Οι κρίσεις (όπως η πανδημία) κάνουν τις γυναίκες εύκολα θύματα

Ενα μεγάλο μέρος της αμηχανίας των γυναικών σε ό,τι αφορά τα οικονομικά θέματα, και ειδικά το χρήμα, μπορεί να αποδοθεί στη διαχρονικότητα του κοινωνικού ρόλου των φύλων. Μέσα στους αιώνες η ενασχόληση με τα οικονομικά αποτελούσε ανδρική υπόθεση – ακόμα και τώρα η κοινωνία περιμένει από τους άνδρες να ασχολούνται με τα χρηματοοικονομικά ζητήματα και από τις γυναίκες να έχουν στραμμένα τα ενδιαφέροντά τους κυρίως στην οικογένεια και στο σπίτι.

Ειδικά το κυνήγι του χρήματος συχνά ταυτίζεται με κάποια επιθετικότητα, με τον απόλυτο ωφελιμισμό και τη χωρίς περιορισμούς μεγιστοποίηση του κέρδους. Στην προσπάθειά τους να μη χαρακτηριστούν για χρηματοθηρία, οι γυναίκες αποφεύγουν να μιλάνε για το χρήμα και να το θεωρούν ως αντικείμενο διαπραγμάτευσης στην εργασία τους.

Ακόμα, η ενασχόληση με τα θέματα χρήματος προϋποθέτει θετικό τρόπο σκέψης και γνώσεις μαθηματικών. Παρά το ότι το επίπεδο εκπαίδευσης των γυναικών σε πολλές χώρες είναι σήμερα ανώτερο των ανδρών, οι γυναίκες εξακολουθούν να υστερούν σε γνώσεις που ανάγονται στις θετικές επιστήμες. Αυτό καθιστά τα ζητήματα που αφορούν το χρήμα «δύσκολα θέματα» για πολλές γυναίκες.

• Οι γυναίκες δυσκολεύονται να διαπραγματεύονται τον μισθό τους, ενώ μία στις τέσσερις δεν παραδέχεται καν την ύπαρξη του μισθολογικού χάσματος. Πώς έχουν χτιστεί αυτές οι αντιλήψεις;

Σε έναν βαθμό αυτό μπορεί να οφείλεται σε έλλειψη ενημέρωσης ή επειδή σε κάποιες θέσεις εργασίας ο μισθός των γυναικών και των ανδρών είναι ίδιος, π.χ. οι μισθοί των δημοσίων υπαλλήλων. Το χάσμα των αμοιβών αντανακλά τη συγκέντρωση των γυναικών σε θέσεις μερικής απασχόλησης, τη διακοπτόμενη καριέρα, την υπο-εκπροσώπησή τους στην ανώτερη και ανώτατη διοίκηση και σε ορισμένες υψηλά αμειβόμενες ειδικότητες που έχουν σχέση με την τεχνολογία, την υπερ-συγκέντρωσή τους σε χαμηλόβαθμες θέσεις και τη χαμηλή διαπραγματευτική τους δύναμη.

Ειδικά για τη διαπραγματευτική ικανότητα, διαπιστώνεται από ερευνητικά αποτελέσματα ότι είναι διαφορετική ανάμεσα στα φύλα. Η διαπραγμάτευση θεωρείται συνήθως ανδρικό πεδίο, κυρίως γιατί οι γυναίκες ιστορικά είχαν χαμηλότερη αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση και μικρότερη συχνότητα έκθεσης στην κοινωνία – πόσο μάλλον στη διαπραγμάτευση.

• Από τη φορολόγηση των καταναλωτικών αγαθών που οι γυναίκες χρησιμοποιούν όταν έχουν την «περίοδό» τους και το κόστος των φαρμάκων για την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή –για να αναφέρω μόνο δύο παραδείγματα της καθημερινότητας– μέχρι τις δημόσιες πολιτικές για την εργασία, πολλά κρίσιμα για τις γυναίκες οικονομικά θέματα αποφασίζονται σε ανδροκρατούμενες αγορές και κοινοβούλια. Η διάσταση του φύλου τι ρόλο παίζει στην οικονομία αλλά και στην πολιτική;

Παραδοσιακά οι άνδρες ήταν παραγωγοί και οι γυναίκες καταναλώτριες. Ως συνέχεια αυτού του καταμερισμού εξακολουθεί και σήμερα σε μεγάλο βαθμό η παραγωγή προϊόντων που αφορούν τον γυναικείο πληθυσμό να γίνεται από άνδρες. Η αυξανόμενη συμμετοχή των γυναικών στην παραγωγή τείνει να ανατρέψει αυτό το δεδομένο, όμως η εξέλιξη προς την κατεύθυνση αυτή γίνεται με πολύ αργούς ρυθμούς. Εξαιτίας της περιορισμένης παρουσίας των γυναικών στην πολιτική και την οικονομία, τα δοκιμασμένα ηγετικά πρότυπα αναπαράγονται, παγιώνοντας στερεοτυπικές αντιλήψεις για το ποια είναι τα χαρακτηριστικά της επιτυχημένης πολιτικής και οικονομικής ηγεσίας και πώς πρέπει να ασκείται. Μάλιστα η έλλειψη εναλλακτικών προτύπων έχει ως αποτέλεσμα αρκετές φορές να δίνεται διαβατήριο για θέσεις ευθύνης σε γυναίκες όταν υιοθετούν τα χαρακτηριστικά της κρατούσας εξουσίας.

Αναρωτιέται κανείς γιατί οι ελπίδες που δημιουργούν τα μέχρι τώρα δεδομένα της γυναικείας παρουσίας στην κορυφή δεν επιταχύνουν τους ρυθμούς βελτίωσης της θέσης των γυναικών στην πολιτική και την οικονομία. Μια συστημική αντιμετώπιση των έμφυλων ανισοτήτων γενικά αλλά και η άμεση εξειδικευμένη υποστήριξη των γυναικών στην ανοδική τους επαγγελματική και κοινωνική πορεία είναι επιβεβλημένες.

• Οι γυναίκες σφυροκοπήθηκαν από την οικονομική κρίση και τώρα και από την πανδημία. Η κακοποίηση έχει αυξηθεί σε τρομακτικά ποσοστά και το οικονομικό μέλλον τους φαίνεται όλο και πιο δυσοίωνο. Πώς μπορούν να διεκδικήσουν την οικονομική τους ενδυνάμωση;

Οι κρίσεις κάνουν τις γυναίκες εύκολα θύματα. Η ενίσχυση της κοινωνικής προστασίας, η εφαρμογή πολιτικών εξισορρόπησης οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής, η υιοθέτηση μέτρων διείσδυσης γυναικών σε επαγγέλματα με δυναμικές προοπτικές, η ενίσχυση της κοινωνικής δικτύωσης των γυναικών και της συμμετοχής τους σε γυναικεία και μικτά δίκτυα και σε δίκτυα επιρροής, η εισαγωγή της οπτικής του φύλου και της διαφορετικότητας στην κουλτούρα των επιχειρήσεων και της πολιτικής, η προώθηση της επιμόρφωσης και γενικά της παιδείας αποτελούν μερικούς από τους άξονες ενδυνάμωσης των γυναικών και θωράκισής τους απέναντι στις κρίσεις.