Ιβιτσα Οσιμ: «“Τελικός” πρόκρισης ο αγώνας στη Ζένιτσα»

Αν και η παρουσία του στον πάγκο του Παναθηναϊκού ήταν σχετικά βραχύβια (Ιούλιος 1992 - Μάρτιος 1994) και με φτωχή συγκομιδή (ένα κύπελλο), εντούτοις κατάφερε ν’ αφήσει ανεξίτηλα το στίγμα του στο ελληνικό ποδοσφαιρικό γίγνεσθαι.

Ιστορικές έχουν μείνει οι κόντρες με τον πρόεδρο του ΠΑΟ, Γιώργο Βαρδινογιάννη, και τα τσιτάτα του που τα διέκρινε μια πρωτόγνωρη -για τα ελληνικά δημοσιογραφικά ήθη- ευθύτητα και ειλικρίνεια.

Ο πλέον περίφημος αφορισμός του ενέπλεκε τα τερτίπια της λευκής θεάς με τις προτιμήσεις μιας εκδιδόμενης γυναίκας, γεγονός που του υπενθύμισε ένας υπάλληλος στον έλεγχο διαβατηρίων κατά την είσοδό του στην Ελλάδα πριν από μερικά χρόνια.

Γεννημένος στο Σαράγεβο το 1941 γαλουχείται με τα ιδεώδη της τιτοϊκής Γιουγκοσλαβίας, όπου δεσπόζει η ανεξιθρησκία και η αρμονική συνύπαρξη μεταξύ των τριών κοινοτήτων, Σέρβων, Κροατών και Μουσουλμάνων.

Ο ίδιος καθολικός, παντρεμένος εδώ και πενήντα χρόνια με τη μουσουλμάνα Asima, από πολύ μικρός ενστερνίζεται τη μοναδική θρησκεία, στην οποία παραμένει ακόμη και σήμερα πιστός, το ποδόσφαιρο.

Ανδρώθηκε στη Ζελέζνιτσαρ του Σαράγεβο, την οποία οδήγησε ως προπονητής σε μεγάλες επιτυχίες, γεγονός που τον έφερε στην τεχνική ηγεσία της Γιουγκοσλαβίας (1986-1992), όπου αρχικά είχε βοηθό τον Ντούσαν Μπάγεβιτς.

Με μια πλειάδα αστέρων, «την καλύτερη γενιά του γιουγκοσλαβικού ποδοσφαίρου» κατά πολλούς, φτάνει στα προημιτελικά του Μουντιάλ της Ιταλίας το 1990, όπου οι Πλάβι αποκλείονται στα πέναλτι από την Αργεντινή του Μαραντόνα.

Ηδη τα σύννεφα του πολέμου είχαν πυκνώσει απειλητικά πάνω από τη Λιουμπλιάνα μέχρι τα Σκόπια και δυσχέραναν το κλίμα στις τάξεις της ομάδας.

«Αν είχαμε κατακτήσει τον τίτλο στην Ιταλία, κάτι που ήταν μέσα στις δυνατότητές μας, ίσως, λέω ίσως, να είχαμε αποφύγει τον πόλεμο» ανέφερε με μια δόση νοσταλγίας πολλά χρόνια αργότερα σε ΜΜΕ της Αυστρίας.

Εκεί, και συγκεκριμένα στο Γκρατς, βρίσκει τον κατάλληλο βιότοπο για να ξεδιπλώσει, σε μια οκταετία (1994-2002), το πλούσιο ταλέντο του οδηγώντας τη «Θύελλα» (Sturm) σε 5 εγχώριους τίτλους, τους πρώτους στην ιστορία της, και αξιομνημόνευτη παρουσία στους ομίλους του Τσάμπιονς Λιγκ.

Είναι τέτοια η αναγνώριση και η λατρεία στο πρόσωπό του, ακόμη και σήμερα, που η διοίκηση της ομάδας ζήτησε από τη δημοτική αρχή του Γκρατς να μετονομαστεί ο δρόμος που οδηγεί στο στάδιο σε Λεωφόρο Ιβιτσα Οσιμ, κάτι που δεν πραγματοποιήθηκε ακόμη, καθώς ο «προπονητής του αιώνα» της Στουρμ είναι ακόμη εν ζωή και τέτοιες τιμές προβλέπονται μόνο για τεθνεώτες.

