«Είμαι αυτός που είμαι!»

Νομίζω ότι οι πλέον ακατάλληλοι να εξηγήσουν κάποιο έργο τους και σε ποια κατηγορία ανήκει –και αναφέρομαι ειδικότερα στους λαϊκούς καλλιτέχνες– είναι οι ίδιοι. Στην κατηγορία αυτή, εκτιμώ, ανήκει ο Δημήτρης Γκόγκος ή Μπαγιαντέρας, που θεωρείται από τους πιο αυθεντικούς συνθέτες του ρεμπέτικου.

Ωστόσο, όταν τον Ιανουάριο του 1978 τού κάναμε, για την τηλεοπτική εκπομπή «Παρασκήνιο» (σκηνοθέτης ο Δημήτρης Βερνίκος), την ερώτηση τι σημαίνει ρεμπέτης, βρέθηκε σε αμηχανία: «Ρε…μπέτης… Τι να σας πω; Νομίζω θα πει ο μάγκας, ο τσίφτης, ο αντάρτης, ο έξω καρδιά. Αυτός εκεί που λες είναι φίλος, βγάζει το μαχαίρι και σε μαχαιρώνει! Υπάρχουν οι ιππότες μάγκες, υπάρχουν και οι κουραδόμαγκες. Θα βρεις τους καλούς, θα βρεις και τους σκάρτους!». Ο ίδιος πάντως αρνιόταν να τοποθετήσει κάπου τον εαυτό του: «Είμαι αυτός που είμαι!».

Αυτοδίδακτος

Πάνω απ’ όλα, θα πρόσθετα, ήταν άνθρωπος έξω καρδιά. Τον βρήκαμε σ’ ένα ταπεινό σπιτάκι στο Περιστέρι – αν δεν κάνω λάθος. Μολονότι είχε χάσει από τα χρόνια της Κατοχής την όρασή του, από γλαύκωμα, αυτό δεν τον εμπόδισε να κάνει οικογένεια και να αποκτήσει δύο κόρες, που δεν είδε ποτέ.

Χαιρόταν ωστόσο που η μια όταν πήγε στη Γερμανία παντρεύτηκε έναν μαύρο Αμερικανό στρατιώτη («έναν λεβέντη – είχε πολεμήσει και στο Βιετνάμ!»). Κατά τα άλλα, του άρεσε η γυμναστική, κι εκεί στο γύρισμα της εκπομπής έκανε μια μικρή επίδειξη με βάρη. Εφυγε από τη ζωή στις 18 Νοεμβρίου 1985 (πριν από 35 χρόνια), στα 82 του. Οσο για το παρατσούκλι Μπαγιαντέρας, του έκατσε όταν διασκεύασε και έπαιζε στο μπουζούκι κομμάτια από την ομότιτλη οπερέτα του Εμεριχ Κάλμαν.

Τυφλός έκανε μερικά από τα ωραιότερα τραγούδια του (συνολικά περί τα εκατό), χωρίς να ξέρει νότες («μάθαινα καλά το τραγουδάκι και πήγαινα σε μια κυρία που έπαιζε πιάνο και τη λέγανε Λουκία και μου τα ’γραφε με νότες»). Μερικοί τίτλοι γνωστών τραγουδιών του: «Ζούσα μοναχός χωρίς αγάπη», «Ξεκινάει μια ψαροπούλα», «Χατζηκυριάκειο», «Μέσα στης ζωής τα μονοπάτια», «Σαν μαγεμένο το μυαλό μου» κ.ά., μεταξύ αυτών και κάποια χασικλίδικα, όπως το «Καπλουλού μου όμορφη», για τα οποία αργότερα αισθανόταν άσχημα, σε σημείο που έλεγε να τους αλλάξει τα λόγια, «για να γίνουν όμορφα»!

Κι ας είχε, όπως ομολόγησε (εκτός κάμερας) καπνίσει και ο ίδιος χασίσι (όπως άλλοι του σιναφιού του, που κατονόμασε, όπως ο Βαμβακάρης, ο Μπάτης, ο Στράτος). Κάτι πάντως που αρνήθηκε «ον κάμερα», όταν ρωτήθηκε σχετικά: «Τι να σας πω; Μια φορά το δοκίμασα λόγω της φύσεως της εργασίας, για να δείξω κι εγώ ότι είμαι μάγκας, και ούτε που το ξανάβαλα στο στόμα μου!».

