Μεταξύ Μεγκρέ και… ποδόγυρου

Αναφέρομαι στον συγγραφέα Ζορζ Σιμενόν, που τις ημέρες αυτές συμπληρώνονται τριάντα χρόνια από τον θάνατό του (4 Σεπτεμβρίου 1989, στα 86 του), για δύο λόγους: Πρώτον, επειδή ανήκω σ’ αυτούς που σιτίζονται λογοτεχνικά (και) με τα βιβλία του. Και δεύτερον, γιατί κόμπαζε ότι είχε «πάει» με… 20.000 γυναίκες!

Μια… αστρική, δηλαδή, αριθμητικά ερωτική επίδοση, μολονότι σε μια δεύτερη σούμα κατέβηκε στις 10.000. Ειδικοί ωστόσο επί του θέματος εκτιμούν ότι αν αφορά ερωτικές συνευρέσεις με περιορισμένο αριθμό γυναικών, το πράγμα συζητείται, αλλά αν, όπως ισχυρίζεται, πρόκειται για ισάριθμες, δεν θα ’πρεπε να κάνει άλλη δουλειά… Υπάρχει ωστόσο το ενδεχόμενο να έκανε την πλάκα του, θέλοντας να σοκάρει τον συντηρητισμό της εποχής του.

«Και όμως», είχα σχολιάσει τότε στην «Ελευθεροτυπία» (που άντεχε και αυτά τα θέματα, όπως η παρούσα και, εκτιμώ, οι αναγνώστες της), «σε όλες τις φωτογραφίες του εμφανίζεται ντυμένος!» Και όχι απλά ντυμένος, προσθέτω σήμερα, αλλά καλοντυμένος: κοστούμι, παπιγιόν, ρεπούμπλικα, συν πίπα – τζέντλεμαν.

Πολυγραφότατος

Γεγονός είναι, ωστόσο, ότι ο Σιμενόν δεν έχει μείνει για τις αναπόδεικτες ερωτικές του επιδόσεις, αλλά για το πλούσιο συγγραφικό του έργο, που τον τοποθετεί στις κορυφές της παγκόσμιας λογοτεχνίας και ειδικότερα του αστυνομικού μυθιστορήματος. Με πρωταγωνιστή, σε 84 από τα 400 τόσα μυθιστορήματα που έγραψε, τον επιθεωρητή Μεγκρέ.

Ενας μεγάλος αριθμός από τα έργα αυτά έχει μεταφερθεί στον κινηματογράφο και στην τηλεόραση και έχει μεταφραστεί σε πάνω από 50 γλώσσες. Κορυφαίοι συγγραφείς δεν φείδονται επαίνων για το συγγραφικό του έργο (μολονότι μερίδα κριτικής δεν του αναγνωρίζει λογοτεχνικές αρετές).

Διαβάζω στο Επίμετρο 1 (προφανώς από επιστολές που έλαβε), σε ένα από τα βιβλία του Σιμενόν, των καλαίσθητων εκδόσεων «Αγρα»:

■ Μαξ Ζακόμπ: «Θαυμάζω την πολύχρωμη και έντονη λιτότητα των περιγραφών σας, την προτίμησή σας για την εκφραστική λεπτομέρεια, την πραγματολογική σας ακρίβεια, την πραγματικότητα και τον ρεαλισμό των βιβλίων σας».

■ Ανρέ Ζιντ: «…Γράφοντας, υπακούετε σ’ ένα ένστικτο από τα πιο ασφαλή και τα καλύτερα σπουδάγματα – ακρίβεια των περιγραφών, του τόνου των διαλόγων, των παραμικρότερων λεπτομερειών, και ποτέ περιττή επιμονή σε κάτι, το παραλείπετε: τόσο το χειρότερο για τους αναγνώστες σας αν δεν έχουν καταλάβει».

Θαυμασμός

◼ Χένρι Μίλερ: «…Για μένα, που δεν ξέρω τίποτα από τη ζωή σας, είναι σα να προετοιμαστήκατε για μια παλαιότερη ζωή. Μιλούν συχνά (και μάλιστα πολύ, κατά τη γνώμη μου) για τη μεγάλη αντίληψη του Μπαλζάκ. Για μένα η δική σας είναι πιο πραγματική, πιο ουσιαστική, και μας τη σερβίρετε με τρόπο πιο ορεκτικό».

◼ Πιερ Μακ Ορλάν: «Το βιβλίο σας είναι ένα από τα καλύτερα αυτής της ανθρώπινης ποίησης που είναι αποκλειστικά δική σας και που είναι δύσκολο να τη σχολιάσεις στα πανεπιστημιακά εργαστήρια».