«Δεν έχω αντίρρηση, αρκεί να μην είμαι υπεύθυνος για την καθαριότητα του δρόμου», σχολίασε με το γνωστό του χιούμορ ο Swabo, προσωνύμιο που του είχαν αποδώσει Γιουγκοσλάβοι δημοσιογράφοι λόγω του αναστήματος και της ξανθής του κόμης.

Παρόμοια εκτίμηση γνώρισε και στην Ιαπωνία, όπου αρχικά ήταν προπονητής της JEF United Chiba και μετέπειτα του αντιπροσωπευτικού συγκροτήματος, ώσπου τον Νοέμβρη του 2007 ένα εγκεφαλικό επεισόδιο, ενώ παρακολουθούσε ένα ματς στην τηλεόραση, έβαλε τέλος στην ενεργό δράση του.

Υστερα από το πρώτο στάδιο της ανάρρωσης επέστρεψε στη γενέτειρά του και σήμερα είναι επίτιμος πρόεδρος της ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας της Βοσνίας, την οποία διέσωσε πριν από έξι χρόνια -χάρη στις διασυνδέσεις και το κύρος του- από επαπειλούμενο διεθνή αποκλεισμό.

Συναντήσαμε τον αθεράπευτα νοσταλγό της ενιαίας Γιουγκοσλαβίας στο Σαράγεβο, λίγο πριν από το κρίσιμο ματς της Εθνικής Βοσνίας με την Ελλάδα για τα προκριματικά του Μουντιάλ 2018.

• Οι Ιάπωνες λένε ότι μετά από ένα εγκεφαλικό επεισόδιο απαιτούνται 13 χρόνια για να επανέλθει ο οργανισμός στην προηγούμενη κατάσταση. Εχουν περάσει σχεδόν δέκα χρόνια από τότε. Πώς αισθάνεστε;

Πράγματι οι Ιάπωνες θεράποντες ιατροί μού είχαν πει ότι θα χρειαστώ αρκετή υπομονή και επιμονή για να ανακτήσω τη φυσική κατάσταση που είχα πριν από το εγκεφαλικό.

Η αλήθεια είναι ότι μου άφησε κάποια κουσούρια που δυσχεραίνουν την καθημερινότητά μου, καθώς δεν μπορώ να περπατάω όσο θα ήθελα και πολλές φορές κουράζομαι και να μιλάω. Θα πρέπει τώρα, με βάση τα προγνωστικά των φίλων μου από την Ιαπωνία, στα επόμενα τρία χρόνια να κάνω μαζεμένα βήματα προόδου. Ιδωμεν! (γέλια).

• Η ενασχόλησή σας με το ποδόσφαιρο, έστω και από διοικητικό ρόλο, προάγει αυτή την αναρρωτική διαδικασία;

Δεν θα μπορούσα να κάθομαι σπίτι μου χωρίς να κάνω τίποτε. Το ποδόσφαιρο, πέραν του ότι αντιπροσωπεύει για μένα τη μοναδική θρησκεία με παγκόσμια απήχηση, έχει πλέον και ρόλο ελιξιρίου. Παρακολουθώ πολύ τακτικά αγώνες ποδοσφαίρου διά ζώσης ή στην τηλεόραση και λαμβάνω μέρος σε συσκέψεις που αφορούν το βοσνιακό ποδόσφαιρο.

• Ο παλιός σας παίκτης και πρώην ομοσπονδιακός προπονητής, Σαφέτ Σούσιτς, δήλωσε πρόσφατα ότι η Βοσνία μπορεί να προκριθεί απευθείας στο Μουντιάλ της Ρωσίας. Συμφωνείτε μ’ αυτή την εκτίμηση;

Πώς θα μπορούσα να διαφωνήσω με τον μαθητή μου, τον Σούσιτς; (γέλια) Δεν παύει να είναι όμως ένα δύσκολο εγχείρημα και θα πρέπει -πρωτίστως- να αποβάλουμε τα κόμπλεξ που έχουμε έναντι των Βέλγων και των Ελλήνων.

