Εκεί στα ξένα…

Την περασμένη εβδομάδα έφυγε από τη ζωή, στη μακρινή Αυστραλία, ο Αλέκος. Ενας Αλέκος του οποίου το επώνυμο δεν σημαίνει τίποτα, καθώς ήταν ένας από τους χιλιάδες μετανάστες που, στις δεκαετίες του ’50 και του ’60, εγκατέλειψαν την Ελλάδα αναζητώντας καλύτερη μοίρα, κυρίως σε Γερμανία, Καναδά, Αυστραλία. Ηταν τότε που η Ελλάδα απορφανιζόταν από το πιο εύρωστο εργατικό δυναμικό της. Τι ζητούσε ο… πελάτης; Νιάτα και υγεία – και του προσφέρονταν αφειδώς.

Πριν από δύο εβδομάδες η εφημερίδα μας μοίρασε το διπλό βιβλίο του Βασίλη Βασιλικού «Μαγνητόφωνο 1» και «Μαγνητόφωνο 2», με τον γενικό τίτλο «Οταν οι Ελληνες ήταν οι μετανάστες», με μαρτυρίες μεταναστών, κυρίως στη Γερμανία – όπου άλλα τους έταζαν κι άλλα βρήκαν… Ο προαναφερόμενος Αλέκος βρέθηκε στην Αυστραλία όχι τόσο επειδή το ήθελε, αλλά επειδή είχε προηγηθεί ένας μεγαλύτερος αδελφός, ο οποίος πάντως το είχε ξεκαθαρίσει: «Θα έρθεις εδώ και θα ξεχάσεις οτιδήποτε άλλο – δουλειά και μόνο δουλειά, για λεφτά…». Κι επειδή η περίπτωσή του δεν είναι μοναδική, είπα να σταθώ και σήμερα – σε μέρες άλλωστε που μιλάμε όλο για απώλειες.

Με τη… γυναίκα

Δεν έβλεπε τον εαυτό του ως μόνιμο κάτοικο στα ξένα, όσο κι αν τον είχε φαρμακώσει η πατρίδα, ο Αλέκος, όπως άλλωστε και οι περισσότεροι μετανάστες. Πέντε; Δέκα χρόνια; Ωσπου να κάνει ένα κομπόδεμα και να επιστρέψει. Κάποιες ωστόσο απόπειρες δεν του βγήκαν, οπότε ξανά στα ξένα. Και τα πέντε χρόνια παραμονής στην πέμπτη ήπειρο έγιναν πενήντα –μια ζωή– κι εκεί ξέμεινε και τελείωσε… «Αγαπάμε την Ελλάδα σα μάνα μας, αλλά βλέπουμε την ξένη πατρίδα σα γυναίκα μας. Πονάμε και νοσταλγούμε τη μάνα μας, αλλά μένουμε με τη γυναίκα μας… Βάλε και τα παιδιά, που, γεννημένα στα ξένα, την ξένη χώρα βλέπουνε σαν πατρίδα τους…» έλεγε «προσγειωμένος» μετανάστης, που προτίμησε, φαίνεται, να παραμείνει με τη… γυναίκα του. (Μην ξεχνάμε άλλωστε ότι οι νυν Αμερικανοί, Καναδοί, Αυστραλοί, είναι πρώην κάτι άλλο). Θα ήταν σε καλύτερη μοίρα αν παρέμενε στην Ελλάδα; Κάποιος παλιός μετανάστης έλεγε πως, αν έριχναν εδώ τη μισή δουλειά απ’ αυτήν που έριξαν στα ξένα, θα μπορούσαν να ζήσουν και να προκόψουν. Θα ’πρεπε όμως να υπήρχε και κάποια βούληση από το κράτος, που λες ωστόσο και δούλευε για τους ξένους – και για το συνάλλαγμα που έστελναν στους εδώ δικούς τους. Κι έτσι έχουμε μια εξήγηση για τον ξεπεσμό αυτού του τόπου.

Παρεμφερής –αλλά κάπως παλιότερη– με του Αλέκου η περίπτωση του Γιώργη, που κι αυτός ξόδεψε τα νιάτα του στα ξένα... Σπουδασμένος δάσκαλος κατάφερε να βγάλει τη Μαράσλειο εργαζόμενος, αλλά καθώς ο διορισμός δεν ερχόταν, ενέδωσε στην πρόταση ενός αδελφού του και πήγε στον Καναδά. Για πέντε χρόνια ήταν το «τάμα» του σε διάφορές δουλειές - τριάντα έγιναν… Κι εκεί που ετοιμαζόταν να επιστρέψει, μια ενόχληση στον λαιμό.

