Οι μεγάλοι νικητές μιας έντονα πολιτικοποιημένης διοργάνωσης

Μία μέρα πριν από τις καίριες γερμανικές εκλογές, ολοκληρώθηκε και το φετινό 75ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου – γεγονός που πράγματι, αν δεν επισκίασε, σίγουρα επηρέασε την Μπερλινάλε. Δεν είναι τυχαίο πως οι περισσότεροι ανταποκριτές συμφώνησαν ότι ήταν φανερό πως οι διοργανωτές προσπάθησαν να κρατήσουν μακριά από τις πολιτικές εξελίξεις το φεστιβάλ, να το «ανεξαρτητοποιήσουν» από τις όποιες πολιτικές διχαστικές συζητήσεις, κι αυτό φάνηκε σχεδόν σε κάθε προβολή, ομιλία ή παρουσίαση. Η ίδια η καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ, που πήρε φέτος τα ηνία του, το είπε κατά την τελετή λήξης: «Το καλύτερο δώρο σε αυτή την πρώτη μου χρονιά στον θεσμό ήταν η επαφή με το κοινό. Αλλο είναι να επιλέγεις ταινίες με την ομάδα σου κι άλλο να βλέπεις πώς αυτές επικοινωνούν σε μια σκοτεινή αίθουσα με εκατοντάδες καρδιές που χτυπούν παράλληλα», είπε η Τρίσα Τατλ. Βέβαια, δεν θα μπορούσε να μείνει τόσο εκτός πολιτικής πραγματικότητας ένα φεστιβάλ που έχει συνδέσει το όνομα (αλλά και το ύφος του) με ένα πιο κοινωνικοπολιτικό προφίλ: ήδη πέρυσι είχαν εξαιρέσει πέντε μέλη του ακροδεξιού κόμματος AfD (Εναλλακτική για τη Γερμανία) από την πρόσκληση για την τελετή έναρξης, ενώ φέτος η ίδια η ταινία που κέρδισε τη Χρυσή Αρκτο «πρόδωσε» και την ανοιχτόμυαλη θέση του φεστιβάλ απέναντι στα κελεύσματα του AfD και της συντήρησης.

Συγκεκριμένα, το μεγάλο βραβείο της διοργάνωσης έλαβε η ταινία «Ονειρα» του Νταγκ Γιόχαν Χάουγκερουντ, που είναι ουσιαστικά η κεντρική ταινία της τριλογίας του που αποτελείται από τις ταινίες: «Σεξ» (προβλήθηκε στο τμήμα «Πανόραμα» της περσινής Μπερλινάλε), «Αγάπη» (παρακολουθούσε τις περιπέτειες μιας ετεροφυλόφιλης γυναίκας και ενός ομοφυλόφιλου άνδρα, καθώς προσπαθούσαν να βρουν τον έρωτα μέσω εφαρμογών γνωριμιών) και «Ονειρα» που έρχονται τώρα για να καταγράψουν την ιδιαίτερη ιστορία σεξουαλικής αφύπνισης μιας εφήβου, που αγωνιά να ανακαλύψει την ερωτική της ταυτότητα. Η 17χρονη Γιοχάνε βιώνει έντονη έλξη προς την καθηγήτριά της, και καθώς δεν μπορεί να διαφύγει της εμμονής της, καταγράφει τις σκέψεις και τα συναισθήματά της στο χαρτί, απευθυνόμενη στη γιαγιά της, που είναι ποιήτρια και στηρίζει τη μικρή, δίχως να την κρίνει. «Είναι ένας ύμνος, ένας κινηματογραφικός διαλογισμός πάνω στον έρωτα. Με ζηλευτή αυτοπεποίθηση και σιγουριά, η ταινία καταγράφει την πρώτη αγάπη, την λαχτάρα, τον πόθο. Προσήλωση στην κινηματογράφηση, άριστες ερμηνείες, ένα σινεμά που δίνει σημασία στην ίδια τη συγγραφή – το πώς ένας καλλιτέχνης “πλέκει” την ανάγκη του να επικοινωνήσει σε ένα έργο τέχνης», είπε για το σκεπτικό της Επιτροπής ο Τοντ Χέινς, πρόεδρος του φετινού φεστιβάλ, σκηνοθέτης ο ίδιος και ένας από τους εκπροσώπους του Νέου Queer Κινηματογράφου των ΗΠΑ. Οσο για τον σκηνοθέτη της ταινίας, φανερά χαρούμενος, είπε μεταξύ άλλων: «H ταινία μου ονομάζεται “Ονειρα”. Αλλά ούτε στα πιο τρελά μου όνειρα δεν είχα φανταστεί ότι θα πάρω τη Χρυσή Αρκτο, και μάλιστα από τα χέρια του Τοντ Χέινς. Τοντ, υποκλίνομαι στο έργο σου...» δήλωσε απευθυνόμενος στον πρόεδρο της διοργάνωσης, προφανώς ως καλλιτέχνης προς καλλιτέχνη που έχουν κοινά σημεία αναφοράς και περιεχομένου στις ταινίες τους.