Πάντοτε πρέσβευα και εξακολουθώ να πρεσβεύω ότι μόνο οι τολμηρές ομάδες κι αυτές που έχουν αυτοπεποίθηση μπορούν να καταγράψουν επιτυχίες.

Η Ελλάδα του 2004 είναι το καλύτερο παράδειγμα! Η Βοσνία π.χ. στο Μουντιάλ της Βραζιλίας παρουσιάστηκε κάπως φοβισμένα και πάντως όχι αντάξια των δυνατοτήτων της. Μου θύμισε τη Σουηδία στο Μουντιάλ των ΗΠΑ το 1994.

• Ποια εικόνα έχετε από την παρούσα εθνική ομάδα της Ελλάδας;

Πρόκειται για μια σοβαρή και αξιόμαχη ομάδα με παίκτες που έχουν παραστάσεις από ευρωπαϊκά πρωταθλήματα. Τη χαρακτηρίζει ένα πάθος και μια αυτοπεποίθηση που εκδηλώνεται στον αγωνιστικό χώρο. Παρακολούθησα τον αγώνα εναντίον του Βελγίου, όπου οι Ελληνες αγωνίστηκαν πολύ καλά και απέσπασαν τον βαθμό της ισοπαλίας από μια ομάδα που -στα χαρτιά- είναι το φαβορί του ομίλου.

• Ετσι όπως έχει διαμορφωθεί η βαθμολογία του ομίλου, το ματς στη Ζένιτσα αποκτά χαρακτήρα τελικού.

Οντως, το προσεχές παιχνίδι έχει καθοριστικό χαρακτήρα. Οποια ομάδα νικήσει νομίζω ότι θα καταφέρει να πάρει το εισιτήριο για τα τελικά του Μουντιάλ ή έστω τη δεύτερη προνομιούχα θέση, καθώς πρόκειται λίγο-πολύ για ισοδύναμες ομάδες.

Κατ’ εμέ, θα ήταν ευχής έργο να προκριθούν και οι δυο αυτές ομάδες, γιατί θα ήταν πολύ σημαντικός ο συμβολισμός για τις ίδιες τις χώρες τους. Πέραν τούτου θα υποδήλωνε μια συνέχεια στη διαδρομή των συμμετοχών σε μεγάλες διοργανώσεις, κάτι που έχει πολύ μεγάλο αντίκτυπο.

• Σε παλαιότερη συνέντευξή σας είχατε δηλώσει πως ο πόλεμος διέλυσε τη Γιουγκοσλαβία, αλλά παράπλευρα ωφέλησε το ποδόσφαιρο. Πώς πρέπει να εκληφθεί αυτό;

Εμένα, που δηλώνω και νιώθω ακόμη Γιουγκοσλάβος, ο πόλεμος μου στέρησε το χαμόγελο από τα χείλη για πάρα πολλά χρόνια. Υπήρχε μια ζωή πριν από τον πόλεμο και μια άλλη μετά.

Οσον αφορά το ποδόσφαιρο, εννοούσα ότι με τη δίνη του πολέμου πάρα πολλοί ποδοσφαιριστές αναγκάστηκαν να φύγουν στο εξωτερικό και να συμμετάσχουν σε διάφορα πρωταθλήματα, κάτι που ήταν ευεργετικό για την εξέλιξή τους. Σήμερα 2.000 Βόσνιοι ποδοσφαιριστές αγωνίζονται στο εξωτερικό! Μην ξεχνάτε ότι η Βοσνία έχει μόλις 4 εκατομμύρια κατοίκους.

• Ο πόλεμος στη Γιουγκοσλαβία σάς έφερε στον Παναθηναϊκό. Επιτρέψτε μας μια αναδρομή σ’ εκείνη την περίοδο.

Είχα παραιτηθεί τον Μάιο του 1992 από την τεχνική ηγεσία των Πλάβι. Ηταν το ελάχιστο που μπορούσα να κάνω για τη γενέτειρά μου, το Σαράγεβο, που σφυροκοπούνταν ήδη ανελέητα. Δεχόμουν πιέσεις πανταχόθεν και δεν μπορούσα να κυκλοφορήσω χωρίς οχλήσεις στο Βελιγράδι, ενώ λίγο αργότερα ανακοινώθηκε κι ο αποκλεισμός της Γιουγκοσλαβίας από το Euro της Σουηδίας.

