Εμμένοντας στο ποιοτικό βιβλίο

Σε μια εποχή άγριας λιτότητας, που έχει πλήξει και τον κόσμο του βιβλίου (εκδότες - βιβλιοπώλες), ένας εκδοτικός οίκος επέλεξε να κάνει μια μεγάλη καμπάνια διά του Τύπου προβάλλοντας (με ολοσέλιδα και ημισέλιδα – και στο ημέτερο φύλλο) τα προϊόντα του, που όλα (λογοτεχνικά, παιδαγωγικά, επιστημονικά) φέρουν τη σφραγίδα της ποιότητας, σε περιεχόμενο και εμφάνιση (με εμμονή και στο παραδοσιακό πολυτονικό).

Είναι οι εκδόσεις Guten-berg των Γιώργου και Κώστα Δαρδανού (πατρός και υιού), συν Γιάννη Μαμάη (της ίδιας οικογένειας), που φέτος συμπληρώνουν 50 χρόνια εκδοτικής δραστηριότητας, στη διάρκεια της οποίας έχουν κυκλοφορήσει 5.000 τίτλους – και έπεται συνέχεια. «Με σεβασμό στην ιστορία μας, ανοίγουμε νέους εκδοτικούς δρόμους επενδύοντας στα κλασικά βιβλία που αντέχουν στον χρόνο», υπογραμμίζεται στον ογκώδη κατάλογο με την αφίσα του οίκου όπου δεσπόζει το σύνθημα: «Ιστορία μέλλοντος». Και σε τι να πρωτοαναφερθώ…

Και Βασιλικός

Στέκομαι σε μερικές από τις πρόσφατες εκδόσεις: Ερρίκου Ιψεν και Φερνάντο Πεσόα «Απαντα». Φρ. Νίτσε «Ο Αντίχριστος – Ανάθεμα κατά του Χριστιανισμού»- πρόλογος, μετάφραση σχόλια Βαγγέλης Δουβαλέρης, εισαγωγή, φιλολογική επιμέλεια Ηρκος Ρ. Αποστολίδης. «Παλατινή Ανθολογία – Επιγράμματα ερωτικά» - εισαγωγικό σημείωμα και μετάφραση Γιώργος Κεντρωτής. Δάντη «Η Θεία Κωμωδία» (μετάφραση Ανδρέας Ριζιώτης). Εύα Στάμου «Η επέλαση της ροζ λογοτεχνίας – Δοκίμιο για την ευδοκίμηση μιας μορφής αφηγηματικού λόγου». «Μέγας Αλέξανδρος – Τ’ Αποσπάσματα των Αρχαίων Ιστορικών»- εισαγωγή, κείμενα, μετάφραση, σχόλια, γενική επιμέλεια Ηρκος και Στάντης Αποστολίδης. Κ.Π.Καβάφη «Τα ποιήματα – Δημοσιευμένα: Αναγνωρισμένα και Αποκηρυγμένα Αδημοσίευτα: Ολοκληρωμένα και Ανολοκλήρωτα»…

Να μην παραλείψω τη διαρκώς εμπλουτιζόμενη σειρά Orbis Literae, με τα αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Και ακόμα, την προσφορά παλαιότερων εκδόσεων με έκπτωση ώς 85%, καθώς και τη δωρεάν προσφορά 40.000 βιβλίων σε ηλεκτρονική μορφή, στην οικεία σελίδα των εκδόσεων.

Στους λογοτέχνες των εκδόσεων Gutenberg προστέθηκε ο Βασίλης Βασιλικός - φέτος, που συμπληρώνει 60 χρόνια αδιάλειπτης συγγραφικής παρουσίας (με 120 βιβλία). Στην τιμητική εκδήλωση, την περασμένη Τρίτη στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, παρουσιάστηκε το νέο του βιβλίο «Περί λογοτεχνίας και άλλων δαιμονίων», με κριτικά κείμενα για πρόσωπα και πράγματα της λογοτεχνίας. (Παράλληλα απ’ τις εκδόσεις «Τόπος» η «Αλληλογραφία – Βασίλης Βασιλικός – Μένης Κουμανταρέας, Νεανική Αλληλογραφία 1954-1960» - επιμέλεια, πρόλογος Θανάσης Θ. Νιάρχος.)

Στη Φρανκφούρτη

Ψυχή, χρόνια, ο Γιώργος Δαρδανός στα συνδικαλιστικά του βιβλίου, εκφράζει την απογοήτευσή του από την εμφάνιση της Ελλάδας στην πρόσφατη Εκθεση Βιβλίου της Φρανκφούρτης, που φέτος ανέλαβε το άπειρο (και προφανώς μπατίρικο) Ελληνικό Ιδρυμα Πολιτισμού – και ιδού τι έγινε (ή μάλλον τι… δεν έγινε):

