Ανάσες σαν άλλη προσευχή και... πάμε!

Μάχη με τον εαυτό σου, αλλά και, αναπόφευκτα, ανάγκη αρμονικής συνύπαρξης μαζί του ώστε ν’ αντέξεις 42.195 μέτρα και να φτάσεις στο τέλος όπου περιμένει η μοναδικότητα της αύρας του Παναθηναϊκού Σταδίου!

Εκεί, το υποσυνείδητο ή και η γλώσσα θα ψελλίσουν «Νενικήκαμεν!», όπως ο Φειδιππίδης, ή θα δεις να σε υποδέχονται με τα καπέλα τους ανά χείρας οι Αθηναίοι που γιόρταζαν την είσοδο του Σπύρου Λούη στον ίδιο χώρο, τέσσερα χρόνια πριν από τη δύση του 19ου αιώνα... Κι αυτό επειδή, πόσω μάλλον στη δύσκολη εποχή μας, είσαι κι εσύ ημεροδρόμος που διψά για τη νίκη, έννοια ισότιμη της επιβίωσης!

Τα κυριακάτικα πρωινά στην Αθήνα παραμένουν φωτεινά και ο 33ος Αυθεντικός Μαραθώνιος καλεί και πάλι πολίτες από κάθε γωνιά του πλανήτη.

Δρομείς; Αυτό είναι το πρόσχημα! Πρόκειται για προσκυνητές ιστορίας και πολιτισμού απ’ όλο τον κόσμο, όσοι θα τρέξουν και πάλι στην κλασική διαδρομή, όπως συμβαίνει από τον Οκτώβριο (2/10) του 1955 ώς σήμερα.

H ουσία δεν αλλάζει από τη διαφωνία των μελετητών της σύγχρονης εποχής... Φορέας της ευχάριστης είδησης ήταν ο Φειδιππίδης, όπως έχει επικρατήσει, ή ο Φιλιππίδης ή, μήπως, ο Θέρσιππος ο Ερχιεύς ή ο Ευκλής, όπως υποστηρίζουν οι περισσότεροι ιστορικοί; Η διαφωνία για το όνομα εκείνου που έσπευσε ν’ αναγγείλει τη νίκη δεν αλλάζει την ουσία.

Η καταγωγή του υπογράφοντος από το χωριό του Μαραθώνα προτάσσει την απλοϊκή και ταυτόχρονα καίρια διατύπωση της νίκης έπειτα από επίπονη προσπάθεια, πόσω μάλλον με αφορμή την «αιτία επιβίωσης του ευρωπαϊκού πολιτισμού όπως τον γνωρίζουμε σήμερα»!

Ετσι καθορίζουν ιστορικοί της νεότερης εποχής την ικανότητα της Δημοκρατίας, μέσω της νίκης που πέτυχαν Αθηναίοι και Πλαταιείς εναντίον Περσών και Μήδων στον Μαραθώνα, ν’ αποκρούσει τον Ανατολικό Δεσποτισμό της περσικής στρατιωτικής υπερδύναμης!

Μαθητής, λοιπόν, Δημοτικού Σχολείου, λίγους μήνες πριν από τον θάνατό του το 1975, είχα πλησιάσει τον παππού μου, επίσης Σπύρο Τσάμη, πρόεδρο της νεοσύστατης κοινότητας Μαραθώνα μετά τον πόλεμο και του είχα πει χαμηλόφωνα:

«Μας είπαν στο σχολείο για όσους έρχονται εδώ, στον Μαραθώνα, για να δουν πού έγινε η Μάχη και να τρέξουν όπως έτρεξε ο Φειδιππίδης».

Είχε ανοίξει τα χέρια και με τη χαρακτηριστική φωνή του μού είχε πει: «Ναι αγόρι μου, έρχονται εδώ από παντού και χαίρονται πολύ επειδή έχει Ιστορία ο τόπος μας!»

Τα υπόλοιπα τα ανέλαβε ο πατέρας μου... Συχνά ατένιζα δίπλα του, από ψηλά, τον κάμπο του Μαραθώνα και τη θάλασσα και μου εξηγούσε το ιδιοφυές σχέδιο του Μιλτιάδη που εγκλώβισε τους Πέρσες και άνοιξε νέους ορίζοντες στα στρατηγικά πλάνα πολεμάρχων του μέλλοντος...