Η πρόταση του ΠΑΟ ήταν για μένα μια πρόκληση, καθώς θα αναλάμβανα, μετά από πολλά χρόνια στην εθνική, πάλι έναν σύλλογο, και μάλιστα με καλό όνομα στο ευρωπαϊκό ποδοσφαιρικό στερέωμα. Συν τοις άλλοις διέθετε ένα μοντέρνο αθλητικό κέντρο, από τα καλύτερα εκείνης της εποχής, κάτι που αποτελούσε ένα επιπλέον δέλεαρ.

• Παρ’ όλα αυτά η συνεργασία με τη διοίκηση της ομάδας δεν ήταν πάντα αρμονική.

Εξ αρχής συνάντησα ένα κλίμα καχυποψίας εκ μέρους της διοίκησης. Επρεπε να δίνω ραπόρτο για καθημερινά και τετριμμένα πράγματα, γεγονός που δεν το είχα συναντήσει μέχρι τότε. Με τον Γιώργο [Βαρδινογιάννη] μπορώ να πω ότι «απολάμβανα» τις διαφωνίες μας.

Αυτός όμως που μου προκαλούσε στομαχόπονο και αποστροφή ήταν ο Μάνος Μαυροκουκουλάκης, που ως γενικός αρχηγός και εντεταλμένος του Βαρδή δημιουργούσε περισσότερα προβλήματα απ’ όσα θα έπρεπε να λύνει.

Αξέχαστες μου έχουν μείνει και οι συσκέψεις με την «τριανδρία» (Βαρδής, Γιώργος και Θόδωρος), όπου προσερχόμουν πάντοτε κουστουμαρισμένος σαν να πήγαινα σε εκτελεστικό απόσπασμα!!! (γέλια).

• Ο Στράτος Αποστολάκης, ένας από τους πιο έμπειρους διεθνείς παίκτες της εποχής, παραδέχτηκε πρόσφατα ότι, αν και είχατε μια «δύσκολη συνεργασία», η προπονητική σας και η εν γένει ποδοσφαιρική σας φιλοσοφία ήταν «τριάντα χρόνια μπροστά από την εποχή σας».

(χαμογελώντας) Τώρα είναι αργά, Στράτο!

• Ενα άλλο σημείο τριβής με τον πρόεδρο του ΠΑΟ, Γιώργο Βαρδινογιάννη, ήταν ο Χοσέ Μπορέλι.

Θα πρέπει εξ αρχής να ξεκαθαρίσω ότι το πρόβλημα υπήρχε πριν αναλάβω εγώ προπονητής της ομάδας, ενώ παρερμηνεύτηκε και διογκώθηκε από τον Τύπο της εποχής.

Ο Μπορέλι, αν θυμάστε, απουσίαζε από την καλοκαιρινή προετοιμασία, καθώς επιζητούσε τη λύση του συμβολαίου για λόγους προσωπικούς. Επιστρέφοντας στην ομάδα, τέλη Οκτώβρη, ήταν παντελώς ανέτοιμος για να παίξει.

Οταν ανέκτησε τη φυσική του κατάσταση τον χρησιμοποιούσα, καθώς ήταν από τους παίκτες με εξαιρετικά προσόντα στην καθοδήγηση του παιχνιδιού και ικανός να κάνει το αναπάντεχο.

Για κακή του τύχη, όμως, ήταν αρκετά επιρρεπής στους τραυματισμούς, ενώ και οι αντοχές του ήταν μάλλον αρκετά περιορισμένες. Κάπως έτσι θυμάμαι το θέμα Μπορέλι και το είχα εξηγήσει άπειρες φορές στον Γιώργο [Βαρδινογιάννη], που έδειχνε μια παθολογική εμμονή γι’ αυτόν τον παίκτη.

• Τον «φάκελο «Σαραβάκος» πώς τον θυμάστε;

Αν ο Σαραβάκος είχε γαλουχηθεί ποδοσφαιρικά στη Γιουγκοσλαβία, πολύ πιθανό να είχε γίνει ένας τεράστιος ποδοσφαιριστής σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς διέθετε σπάνια χαρίσματα. Οταν ανέλαβα εγώ προπονητής ήταν ήδη τριάντα ενός ετών και δεν θεωρούσε απαραίτητο ή ίσως δεν ήταν διατεθειμένος να δεχτεί αλλαγές στον τρόπο που αγωνιζόταν.