◼ Φεντερίκο Φελίνι: «Είναι γεγονός ότι το ταλέντο σας και οι υπεράνθρωπες δυνατότητές σας στη δουλειά προκαλούν δέος και θαυμασμό».

Βελγικής καταγωγής, ο Σιμενόν αφιερώθηκε νωρίς στο γράψιμο, αφού για επιβίωση έκανε πριν αρκετές «παρακατιανές» δουλειές (αρτοποιός, πωλητής βιβλίων κ.ά.). Εγκατεστημένος από το 1922 στο Παρίσι, βρήκε τον λογοτεχνικό εαυτό του, την αναγνώριση και την καλοπέραση, ενώ συναναστρεφόταν και με ανθρώπους της εργατικής τάξης και του υποκόσμου, που αποτελούσαν πηγή έμπνευσης για τα έργα του.

Παντρεύτηκε δύο φορές και απέκτησε τέσσερα παιδιά – τρία αγόρια και μία κόρη, η οποία, για αδιευκρίνιστους λόγους, αυτοκτόνησε στα 25 της. Για το σύνολο του έργου του και ειδικότερα για την προσφορά του στην αστυνομική λογοτεχνία έχει τιμηθεί από την Eταιρεία Aμερικανών Συγγραφέων Μυστηρίου με το βραβείο Grant Master.

Βέβαια σ’ ένα κείμενο όπως το παρόν δεν είναι δυνατό να χωρέσουν ο βίος και η πολιτεία του Σιμενόν, του οποίου το έργο έχει καταδείξει ώς τώρα ότι αντέχει στον χρόνο. Και ας προσθέσω κλείνοντας την, εκτός των άλλων, περιέργειά μου να τον είχα συναντήσει για μια συνέντευξη «εφ’ όλης της ύλης», συμπεριλαμβανομένης και της κατηγορίας ότι υπήρξε φιλοναζιστής…

Στο πλαίσιο

☞ Δείτε πώς έχει εξελιχθεί το πράγμα: αν είσαι το αφεντικό κι έχεις αγοράσει 2-3 εφημερίδες, ένα τηλεοπτικό κανάλι, έναν ραδιοσταθμό και μια ποδοσφαιρική ομάδα, είσαι εξουσία (το πράγμα βέβαια βολεύεται και με λιγότερα – όσο περισσότερα, όμως, τόσο καλύτερα). Ο παραδοσιακός εκδότης-δημοσιογράφος πάει…

☞ Σαν συνέχεια: Ποια σχέση έχει η σύγχρονη δημοσιογραφία με την παλαιότερη; Γιατί άλλο να γράφεις με γνώμονα τη σωστή ενημέρωση (με σεβασμό στον αντίλογο) κι άλλο το γραφτό να εξυπηρετεί τα επιχειρηματικά (και πολιτικά) συμφέροντα του αφεντικού. Εκτός αν έχεις ταυτιστεί ή ενδιαφέρει μόνο το μεροκάματο.

☞ Βολές κατά Κώστα Γαβρά για τη νέα του ταινία, μολονότι δεν έχει βγει στις αίθουσες. Στην πραγματικότητα, στόχος είναι ο Γιάνης Βαρουφάκης, σε βιβλίο του οποίου βασίζεται η ταινία. Προσωπικά χαίρομαι τον Γαβρά που δεν διστάζει να ασχοληθεί με σύγχρονα θέματα και δεν τ’ αφήνει, ως είθισται, να σιτέψουν. (Κάτι ανάλογο άλλωστε διαπράττει και στη λογοτεχνία ο συγγραφέας του «Ζ» Βασίλης Βασιλικός.)

☞ Στους επικριτές, και ο ανακριτής των δέσμιων φοιτητών στην εξέγερση του Πολυτεχνείου Νίκος Μαστοράκης. «Εχουμε, και το ξέρετε, μια εθνική κυβέρνηση, που οδηγεί όλους εμάς τους ταλαίπωρους Ελληνες σε κάτι πιο σωστό και σταθερό», έγραψε μεταξύ άλλων υμνητικών στη σελίδα του «Από τον Μαστ με αγάπη» στο περιοδικό «Μοντέρνοι ρυθμοί» - 10 Μαΐου 1967 (μόλις είκοσι μέρες από το πραξικόπημα). Ο… ταλαίπωρος.

☞ Πάει αναπάντεχα, στα 63 του, και ο Λαυρέντης Μαχαιρίτσας – σπουδαίος συνθέτης, ερμηνευτής, άνθρωπος. Και σε ποια από τα υπέροχα τραγούδια του να σταθείς…

ΚΑΙ… Ως άλλοs… Ελευθέριος Βενιζέλος.