επίδοση.

Ομως παράλληλα από εκείνη τη διοργάνωση η Χιλή έχει ανέβει στην πρώτη 25άδα της παγκόσμιας κατάταξης και παραμένει σταθερά εκεί με ελάχιστες εξαιρέσεις. Μολονότι δεν έχει ακόμα κατακτήσει κάποιο διεθνές τρόπαιο, υπήρξαν και άλλες μεγάλες στιγμές στην ιστορία της.

Για παράδειγμα, η «μάχη της Μόσχας». Στα προκριματικά του Παγκοσμίου Κυπέλλου 1974, αφού απέκλεισε το Περού, η Χιλή κλήθηκε να αντιμετωπίσει σε αγώνες μπαράζ τη Σοβιετική Ενωση. Η αναμέτρηση στιγματίστηκε από την πολιτική κατάσταση, καθώς ο πρώτος αγώνας έγινε στη Μόσχα δύο εβδομάδες μετά το πραξικόπημα της 11ης Σεπτεμβρίου 1973, με το οποίο η χούντα του Αουγκούστο Πινοσέτ ανέτρεψε τον Σαλβαδόρ Αγέντε. Στο στάδιο «Λένιν», η θερμοκρασία ήταν -5 και η ομάδα της Χιλής έγινε δεκτή με αποδοκιμασίες από 60.000 θεατές. Ομως κατάφερε να πάρει 0-0 και κυρίως να «αφοπλίσει» τον καλύτερο Ευρωπαίο επιθετικό της εποχής εκείνης, τον Ολεγκ Μπλαχίν, χάρη στην εξαιρετική εμφάνιση του Ελίας Φιγκερόα, που ανάγκασε το κοινό να χειροκροτήσει τους επισκέπτες. Οι Σοβιετικοί αρνήθηκαν να ταξιδέψουν στη Χιλή για το δεύτερο παιχνίδι και έτσι η «Ρόχα» πήρε την πρόκριση.

Υπάρχει και η εντυπωσιακή εμφάνιση των Χιλιανών στο Κόπα Αμέρικα του 1987 – ήταν και η τελευταία φορά που έφτασαν στον τελικό. Σε αντίθεση με την πενιχρή στατιστική της απέναντι στην Αργεντινή, η Χιλή τα πάει αρκετά καλά με τους Βραζιλιάνους. Και σε εκείνη τη διοργάνωση τους υποχρέωσε στο βαρύ 4-0, αποκλείοντάς τους και ανοίγοντας τον δρόμο για να διεκδικήσει το τρόπαιο. Εκεί όπου ηττήθηκε με 1-0 από την Ουρουγουάη.

Το ολυμπιακό «θαύμα»

Ξεχωριστή θέση στο χιλιανό ποδόσφαιρο έχει και το «θαύμα» που έγινε στο προολυμπιακό τουρνουά του 2000. Για να διεκδικήσει το εισιτήριο για το Σίδνεϊ, η Χιλή χρειαζόταν ένα θαύμα: να νικήσει η Βραζιλία με επτά ή περισσότερα γκολ την Κολομβία και να επικρατήσει η ίδια της Αργεντινής των Καμπιάσο, Αϊμάρ και Σαβιόλα. Και όμως, συνέβησαν και τα δύο! Η Σελεσάο έριξε 9-0 στους «καφετέρος», ενώ η Χιλή επικράτησε 1-0 με τον Νάβια. Το ταξίδι στην Αυστραλία αποδείχθηκε κάθε άλλο παρά τουριστικό μερικούς μήνες αργότερα, με τη «Ρόχα» του Πάμπλο Κοντρέρας να κατακτά το χάλκινο μετάλλιο, πίσω από το Καμερούν και την Ισπανία.

Οκτώ χρόνια αργότερα, η Χιλή πανηγύρισε την πρώτη φορά που επικράτησε σε επίσημο αγώνα της Αργεντινής. Ηταν τα προκριματικά του Παγκοσμίου Κυπέλλου της Νότιας Αφρικής και η Αργεντινή του Αλφιο Μπάζιλε είχε ήδη ως ηγετική φυσιογνωμία τον Λιονέλ Μέσι. Ομως η «Ρόχα», υπό τις οδηγίες του Μαρσέλο Μπιέλσα, έκανε το τέλειο παιχνίδι και με γκολ του Φαμπιάν Ορεγιάνα πήρε το τρίποντο.

Ομως, όπως έχει πει και ο Νίκος Γκάλης, «αυτή είναι η μεγαλύτερη νίκη μέχρι την επόμενη». Η οποία σημειώθηκε πέρσι, στα γήπεδα της Βραζιλίας. Οι Χιλιανοί ξεκίνησαν καλά στο Μουντιάλ επικρατώντας 3-1 της Αυστραλίας και στη δεύτερη αγωνιστική θα αντιμετώπιζαν την παγκόσμια πρωταθλήτρια Ισπανία. Οι «φούριας ρόχας», ακόμα ζαλισμένοι από την πεντάρα της Ολλανδίας, δεν είχαν απάντηση στο εξαιρετικό παιχνίδι των παικτών του Χόρχε Σανπάολι, που με γκολ των Βάργκας και Αράνγκις πήραν τη νίκη και την πρόκριση για την επόμενη φάση...

Αυτές οι έξι επιτυχίες θα επισκιαστούν αυτομάτως απόψε, αν η Χιλή γράψει Ιστορία και, στον πέμπτο τελικό της, κατακτήσει για πρώτη φορά στην ιστορία της το Κόπα Αμέρικα. Φαβορί είναι ο Μέσι και η παρέα του που αναζητούν την επιστροφή τους στον λατινοαμερικανικό θρόνο, 21 χρόνια μετά την τελευταία τους επιτυχία. Ομως η «κόκκινη ομάδα» έχει αρκετές φορές διαψεύσει τη λογική και αμφισβητήσει τους ισχυρούς του αθλήματος...