«Το ελληνικό περίπτερο δεν υπηρετούσε τον πραγματικό σκοπό της έκθεσης, ο οποίος είναι η αγοραπωλησία πνευματικών κι εκδοτικών δικαιωμάτων και η προβολή της σύγχρονη ελληνικής εκδοτικής παραγωγής στο εξωτερικό. Σε αντίθεση με προηγούμενες εκθέσεις, βρεθήκαμε χωμένοι κάπου προς τα πίσω. Μπροστά μας υπήρχε το υπερδεκαπλάσιο περίπτερο των Τούρκων εκδοτών και δίπλα, πίσω μας, ένα μικρό περίπτερο εκδοτών από τη Βόρεια Κορέα. Η διαμόρφωση του χώρου ήταν προβληματική: Ο χώρος ‘‘συζήτησης’’ με τους Ελληνες συγγραφείς ήταν αμελητέος. Συνολικά χωρούσε 7-8 άτομα, από τα οποία 4-5 ήταν υπάλληλοι του περιπτέρου, ένας συγγραφέας κι άλλοι δυο επισκέπτες – άντε τρεις, για να μην υπερβάλλουμε».

Και η μαρτυρία του Γιώργου Δαρδανού συνεχίζεται προς το… χειρότερο: «Τι έγιναν τα εκατοντάδες βιβλία της ελληνικής παραγωγής του 2013-2014; Μειώθηκαν σε περίπου… 30 τίτλους, που απλά γέμιζαν τα ράφια. Σε τελική ανάλυση, κανένα απολύτως από τα βιβλία των Ελλήνων εκδοτών δεν προτάθηκε προς μετάφραση».

Και πώς να μη συμβεί αυτό, αφού, πάντα κατά τη μαρτυρία του Γιώργου Δαρδανού, στα ράφια του ελληνικού περιπτέρου υπήρχαν πολλά βιβλία του Οργανισμού Λαμπράκη, συμπεριλαμβανομένου κι ενός τρίτομου «Τσελεμεντέ», από αυτά που προσφέρουν οι εφημερίδες του συγκροτήματος στους αναγνώστες τους. Βιβλία τα οποία «λειτουργούν απολύτως ανταγωνιστικά προς τα βιβλία των υπόλοιπων Ελλήνων εκδοτών, βάζοντας ακόμα μια βαριά ταφόπλακα στο βιβλίο. Κι εδώ μην ξεχνάμε την κατάργηση της ενιαίας τιμής του βιβλίου, που συμβάλλει ουσιαστικά προς την κατεύθυνση αυτή. Πόσο χαμηλά θα πέσουμε ακόμη;».

Απαντοχή, αυτοί που δεν το βάζουν κάτω…

Στο πλαίσιο

Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί αυτοβιογραφία, αλλά αφορά ένα κομμάτι της ζωής του. Είναι ο Σεραφείμ Φυντανίδης και το βιβλίο του «31 αξέχαστα χρόνια», ο τίτλος και «στο ξύλινο τιμόνι της “Ελευθεροτυπίας” και της “Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας”», ο υπότιτλος (εκδ. Πατάκη). Τριάντα ένα χρόνια –από το 1976 ώς το 2007, οπότε με τον θάνατο του Χρήστου Τεγόπουλου και την εισβολή των εκ νόμου κληρονόμων υποχρεώθηκε να αποχωρήσει. Ενα βιβλίο–συμβολή στην ιστορία του μοναδικού, από κάθε άποψη, αυτού δημοσιογραφικού εγχειρήματος.

Είναι όντως αξέχαστα αυτά τα χρόνια, όχι μόνο για τον ίδιο, αλλά και για όσους είχαμε την τύχη να συνυπάρξουμε σ’ αυτή την εφημερίδα, σ’ ένα ιδεώδες από κάθε άποψη περιβάλλον. «Τόση ελευθερία έκφρασης δεν είχαν και δεν έχουν γνωρίσει ποτέ άλλοτε οι δημοσιογράφοι. […] Το κλίμα που επικρατούσε ήταν κλίμα συνεργασίας, φιλίας, αλλά και αντεγκλήσεων. Ακόμα και οι καβγάδες μας ήταν δημιουργικοί», γράφει. Επικεφαλής ένα υποδειγματικό τρίο: Χρήστος Τεγόπουλος ο εκδότης, Σεραφείμ Φυντανίδης ο διευθυντής, Διονύσης Αυγουστινιάτος ο οικονομικός διευθυντής –κι από κοντά εμείς, συντάκτες και λοιπό προσωπικό. Ηταν όμως και τα χρόνια όπου ο έντυπος λόγος είχε κύρος, είχε αναγνώστες που έπαιρναν τις εφημερίδες γι’ αυτά που έγραφαν και όχι για τις προσφορές τους.

Τα αξέχαστα χρόνια αποτελούν, δυστυχώς, παρελθόν, καθώς τα έχει διαδεχτεί ένα άκρως μελαγχολικό παρόν, που βέβαια συμπορεύεται με το όλο ζοφερό κλίμα του τόπου. Προσωπικά, πάνω απ’ όλα, συγκρατώ την οικογενειακή ατμόσφαιρα της «Ελευθεροτυπίας» και, ειδικότερα, τη μικρή οικογένεια των συναδέλφων του καλλιτεχνικού τμήματος, που τώρα είναι άλλος εδώ κι άλλος εκεί ή αλλού…

ΚΑΙ… «Το διάβασα στην τηλεόραση».