Τα ίδια, από παιδί μέχρι σήμερα, ακούω να λένε ξεναγοί στους επισκέπτες του Τύμβου ή ιδιώτες απ’ όλο τον κόσμο στους οικείους τους... Το 2011, στην εκκίνηση του Μαραθωνίου, είχα συναντήσει τον Ινδό καθηγητή Πανεπιστημίου Μεχντί Μπάρα - πριν ακουστεί ο πυροβολισμός του αφέτη και αρχίσει μέσα στο γνωστό πλήθος των δρομέων να τρέχει προς την Αθήνα...

Τον πλησίασα επειδή τον είδα βουρκωμένο και τον άκουσα να απαντά στην ευγενικά διατυπωμένη ερώτησή μου: «Εδώ είναι προορισμός για κάθε πολίτη του σύγχρονου κόσμου! Η αφορμή δεν είναι μια πολεμική νίκη αλλά η, μέσω αυτής, πορεία της Ιστορίας όπως την ξέρουμε από τότε ώς σήμερα»!

Διατηρώ επαφή μαζί του και στέλνει την αγάπη και την αναλλοίωτη συγκίνησή του από την Καλκούτα εν όψει της «αυριανής γιορτής για την ανθρωπότητα».

Ετσι είχε καθορίσει το 1991 την ίδια συνύπαρξη από τον Μαραθώνα ο Σουηδός ιδιωτικός υπάλληλος Τόμας Μπρέλιν, νέος 25 χρόνων τότε, λίγο μετά τον τερματισμό του στον συμβολικό τόπο τέλεσης των πρώτων σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων.

Είχα μοιραστεί μαζί του την περηφάνια που είχα νιώσει στην εφηβεία, όταν στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου είχα ακούσει στους «Ιππής» του Αριστοφάνη: «Χαίρ’ ω βασιλεύ των Ελλήνων [...] της γαρ πόλεως άξια πράττεις και του εν Μαραθώνι τροπαίου»...

Ο Αριστοφάνης, δηλαδή, τόνιζε ότι η αιτία του κύρους της Αθήνας ήταν ο Μαραθώνας! Οταν θα βρεθείτε θεατές στους «Ιππής», καλύτερα ας μην αναζητήσετε την ίδια φράση... Η κατάργηση του αρχαίου κειμένου από σύγχρονους θιάσους και η αυθαίρετη απόδοση του κειμένου στη νεότερη ελληνική γλώσσα αποδεικνύονται, τα τελευταία χρόνια, πιο δυνατές από την ακριβή περιουσία της αληθινής ελληνικής γλώσσας για να το κατανοούν απαίδευτοι θεατές... Κρίμα!

Τα δύσκολα σημεία

Από την εκκίνηση στην είσοδο του χωριού ώς το ίδρυμα παιδιού «Παμμακάριστος», στο τέλος της Νέας Μάκρης, ο δρόμος είναι ευθεία.

Αμέσως μετά υπάρχει λίγη ανηφόρα ώς την Αγία Μαρίνα και από εκεί ώς τη μικρή εκκλησία της Αγίας Βαρβάρας, τμηματικά, επίσης υπάρχουν μικρές ανηφόρες και αμέσως μετά ο δρόμος είναι κατηφορικός μέχρι το σημείο που βρίσκεται δύο χιλιόμετρα πριν από το Πικέρμι, το σημείο που ονομάζουν οι ντόπιοι «γέφυρα του παπά».

Αμέσως μετά ο δρόμος αποκτά μικρή ανηφορική κλίση ώς τα σύνορα με την Παλλήνη. Μετά την Παλλήνη ώς τον τερματισμό ο δρόμος είναι ευθεία, συχνά με κατηφορική κλίση ώς το Παναθηναϊκό Στάδιο.

Ανάσες σαν άλλη προσευχή αύριο το πρωί στις 9, και πάμε!

Ο πρώτος Μαραθώνιος

Ο πρώτος Μαραθώνιος έγινε λίγες μέρες πριν από τη νικηφόρα προσπάθεια του Λούη. Ηταν 10 Μαρτίου του 1896, αγώνας ενταγμένος στο πρόγραμμα των Α΄ Πανελλήνιων Αγώνων Στίβου που θα έδιναν την πρόκριση για τους Ολυμπιακούς Αγώνες της ίδιας χρονιάς.

Νικητής ήταν ο Χαρίλαος Βασιλάκος σε τρεις ώρες και 18 λεπτά, πέμπτος ο Σπύρος Λούης... Στις 29 Μαρτίου είχε γίνει ο Μαραθώνιος της κορυφαίας διοργάνωσης με τη γνωστή νίκη του Μαρουσιώτη νερουλά σε 2.58.50.

Η απόσταση που διήνυσε ο Λούης ήταν 40 χιλιόμετρα (για την ακρίβεια, περίπου 40 χιλιόμετρα!) και τα 42,195 μέτρα καθιερώθηκαν από τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή το 1924!

«Αγώνας πέρα από τα κοινά μέτρα... Ψυχικές και πνευματικές αντοχές στα όριά τους» είχα ακούσει να μου λέει μετά από τερματισμό ο κάτοχος της καλύτερης επίδοσης στην Ελλάδα Σπύρος Ανδριόπουλος (2.12.04 από τις 9 Οκτωβρίου του 1988).

Ως «καλύτερη επίδοση» -και όχι ως «ρεκόρ», για ευνόητους λόγους- καθορίζεται ο καλύτερος χρόνος στον Μαραθώνιο... Κι αυτό επειδή η λέξη «ρεκόρ» παραπέμπει σε κερδοφόρο ανταγωνισμό... Ακόμη κι αν οι σύγχρονοι νικητές εισπράττουν ποσά από χορηγούς -και όχι μόνον-, έχει καθιερωθεί η διατύπωση «καλύτερη επίδοση» επειδή ταιριάζει σε παρόμοια επίπονη προσπάθεια με ηθική αύρα! Ισως ακούσετε ή διαβάσετε, αύριο Κυριακή, για «ρεκόρ»... αλλά ας αλλάξουμε κουβέντα.

Ο πρώτος Μαραθώνιος στην κλασική, σημερινή, διαδρομή είχε γίνει στις 2 Οκτωβρίου του 1955 με τη συμμετοχή 21 αθλητών (12 Ελλήνων, τεσσάρων Αιγυπτίων, δύο Γιουγκοσλάβων, ενός Ιταλού, ενός Φινλανδού και ενός Γερμανού, με νικητή τον Φινλανδό Βέικο Κάρβονεν (2.27.30).

Την καλύτερη επίδοση στους άνδρες κατέχει ο Κενυάτης Γουίλσον Κίπσανγκ (2.03.23) από τον Σεπτέμβριο (28/9) του 2013 και στις γυναίκες η Αγγλίδα Πόλα Ράντκλιφ (2.15.25) από τον Οκτώβριο (9/10) του 1988.

Ειδικά στην κλασική διαδρομή (Μαραθώνας - Παναθηναϊκό Στάδιο) ο καλύτερος χρόνος βρίσκεται στην κατοχή του Ιταλού Στέφανο Μπαντίνι (2.10.55) από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004. Στην ίδια διοργάνωση της Αθήνας, η Γιαπωνέζα Μιζούκι Νογκούτσι πέτυχε την καλύτερη επίδοση των γυναικών μέχρι σήμερα (2.26.20).

Το μουσείο

Δεν έχει αναδειχτεί η παρουσία του όπως της άξιζε αλλά το Μουσείο Μαραθώνιου Δρόμου παραμένει ελκυστικός προορισμός... Βρίσκεται στην είσοδο του Μαραθώνα (λεωφόρος Μαραθώνος και 25ης Μαρτίου) και περιλαμβάνει 3.100 εκθέματα χωρισμένα σε δύο ενότητες.

Σπάνια κειμήλια μαραθωνοδρόμων (μεταξύ αυτών το μετάλλιο και προσωπικά αντικείμενα του Σπύρου Λούη), προσωπικά αντικείμενα του Γρηγόρη Λαμπράκη και αναφορές στην ιστορία του αγωνίσματος με ανάλογα εκθέματα.