Ο Μήτσος ήταν σαν ένα μικρό παιδί που ήθελε τα χάδια του χωρίς ανταπόδοση. Το ζήτημα είχε πάρει μεγάλες διαστάσεις, γιατί τα ΜΜΕ το παρουσίαζαν τεχνηέντως σαν κόντρα και προσπάθεια απαξίωσης του παίκτη, κάτι βέβαια που δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.

• Πολλοί ισχυρίζονται ότι ο διάδοχός σας στον ΠΑΟ, Χουάν Ραμόν Ρότσα, καρπώθηκε τα επόμενα χρόνια την επιτυχία, τις βάσεις της οποίας εσείς βάλατε. Αποτελεί αυτό ένα είδος αναγνώρισης και δικαίωσης για σας;

Αυτές οι προσεγγίσεις είναι περισσότερο φιλολογικού ενδιαφέροντος. Στο ποδόσφαιρο οι προπονητές ανταλλάσσονται με μεγάλη συχνότητα και ταχύτητα. Απλώς εγώ μέχρι τότε είχα συνηθίσει σε πιο μακροχρόνια project, τόσο στην εθνική Γιουγκοσλαβίας και τη Ζελέζνιτσαρ όσο και μετέπειτα στη Στουρμ Γκρατς.

Ειλικρινά δεν κατάλαβα ποτέ τον λόγο απομάκρυνσής μου, καθώς η ομάδα έπαιζε καλό ποδόσφαιρο και ήταν δεύτερη στη βαθμολογία. Ισως να μην ήμουν αρκετά διπλωμάτης. Νοσταλγώ πάντως ακόμη την Αθήνα και την «ψαροταβέρνα του Μήτσου» στο Φάληρο, όπου απολάμβανα με τον συνεργάτη μου Δημήτρη Παναγιωτάκη τα πιο νόστιμα μπαρμπουνάκια της Μεσογείου! (γέλια).

• Πώς βλέπετε την εξέλιξη του παγκοσμίου ποδοσφαίρου;

Αποτελεί κοινό τόπο, νομίζω, ότι το παιχνίδι έχει επιταχυνθεί πάρα πολύ και οι ποδοσφαιριστές «ξεζουμίζονται» όσον αφορά τις σωματικές τους δυνάμεις. Αν συνεχιστεί αυτή η πορεία η FIFA θα πρέπει να σκεφτεί σοβαρά τις αλλαγές κάποιων κανονισμών για την προστασία των παικτών και του ίδιου του παιχνιδιού.

• Αντ’ αυτού η FIFA ανέβασε πρόσφατα τον αριθμό των ομάδων στα τελικά του Μουντιάλ από 32 σε 48. Πώς ερμηνεύετε αυτό το βήμα;

Μα η FIFA ανέκαθεν ενδιαφερόταν πρωτίστως για το εμπορικό κομμάτι του παιχνιδιού. Με το δέλεαρ περισσοτέρων συμμετεχόντων προσπαθεί να κερδίσει την εύνοια των μικρότερων ομοσπονδιών.

Εχω τις αμφιβολίες μου, αν αυτά τα μέτρα αναβαθμίζουν ποιοτικά τη διοργάνωση καθώς ελλοχεύει ο κίνδυνος ενός πληθωρισμού θεάματος χωρίς αντίκρισμα.

Ολοκληρώνοντας τη συνομιλία μας μάς παρακάλεσε να μεταφέρουμε τους πιο θερμούς χαιρετισμούς στον νυν προπονητή του Παναθηναϊκού, Μαρίνο Ουζουνίδη, που ήταν παίκτης του εκείνη την περίοδο.

«Και να τα γράψεις καλά, μη με συλλάβουν την επόμενη φορά που θα έρθω στην Ελλάδα», συμπλήρωσε με το αστείρευτο χιούμορ του, ενώ μας κατευόδωνε από τα γραφεία της ομοσπονδίας.