Τριάντα πέντε, κιόλας, χρόνια από τον θάνατο του χαράκτη Α. Τάσσου, που έφυγε από τη ζωή στις 12 Οκτωβρίου 1985 στην όχι και τόσο προχωρημένη ηλικία των 71 ετών. Πρόλαβε ωστόσο ν’ αφήσει ένα σημαντικό χαρακτικό έργο, αντιπροσωπευτικό των παθών του Ελληνισμού.
Η πορεία του προς το τέλος τον βρήκε στην ακμή της δημιουργικότητάς του και δεν κράτησε ούτε ενάμιση μήνα. Μια ενόχληση στο συκώτι και στον «Ευαγγελισμό». Εγχείρηση στη χολή, επιστροφή στο σπίτι και, έπειτα από λίγες ημέρες, νέα μεταφορά στο νοσοκομείο. Μια ακόμη εγχείρηση, με ελάχιστες ωστόσο ελπίδες. Η νόσος τον είχε χτυπήσει καίρια. Εφυγε στα χέρια της συζύγου του, της –και– χαράκτριας Λουκίας Μαγγιώρου.
Υποθήκη
«Η ελληνική τέχνη έχασε έναν αυθεντικό δημιουργό, που πηγή έμπνευσής του ήταν οι μεγάλοι αγώνες του λαού μας. Το πλούσιο έργο του είναι μια υποθήκη που θα διατηρεί τη μνήμη του άσβηστη στις νεότερες γενιές», δήλωσε ο πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου. Και η υπουργός Πολιτισμού Μελίνα Μερκούρη: «Με τον Τάσσο μάς συνδέει μια φιλία παλιά και γερή. Μαζί ανοίξαμε την Πανελλήνια Πολιτιστική Κίνηση, μαζί δουλέψαμε για έναν πολιτισμό, κοινό κτήμα όλων των Ελλήνων. Απ’ τα ελάχιστα έργα τέχνης, απ’ τα ελάχιστα δώρα, η ξυλογραφία του Μπρεχτ που μου χάρισε». Η κηδεία του, στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών έγινε –τιμητικά – δημοσία δαπάνη
Η ζωγραφική τράβηξε τον Α. Τάσσο (Τάσος Αλεβίζος το πραγματικό του ονοματεπώνυμο) από πολύ μικρόν. Δεκαέξι ετών ξεκίνησε σπουδές στη Σχολή Καλών Τεχνών. Αρχικά στα εργαστήρια του Θ. Θωμόπουλου (γλυπτική), Κώστα Παρθένη (ζωγραφική) και Γ. Κεφαλληνού (χαρακτική). Συνέχισε σπουδές σε Παρίσι, Ρώμη και Φλωρεντία και, όντας προχωρημένος πλέον, ακολούθησε σειρά συμμετοχών σε ομαδικές και ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Το 1974 τον τίμησε η Εθνική Πινακοθήκη με αναδρομική έκθεση, με έργα που κυρίως είχε χαράξει στην περίοδο της δικτατορίας. Η ίδια έκθεση μεταφέρθηκε στη Μόσχα και στη Βουδαπέστη, σημειώνοντας τεράστια επιτυχία.
Φαινόμενο εργατικότητας ο Α. Τάσσος, «χάραξε» στα 50 χρόνια –και πλέον– της δημιουργικότητάς του εκατοντάδες επιφάνειες ξύλου, όλων των διαστάσεων, για πίνακες, αλλά και για βιβλία, γραμματόσημα, διακοσμητικά – τα πάντα. Ο αριθμός τους δύσκολα να καταμετρηθεί.
Της δικτατορίας
Δούλευε –μέχρι λίγο πριν τον χτυπήσει η αρρώστια– στο ατελιέ του, στο σπίτι του στην Αρδηττό, απ’ όπου μπορούσε να βλέπει ένα καλό κομμάτι της Αθήνας. Κι όταν ήθελε να ξεκουραστεί, κατέβαινε στο σπίτι του, στο μικρό μανιάτικο χωριό Πεταλίδι. Εκεί είχε καταφύγει στη διάρκεια της δικτατορίας, απέχοντας από κάθε δραστηριότητα, δουλεύοντας τα έργα, τα εμπνευσμένα από την τυραννία.