Στην Πλάκα

Μολονότι σπούδασε ηλεκτρολόγος (υπαξιωματικός του Λιμενικού ο πατέρας του), δεν άσκησε ποτέ αυτό το επάγγελμα. Από τα 17 του χρόνια τού άρεσε το μπουζούκι και μ’ αυτό άρχισε να φέρνει γύρα τα μαγαζιά (ό,τι είχαν ευχαρίστηση οι πελάτες), συνοδευόμενος από τη μικρή κόρη του. Ωσπου έγινε γνωστός και με δικές του συνθέσεις και άρχισε να εμφανίζεται με τους ομότεχνους της εποχής του, γνωστοί οι περισσότεροι με τα μικρά τους ονόματα: (Στράτος) Παγιουμτζής, (Ανέστης) Δελιάς, (Στελλάκης) Περπινιάδης, Γιώργος Μπάτης, (Μάρκος) Βαμβακάρης, (Ρόζα) Εσκενάζυ, Ιωάννα Γεωργακοπούλου κ.ά.

Τις δεκαετίες του ’50 και του ’60 το ρεμπέτικο επισκιάστηκε από άλλα τραγούδια και μουσικές, για να αναλάβει μετά τη χούντα. Και ήταν τότε όπου οι εναπομείναντες συνθέτες και τραγουδιστές άρχισαν, με την παρότρυνση οργανωτών όπως ο Κώστας Χατζηδουλής και ο Τάσος Σχορέλης (μακαρίτες αμφότεροι), όπως και άλλοι, να εμφανίζονται ακόμα και σε μπουάτ της Πλάκας. Και το ρεμπέτικο να περνάει στους νεότερους, δίπλα στα απαγορευμένα αντάρτικα και του Θεοδωράκη. Κι από κοντά η σχετική δισκογραφία. Επιστρέφοντας στον Μπαγιαντέρα, μιλώντας για τα οικονομικά του, είχε κι έναν καλό λόγο για την ΑΕΠΙ: «Κάθε τόσο, τσακ, μου δίνουν και κάτι – ας είναι καλά οι άνθρωποι!». Δεν ήξερε, ο έρμος, ότι τα δικαιούνταν…

Στο πλαίσιο

Θεωρώντας ότι η εξουσία είναι τσιφλίκι του, ο ηττημένος πρόεδρος των εκλογών στις ΗΠΑ αρνείται (όσο τουλάχιστον γράφονται οι γραμμές αυτές) να παραδεχτεί το αποτέλεσμα. Βέβαια, τηρουμένης της στάσης του στη διάρκεια της προεδρικής του θητείας –που δεν αφορά μόνο τις ΗΠΑ, αλλά ολόκληρο τον πλανήτη– η συμπεριφορά του αυτή είναι προφανώς η αναμενόμενη. Οπότε δύσκολο να χωνευτεί η ήττα. Σε μικρογραφία, πάντως, κάπως έτσι δεν έγινε στην προπερασμένη εκλογική αναμέτρηση στα ημέτερα εδάφη, όπου ο ηττηθείς απέδρασε από το πρωθυπουργικό μέγαρο αποφεύγοντας να παραδώσει στον διάδοχό του;

Εν τω μεταξύ τα αμερικανικά κανάλια που κάλυπταν τις εκλογές, διέκοψαν δηλώσεις του ηττημένου προέδρου των ΗΠΑ, με την αιτιολογία ότι έλεγε ψέματα. Υποδειγματική στάση ενημερωτικού μέσου, θα μπορούσε να πει κανείς, αν δεν γνωρίζει ότι τα ΜΜΕ στις ΗΠΑ (και όχι μόνο) είναι κράτος εν κράτει. Και, στην προκειμένη περίπτωση, δεν θα μεταχειρίζονταν έτσι έναν ηγέτη, όσα ψέματα κι αν αράδιαζε, αν δεν γνώριζαν ότι είναι ηττημένος

Μια και ο λόγος για τα ΜΜΕ, η καραντίνα έπληξε και τις εφημερίδες, καθότι μαζεμένα τα στέκια – και άντε, καιρού επιτρέποντος, ένας ηλικιωμένος (δεδομένου ότι μόνον αυτοί διαβάζουν πλέον εφημερίδες) μασκοφορεμένος και με τη σχετική βεβαίωση μετακίνησης ανά χείρας, να βρει περίπτερο. Εν τω μεταξύ, στο αναμείνατε οι κυβερνητικές υποσχέσεις για την ενίσχυση του Τύπου (προφανώς βολεύει όπως είναι), ενώ εκκρεμεί και η απόφαση του ΣτΕ στην προσφυγή αφεντικών των ΜΜΕ, που αρνούνται να καταβάλουν το 2% του τζίρου τους-«αντίδωρο» στο καταργημένο αγγελιόσημο.

ΚΑΙ… Kαλό εμβόλιο.