Η Αργυρή Αρκτος - Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής δόθηκε στην ταινία «O Ultimo Azul» (The Blue Trail) του Γκάμπριελ Μασκάρο από τη Βραζιλία. «Σας ευχαριστώ πολύ. Αυτό το βραβείο μού δίνει κουράγιο, όπως αυτό της ταινίας. Δεν είναι ποτέ αργά για να ακολουθήσεις τα όνειρά σου, να βρεις μήνυμα στη ζωή σου», είπε ο σκηνοθέτης κατά τη βράβευσή του. Το φιλμ είναι ένα κυριολεκτικό αλλά και υπαρξιακό ταυτόχρονα road movie: η 77χρονη Τερέζα ζει σε μια κοινωνία που επιβάλλει στους ηλικιωμένους να μετακινηθούν σε απομονωμένες «αποικίες», στερώντας τους την αυτονομία τους. Αποφασισμένη να ζήσει μια τελευταία περιπέτεια πριν καταλήξει εκεί, η ίδια ξεκινά ένα ταξίδι στον Αμαζόνιο με στόχο να πραγματοποιήσει το όνειρό της να πετάξει με αεροπλάνο. Η ταινία έχει αρκετό χιούμορ, παρά τις σκληρές αλήθειες που αναδεικνύει, καθώς και μια εξαιρετική ερμηνεία της πρωταγωνίστριας, Ντενίζ Βάινμπεργκ.

Οσο για την Αργυρή Αρκτο - Ειδικό Βραβείο της Επιτροπής, αυτή πήγε στην ταινία «El Mensaje» του Ιβάν Φαντ από την Αργεντινή. Ο σκηνοθέτης δεν παρέλειψε να τονίσει στην ομιλία του τη δυσκολία να κάνεις πλέον ανεξάρτητο σινεμά στην Αργεντινή (θυμίζουμε πως ο πρόεδρος της χώρας έχει κλείσει ουσιαστικά το Κέντρο Κινηματογράφου, χρηματοδοτώντας μόνο σίριαλ του συρμού και φτηνές, ως προς το περιεχόμενο, εμπορικές ταινίες). «Το σινεμά, ο πολιτισμός στη χώρα μου δέχεται επίθεση. Ομως εμείς στεκόμαστε ενωμένοι» είπε ο Φαντ, κάνοντας ειδική μνεία στους συνεργάτες του. Η ταινία παρουσιάζει το χάρισμα μιας νεαρής κοπέλας να επικοινωνεί με τα ζώα και μέσω αυτού, δίνει στους κηδεμόνες της την ιδέα να προσφέρουν συμβουλές με την ίδια ως μεσολαβήτρια ζώων, προκειμένου να εξασφαλίσουν τα προς το ζην. Βραβείο Καλύτερης Σκηνοθεσίας έλαβε ο Χούο Μενγκ για το «Living the Land», που μας μεταφέρει πίσω στο 1991, όταν η Κίνα βιώνει ριζικές κοινωνικο-οικονομικές αλλαγές που διαταράσσουν την καθημερινότητα των αγροτικών κοινοτήτων, ενώ ο αγαπημένος μας Ρουμάνος σκηνοθέτης (και βραβευμένος με Χρυσή Αρκτο πριν από λίγα χρόνια) Ράντου Ζούντε έλαβε το Βραβείο Σεναρίου για το «Kontinental 25».