«Από εκείνη τη στιγμή ανεστάλησαν τα πάντα μέσα μου», έλεγε σε συνέντευξή μας τον Απρίλιο του 1975. «Δεν υπήρχαν πια για μένα προβλήματα καθαρώς πλαστικά. Αφησα τον εαυτό μου να ξανασυνδεθεί με όλα όσα υπήρχαν μέσα μου από τον καιρό της Κατοχής. Ενα καινούργιο μαρτυρολόγιο. Δούλευα τα ξύλα μου κατ’ ευθείαν, χωρίς να προηγείται ένα σχέδιο σ’ ένα χαρτί, ένας υπολογισμός, μια μελέτη. Εκεί καταγράφονταν όλες μου οι αντιδράσεις». Τα έργα αυτά, όπως προανέφερα, είχαν την «τιμητική τους» στην έκθεση της Εθνικής Πινακοθήκης. Αυτό ωστόσο που κυριαρχούσε, λόγω περιεχομένου και εκτάσεως (6 μέτρα μήκος!) είναι το αφιερωμένο στην εξέγερση του Πολυτεχνείου, το οποίο αποκτήθηκε και εκτίθεται μόνιμα στο μέγαρο της Βουλής των Ελλήνων.
Τακτικός και αυστηρός στις ώρες του, σηκωνόταν στις πέντε το πρωί και δούλευε το σκληρό υλικό του ώς τις δέκα. Πολλές φορές δούλευε και τα απογεύματα. Το υπόλοιπο της ημέρας το δαπανούσε στα κοινά: Στην Πανελλήνια Πολιτιστική Κίνηση, της οποίας ήταν ο κύριος εμψυχωτής, σε κομματικές εκδηλώσεις, σε διάφορες επιτροπές. Προσιτός και καλόκαρδος, σπάνια έλεγε όχι σε ό,τι του ζητούσαν. Και δε επεδίωκε προβολή και τιμές. Θεωρούσε τον εαυτό του ευτυχή που δεν αξιώθηκε να γίνει ακαδημαϊκός – «έτσι είμαι πιο ελεύθερος», έλεγε. Ζούσε μια ζωή μετρημένη, χωρίς κοσμικότητες, πρόθυμος όπου μπορούσε να προσφέρει. «Δεν έχουμε εδώ κάποιον με τ’ όνομα “Χαράκτης” », είπε ένας του νοσοκομείου, όταν τον επισκέφτηκα. Το «Α. Τάσσος», προφανώς, δεν του έλεγε τίποτα…
♦
Να που μια πολυαναμενόμενη και μακροχρόνια δίκη (η πρώτη, όπως σωστά χαρακτηρίστηκε, μετά τη δίκη της Νυρεμβέργης – και της χούντας, θα πρόσθετα), ικανοποίησε με την απόφασή της τη συντριπτική πλειονότητα του ελληνικού λαού. Μια απόφαση, που παράλληλα ήταν κι ένα μήνυμα, στις ευρωπαϊκές τουλάχιστον χώρες, όπου το φασισταριό, εκμεταλλευόμενο την ανοχή της δημοκρατίας, σηκώνει κεφάλι. Κι ένα δεύτερο μήνυμα στους επίδοξους φίρερ ότι θα πρέπει να το σκεφτούν (στον βαθμό που το επιτρέπει το νιονιό τους) πριν αποφασίσουν να «σκάσουν μύτη».
Αρκεί να σκεφτεί κανείς τα «προσόντα» που πρέπει να διαθέτει προκειμένου να είναι μέλος της αποκαλούμενης, και στη δικαστική απόφαση, «εγκληματικής οργάνωσης», όπως άλλωστε αποκαλυπτόταν στις «δυναμικές», εμφανίσεις της: σωματική διάπλαση, «κουκούτσι» μυαλό, πίστη ότι αποτελεί ένα σπάνιο είδος, ρατσισμό, αφοσίωση στον αρχηγό. Κι επειδή το είδος δεν σπανίζει, ας μην εφησυχάζει η δημοκρατία.
Τι να πει κανείς γι’ αυτή τη μάνα που επί πεντέμισι χρόνια παρακολουθούσε ανελλιπώς τη δίκη. Γιατί δεν της έφτανε που είχε χάσει τον γιο της, είχε να κάνει και με τους προπηλακισμούς των ενόχων. Ελάχιστη αποζημίωση η καταδίκη τους – και το γεγονός ότι η δολοφονία συνέβαλε τα μέγιστα στην αποκάλυψη του πραγματικού προσώπου της εγκληματικής οργάνωσης.
Δεδομένου ότι δεν καλύπτω πλέον το τρέχον ρεπορτάζ, αποκαλύπτομαι στην εφημερίδα μας και ειδικότερα στον Δημήτρη Ψαρρά για τον σημαντικό ρόλο που έπαιξαν στα «αποκαλυπτήρια» της εγκληματικής οργάνωσης. Από τους λόγους που καταξιώνεται η ύπαρξη του αδέσμευτου Τύπου.
ΚΑΙ… «Μη γελάς, γιατί αύριο μπορεί να είσαι εσύ το θύμα».
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας