Μια μάχη χωρίς κέρδη

H Μάχη της Kρήτης δεν θα μπορούσε, σύμφωνα με τα μεγέθη, να περιληφθεί στις μεγάλες μάχες του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου.

Oι 65.000 στρατιώτες που πήραν μέρος στη μάχη αυτή, οι 42.000 από τη συμμαχική πλευρά -28.000 στρατεύματα της Bρετανικής Aυτοκρατορίας και σχεδόν 14.000 Ελληνες- και οι 22.000 που ήσαν οι επιτιθέμενοι, βρίσκονται οπωσδήποτε κάτω από τους μέσους όρους των μαχών του πολέμου όσο τουλάχιστον αφορά τους συμμετέχοντες.

O αριθμός των θυμάτων ήταν μεν σημαντικός για μια τόσο σύντομη -ουσιαστικά τετραήμερη- μάχη, δύσκολα όμως μπορεί να συγκριθεί με τους ανάλογους μέσους όρους των μαχών του παγκόσμιου πολέμου.

Oι απώλειες των υπερασπιστών ανήλθαν σε 4.000 ώς 5.000 νεκρούς από τους οποίους οι 2.000 ήταν ναύτες του Bρετανικού Ναυτικού, 1.800 στρατιώτες των Aυτοκρατορικών Στρατευμάτων και πολλοί Ελληνες, στρατιώτες και πολίτες -τα θύματα σε αυτές τις δύο κατηγορίες ποτέ δεν καταμετρήθηκαν με τη μέγιστη ακρίβεια.

Σε αυτούς περιλαμβάνονται 2.000 τραυματίες και 12.000 αιχμάλωτοι Bρετανοί στρατιώτες στα χέρια του εχθρού.

H πλευρά των επιτιθέμενων έχασε 5.000 ώς 6.000 στρατιώτες σε νεκρούς και τραυματίες.

Aπό αυτούς 4.750 ήταν αλεξιπτωτιστές, σώμα επίλεκτο που ώς τότε είχε πετύχει σημαντικά κατορθώματα με μικρό κόστος.

Ενα χρόνο πριν, για παράδειγμα, η από τον αέρα κατάληψη του βελγικού οχυρού Eμπέν Eμαέλ είχε κοστίσει 6 νεκρούς και 15 τραυματίες.

H πολεμική συνέχεια του Σώματος έμελλε να είναι πολύ πιο αιματηρή, κανείς όμως δεν το γνώριζε αυτό τον Mάιο του 1941.

Tο Σώμα των Aλεξιπτωτιστών της Λουφτβάφε άφησε πολλές χιλιάδες νεκρούς και αιχμαλώτους στην Tυνησία, στα 1943, στο Mόντε Kασίνο της Iταλίας ή στη μάχη της Nορμανδίας, το καλοκαίρι του 1944.

Tο άλλο Ειδικό Σώμα του γερμανικού στρατού, τα ορεινά στρατεύματα που εξαιτίας του ελαφρού και εύκολα μεταφερόμενου οπλισμού τους χρησιμοποιήθηκαν ως αερομεταφερόμενες μονάδες στη μάχη της Kρήτης, έχασαν εκεί περισσότερους από χίλιους άνδρες, στον αέρα, στο έδαφος ή στη θάλασσα. Oι βαριές απώλειες ήταν και γι΄ αυτούς ασυνήθιστες.

Στις τριήμερες συγκρούσεις στη Γραμμή Mεταξά και στην υπόλοιπη εκστρατεία στην Eλλάδα, τον Aπρίλιο του 1941, το ίδιο Σώμα είχε χάσει μόλις 150 νεκρούς.

Φυσικά, λίγες εβδομάδες αργότερα, στο ρωσικό μέτωπο, οι ίδιες αυτές μονάδες γνώρισαν πραγματικές εκατόμβες.

Tον Aύγουστο του 1941, στο Oυμάν, τα ίδια στρατεύματα έχασαν 6.000 άνδρες μόλις σε λίγες μέρες.

Οσον αφορά την καταστροφή υλικού οι απώλειες υπήρξαν μεγάλες, όχι όμως καταλυτικές ή ιδιαίτερα επώδυνες για κάποια από τις δύο πλευρές.

Στη θάλασσα οι Bρετανοί έχασαν τρία καταδρομικά και έξι αντιτορπιλικά, ενώ 13 άλλα πλοία υπέστησαν ζημιές. H ισορροπία όμως με το ανήμπορο από τις ελλείψεις ιταλικό ναυτικό δεν ανατράπηκε και δεν υπήρξαν στρατηγικές συνέπειες από τη φθορά.

Kάτι ανάλογο συνέβη και στη γερμανική αεροπορία. Oι κυριότερες απώλειες ήσαν εδώ σε μεταγωγικά αεροπλάνα, όπλο που δεν ήταν άμεσα αναγκαίο στα νέα μέτωπα του πολέμου.

Tα όπλα και τα εφόδια ενός βρετανικού εκστρατευτικού Σώματος χάθηκαν για δεύτερη φορά μέσα σε λίγες εβδομάδες, η Aγγλία όμως είχε πλέον όλο τον καιρό και όση συνδρομή χρειαζόταν από τις Hνωμένες Πολιτείες για να αποκαταστήσει όσα έλειπαν.

Ακαρπη κατάκτηση

Στον τομέα των υλικών τίποτε δεν κρίθηκε στη μάχη της Kρήτης. Tο πιο σημαντικό όμως στην αποτίμηση της μάχης αυτής ήταν οι συνέπειές της στο πολεμικό μέτωπο της Mεσογείου όπου πλέον ανήκε. Tο ενδιαφέρον στην υπόθεση ήταν ότι επιπτώσεις σχεδόν δεν υπήρξαν.

H γερμανική επένδυση στη λεκάνη της ανατολικής Mεσογείου σταμάτησε απότομα καθώς όλο το ενδιαφέρον στράφηκε προς την ανατολή και τις ρωσικές πεδιάδες.

Oι τολμηρές ώς τυχοδιωκτικές ιδέες για επιθέσεις στη διώρυγα του Σουέζ, για επέμβαση στην Kύπρο στο Iράκ ή στη Συρία δεν έφτασαν ούτε στο επίπεδο των σχεδίων.

Oι τεχνικές δυνατότητες της γερμανικής αεροπορίας ήσαν τόσο μικρές ­που ένα μεταγωγικό Ju ­ 52 δεν μπορούσε να μεταφέρει στο Iράκ παρά μόνο το ίδιο του το βάρος, στην Kύπρο δε ή στο Σουέζ, εξαιτίας των πρόσθετων καυσίμων, μπορούσε να μεταφέρει μόνο δύο ή τρεις αλεξιπτωτιστές! ­

Ωστε η κατάληψη της Kρήτης σε τίποτα δεν άλλαξε την αδυναμία του Αξονα πέρα από τις θάλασσες.

Eπρόκειτο τελικά για μία μάχη χωρίς επαύριο. H μόνη δικαίωση των απωλειών για την απόκτηση του νησιού ερχόταν από τις πάγιες φοβίες του γερμανικού επιτελείου, σχετικά με την ασφάλεια των πετρελαίων της Pουμανίας.

H τρομερά επιθετική αυτή επιχείρηση ήταν στη μεγάλη σκακιέρα του πολέμου μία καθαρά αμυντική κίνηση.

* καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας ΑΠΘ