Ο… θαυματοποιός

Κάποιο κρύωμα θα είναι, υπέθεσε. Ηταν κάτι χειρότερο. «Μέρες ζωής σας μένουν…», ήταν η συφοριασμένη γνωμάτευση του γιατρού, όταν τον ζόρισε να του πει την αλήθεια. Κι εκεί ήταν που άκουσε ότι υπάρχει ένας γιατρός στην Αθήνα (απ’ αυτούς που δεν μας λείπουν...), ο οποίος κάνει θαύματα. Αρπάχτηκε από αυτό κι επέστρεψε οικογενειακώς – όχι ασφαλώς όπως υπολόγιζε. «Δεν θα παίρνετε τίποτε άλλο, εκτός από αυτό που θα σας δίνω εγώ», ήταν η κατηγορηματική εντολή του «γιατρού». Και την ακολούθησε, ελπίζοντας ότι θα γλιτώσει απ’ το κακό, χωρίς όμως να βελτιώνεται η κατάστασή του. Και κάποια στιγμή τελείωσε…

Το «μυστικό» φάρμακο του γιατρού τι ήταν; Κυρίως ένας ζωμός από βρασμένο κάβουρα – προφανώς επειδή ο καρκίνος έχει το σχήμα του κάβουρα… Βέβαια αυτό αποκαλύφθηκε, αλλά ο Γιώργης πάει – και άγνωστο πόσοι άλλοι… «Να με βάλετε στη γη που γεννήθηκα», είχε ζητήσει. Ενα χωριό έρημο από ανθρώπους, εκεί που πριν από λίγα χρόνια έσφυζε από ζωή. «Κάνα παιδί για τα στεφάνια;» ακούστηκε κάποιος. Και δεν υπήρχε ούτε ένα… Οσο για τον Αλέκο, τον πήρε η ξένη πατρίδα…

Στο πλαίσιο

☞ Είχα καιρό να ιδώ τον Λευτέρη Παπαδόπουλο και να διαβάσω γραφτό του – από τότε που έπαψε να υπάρχει στα «Νέα», στη διαβαστερή στήλη του «Ματιές». Kαι νά που την περασμένη Κυριακή το απόγευμα τον είδα στην εκπομπή «Προσωπικά» της Ελενας Κατρίτση στη δημόσια ΕΡΤ1. Εναν Παπαδόπουλο κουρασμένο, αλλά ακμαίο, να μιλάει για την προσωπική και την καλλιτεχνική του διαδρομή – γνωστή λίγο πολύ, αλλά άλλο να το λέει ο ίδιος. Κι από κοντά τα ωραία –κυρίως ερωτικά– τραγούδια του. Ποιητή και όχι στιχουργό, τον αποκαλούσε ο Γιάννης Νεγρεπόντης. «Το να γράφεις σπουδαία τραγούδια είναι σημαντικότερο από το να γράφεις μέτρια ποιήματα», είχε πει πάντως σε συνέντευξή μας ο ίδιος.

☞ Είναι γνωστό ότι ο Λευτέρης Παπαδόπουλος είχε ξεκινήσει δυναμικά ως στιχουργός στην αρχή της δεκαετίας του ’60, με Σταύρο Ξαρχάκο, με την «Απονη ζωή» και τόσα άλλα υπέροχα, αλλά στην τηλεοπτική κουβέντα έδωσε μεγαλύτερη έμφαση στη σχέση του –προσωπική και καλλιτεχνική– με τον Μάνο Λοΐζο (ο οποίος, δυστυχώς, έφυγε από τη ζωή στα 45 του). Και βέβαια δεν είναι μόνο τα τραγούδια του, αλλά και τα βιβλία που έχει γράψει, καθώς και τα υποδειγματικά δημοσιογραφικά του κείμενα.

☞ Για όσους τον ξέρουν, ο Λευτέρης Παπαδόπουλος, ο τόσο τρυφερός στα τραγούδια του, χαρακτηρίζεται και για την αθυροστομία του, και ιδού η απάντησή του σε συνέντευξη για την «Ελευθεροτυπία» (14 Φεβρουαρίου 1995): «Νομίζω ότι είναι η θωράκισή μου […] Ισως απ’ αυτές τις άμυνες να βγήκε κι αυτό, πώς να το πω, το ζορμπαλίκι».

ΚΑΙ… Στερνό αντίο στον Αγάθωνα του ρεμπέτικου (κάτι περισσότερο, εν ευθέτω).