Μια πληγή που μένει ανοιχτή

Στις 20 Ιουλίου του 1974, στις 5 το πρωί, οι ναυτικοί σταθμοί επιτήρησης ΣΕΠ «Α» και ΣΕΠ «Δ» στην Κύπρο δέχτηκαν τα πρώτα τουρκικά πυρά.

Στις 5.15 Τούρκοι αλεξιπτωτιστές έπεσαν στον τουρκικό τομέα της Λευκωσίας ενώ η πόλη δεχόταν αεροπορικό βομβαρδισμό.

Στις 6 π.μ. άρχισε η απόβαση των τουρκικών στρατευμάτων στην Κυρήνεια.

Η τουρκική εισβολή στην Κύπρο ήταν σε πλήρη εξέλιξη.

Η αντίσταση από την κυπριακή εθνοφρουρά και τις δυνάμεις της ΕΛΔΥΚ υπήρξε σθεναρή, αλλά ασυντόνιστη.

Το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου είχε επιφέρει ολική διάλυση όλου του αμυντικού μηχανισμού.

Ετσι, παρόλο που ο ελληνοκυπριακός λαός και οι ένοπλες δυνάμεις του νησιού αγωνίστηκαν με σθένος, οι επιτυχίες των Τούρκων από την πρώτη μέρα ήταν σημαντικές και χωρίς ιδιαίτερες δυσκολίες.

Η χούντα των Αθηνών βέβαια στα ανακοινωθέντα της μιλούσε για θριαμβευτικές νίκες των Ελλήνων, αλλά το βράδυ της 20ής Ιουλίου οι Τούρκοι με αλεξιπτωτιστές και δυνάμεις καταδρομών είχαν ενισχυμένες τις θέσεις τους στον τουρκοκυπριακό θύλακα Λευκωσίας - Αγύρτας.

Επίσης είχαν δημιουργήσει μικρό προγεφύρωμα δυτικά της Κυρήνειας και με την αεροπορία τους είχαν εξαρθρώσει την Εθνοφρουρά, σπέρνοντας πανικό σε ολόκληρο το νησί.

Ιωαννίδης: «Μας εξαπατήσατε»

Το πρωί της 20ής Ιουλίου η στρατιωτική ηγεσία στην Αθήνα συσκεπτόταν με τους Αμερικανούς.

Συγκεκριμένα στο γραφείο του αρχηγού των ενόπλων δυνάμεων, στρατηγού Γρ. Μπονάνου, είχαν συγκεντρωθεί, εκτός από τον ίδιο, οι αρχηγοί των κλάδων των ενόπλων δυνάμεων και φυσικά ο αόρατος δικτάτορας ταξίαρχος Ιωαννίδης.

Σε λίγο κατέφτασε και ο Αμερικανός υφυπουργός εξωτερικών Τζ. Σίσκο συνοδευόμενος από τον πρεσβευτή των ΗΠΑ στην Αθήνα Χ. Τάσκα, τον υφυπουργό άμυνας Μπομπ Ελσγουορθ και τον ελληνομαθή Εβερετ Μάρντερ.

Η αμερικανική αντιπροσωπεία ήταν απολύτως σαφής στη συζήτηση που ακολούθησε.

Για τις ΗΠΑ εκείνο που προείχε ήταν να διαφυλαχτεί ανέπαφη η νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ, πράγμα που σήμαινε πως η Ελλάδα όφειλε να μην αναλάβει στρατιωτική πρωτοβουλία σε βάρος της Τουρκίας, αλλά να ανεχτεί την τουρκική εισβολή στην Κύπρο.

«Μας εξαπατήσατε. Εμείς θα κηρύξουμε τον πόλεμο» ήταν η απάντηση του Ιωαννίδη, που οργισμένος βγήκε έξω από την αίθουσα της σύσκεψης βροντώντας την πόρτα πίσω του.

Λίγα λεπτά μετά την «έκρηξή» του επέστρεψε ξανά στη θέση του και με νεύματα προς τους συναδέλφους του εξήγησε πως προηγουμένως έπαιζε θέατρο για να πιέσει τους Αμερικανούς.

Ηταν όμως φανερό πως με τη φράση του «μας εξαπατήσατε» εννοούσε πως η χούντα των Αθηνών- πέντε ημέρες πριν- προχώρησε στο πραξικόπημα κατά του Μακαρίου έχοντας διαβεβαιώσεις από τις ΗΠΑ πως δεν θα επακολουθούσε τουρκική εισβολή στο νησί.

Και μόνο αυτό το γεγονός είναι αρκετό για να εξηγήσει ποιοι προετοίμασαν την κυπριακή τραγωδία και ποιοι της έδωσαν σάρκα και οστά.

Οταν η αμερικανική αντιπροσωπεία αποχώρησε από το Πεντάγωνο, γύρω στις 8.30 π.μ. πραγματοποιήθηκε πολεμικό συμβούλιο όπου αποφασίστηκε να μην κηρυχθεί πόλεμος κατά της Τουρκίας, αλλά να δοθεί διαταγή γενικής επιστράτευσης προς εκφοβισμό των Τούρκων και για άσκηση πίεσης προς τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Από τον «Αττίλα 1» στον «Αττίλα 2»

Η τούρκικη εισβολή στην Κύπρο έγινε αμέσως θέμα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ που ύστερα από πιέσεις της Σοβιετικής Ενωσης, αργά το βράδυ της 20ής Ιουλίου, κατέληξε ομόφωνα στο γνωστό ψήφισμα 353.

Το ψήφισμα αυτό ζητούσε παύση των εχθροπραξιών και των ξένων στρατιωτικών επεμβάσεων στην Κύπρο, σεβασμό στην ανεξαρτησία, την κυριαρχία και την εδαφική της ακεραιότητα, άμεση αποχώρηση από το νησί κάθε ξένου στρατιωτικού δυναμικού που υπήρχε εκεί και έναρξη διαπραγματεύσεων ανάμεσα σε Ελλάδα, Τουρκία και Βρετανία για αποκατάσταση της ειρήνης και της συνταγματικής κυπριακής κυβέρνησης.

Επρόκειτο για ένα ψήφισμα πολύ σημαντικό γιατί αντιμετώπιζε την Κύπρο ως ενιαία και ανεξάρτητη κρατική οντότητα, ζητούσε το σταμάτημα του πολέμου και την αποκατάσταση της συνταγματικής τάξης που είχε καταλύσει το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου.

Τα χαράματα της 22ας Ιουλίου κατέληξαν σε συμφωνία ανακωχής και πρώτοι την ανακοίνωσαν οι Αμερικανοί, οι οποίοι άλλωστε είχαν χωρίς αμφιβολία τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο στις εξελίξεις.

Βέβαια οι Τούρκοι δεν συμμορφώθηκαν αμέσως με την ανακωχή. Λίγο μετά το μεσημέρι της 22ας Ιουλίου περικύκλωσαν την Κυρήνεια, ενώ η αεροπορία τους βομβάρδιζε συνεχώς την πόλη. Πριν από την καθορισμένη ώρα κατάπαυσης του πυρός η Κυρήνεια είχε πέσει στα χέρια τους, πλην του φρουρίου και ορισμένων εστιών αντίστασης.

Στη συνέχεια οι τουρκικές δυνάμεις παραβίαζαν συνεχώς την ανακωχή έχοντας στόχο να επεκτείνουν τις θέσεις τους και να καταλάβουν το αεροδρόμιο της Λευκωσίας για να δημιουργήσουν αερογέφυρα με την Τουρκία.

Στις 4.30 π.μ. της 14ης Αυγούστου 1974 ξεκίνησε η δεύτερη φάση της τουρκικής εισβολής που έχει μείνει στην ιστορία με την επωνυμία «Αττίλας 2».

Με την ολοκλήρωση αυτής της επιχείρησης στα χέρια των Τούρκων πέρασε το 36,3% του κυπριακού εδάφους, το νησί διχοτομήθηκε και η κατάσταση αυτή, 41 χρόνια μετά, παραμένει ίδια.

Μια ανοιχτή πληγή που μένει ανοιχτή γιατί τη λύση στο πρόβλημα -που είναι πρόβλημα εισβολής και κατοχής- θέλουν να την κατευθύνουν εκείνοι που το προκάλεσαν, ανάβοντας το πράσινο φως στην Τουρκία.