Η Μεγάλη Κυρία του διεθνούς κινηματογράφου ξανάνιωσε

Κι όμως, το 77ο Φεστιβάλ Κανών έκανε ξεκάθαρα βήματα φρεσκαρίσματος. Μόνο και μόνο η συμπερίληψη, στο επίσημο διαγωνιστικό τμήμα -εκείνο όπου σχεδόν τυφλά ο διευθυντής Τιερί Φρεμό τοποθετεί αναγνωρισμένα ονόματα περισσότερο παρά εξαιρετικές ταινίες- πρωτοεμφανιζόμενων δημιουργών φέτος, δείχνει την αλλαγή πρόθεσης.

Με ένα μέτριο πρόγραμμα φέτος, που γκρέμισε μπόλικες προσδοκίες αριστουργημάτων, συγκινηθήκαμε φυσικά με την επιτυχία του Νίκου Κολιούκου που βραβεύτηκε για τη μικρού μήκους ταινία του «Το χάος που άφησε πίσω της» και συγκεντρώσαμε όσα θα μας μείνουν αξέχαστα (ώς του χρόνου), για καλό και για κακό.

Θα μας μείνει αξέχαστο για 10 λόγους

1. Ενα επίκαιρο φεστιβάλ: Εδωσε το στίγμα του από την τελετή έναρξης, με οικοδέσποινα τη Γαλλίδα ηθοποιό Καμίγ Κοτέν, η οποία, θαρραλέα και με χιούμορ, καυτηρίασε τα πάντα, από την παράδοση σεξουαλικής παρενόχλησης στα όλο χλιδή ξενοδοχεία της Κρουαζέτ ώς την υπερκαταναλωτική μανία σε κάθε πτυχή της διοργάνωσης και των φιλοξενούμενών της. Η τάση πλαισιώθηκε από μια έμφαση στη διαφορετικότητα σε όλα τα προγράμματα, μια στήριξη νεότερων δημιουργών, μια θεματική κοινωνικής μαχητικότητας κι επισφραγίστηκε με τα ίδια τα βραβεία που απονεμήθηκαν στη λήξη του φεστιβάλ.

2. Ενα πολιτικά αμέτοχο φεστιβάλ: Ο κόσμος μας βράζει. Το Φεστιβάλ Κανών, πάλι, όχι. Τόσο τρομαγμένη μοιάζει να ήταν η διοργάνωση μην και ξεσπάσει κάποια διαμαρτυρία και δεν μπορέσει να τη διαχειριστεί, που πήρε σχεδόν αυταρχικά μέτρα. Στην πρόβλεψη ότι θα αποκαλυφθούν ονόματα διάσημων Γάλλων που κατηγορούνται για σεξουαλική κακοποίηση, απάντησε, «εμάς μας ενδιαφέρουν οι ταινίες». Για την ευαισθητοποίηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία φρόντισε να συμπεριλάβει στο πρόγραμμά του το νέο ντοκιμαντέρ του Σεργκέι Λόζνιτσα «Εισβολή» και να αφήσει τον ίδιο, στις συνεντεύξεις του, να μιλά για τον τρόμο που βιώνουν οι πολίτες της Ουκρανίας καθημερινά.

Για τον πόλεμο στη Γάζα, όχι απλώς δεν συμπεριέλαβε καμία παλαιστινιακή ταινία στο πρόγραμμα (η μοναδική, και ωραιότατη παρεμπιπτόντως, ήταν το «To a Land Unknown», που προβλήθηκε στο παράλληλο πρόγραμμα Δεκαπενθήμερο Σκηνοθετών, με την Ελλάδα ως συμπαραγωγό και την Αγγελική Παπούλια ανάμεσα στους ηθοποιούς), αλλά απαγόρευσε και την εμφάνιση οποιασδήποτε κονκάρδας, φιλοπαλαιστινιακής ή άλλης, στο κόκκινο χαλί. Απαγόρευσε, επίσης, με τη βοήθεια του δήμου των Κανών, τις συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις, με στόχο τη διαμαρτυρία των εργαζομένων στα γαλλικά φεστιβάλ που διεκδικούν συλλογικές συμβάσεις. Κι έτσι όλα κύλησαν ήσυχα ήσυχα, σε αντίθεση με την πραγματικότητα.

3. Σινεφιλικό μέχρι τελικής πτώσης: Μπορεί στο Φεστιβάλ Κανών να προβάλλονται κάθε χρόνο οι ταινίες που θα μας απασχολήσουν έντονα ώς… το επόμενο φεστιβάλ, τιμά όμως με συνέπεια την ιστορία του κινηματογράφου. Τόσο με ντοκιμαντέρ κι αφιερώματα σε σπουδαίους σκηνοθέτες, όπως φέτος στον Ζακ Ντεμί, όσο και με το σταθερό τμήμα «Cannes Classics», με τη συμμετοχή στην ψηφιοποίηση των κοπιών κλασικών ταινιών, με τις φαντασμαγορικές και τόσο ρομαντικές βραδινές προβολές στην παραλία των Κανών, στις ξαπλώστρες πάνω στην άμμο, στο Cinéma de la Plage.

4. Ενας Χρυσός Φοίνικας σαν αέρας δροσιάς: Καθόλου τυχαίο δεν ήταν ότι, με τον σπουδαίο Χιροκάζου Κόρε-εντα («Κλέφτες καταστημάτων») ως μέλος τη Κριτικής Επιτροπής, πρόεδρος ωστόσο ορίστηκε η Γκρέτα Γκέργουιγκ, Αμερικανίδα, νεότερη, εναλλακτική («Frances Ha»), αλλά και άκρως εμπορική («Barbie»), με το στιλ και το πνεύμα της να αποτυπώνονται σίγουρα στο μεγάλο βραβείο της διοργάνωσης. Το «Ανόρα» που τιμήθηκε με τον Χρυσό Φοίνικα είναι μια ταινία απολαυστική (μαζί και με τις πολλές αδυναμίες της), ανεβαστική, ρομαντική, πιστή σ’ ένα ανεξάρτητο, ιδιοσυγκρασιακό σινεμά, ένα σκοτεινό παραμύθι με φωτεινή εικόνα, μ’ έναν μεγαλειώδη γυναικείο ρόλο, με την έξοχη ερμηνεία της Μίκι Μάντισον και με μια ιδανική αποτύπωση της αίσθησης του κατεπείγοντος της νιότης και της σιγουριάς ότι τα όνειρα μπορούν να βγουν αληθινά, που τόσο εύκολα καταρρίπτεται.

5. Γιώργος Λάνθιμος, ένας σύγχρονος θρύλος: Λίγους μήνες αφότου συνεπήρε το σύμπαν με το «Poor Things», ο Γιώργος Λάνθιμος είναι και πάλι στις επάλξεις ενώ, ταυτόχρονα, ετοιμάζει και την επόμενη ταινία του. Οι «Ιστορίες καλοσύνης» τον έφεραν στο κόκκινο χαλί των Κανών (με μεγάλο μούσι κι εντυπωσιακό φουλάρι, να σημειώσουμε, θυμίζοντας έναν νεότερο Ορσον Γουέλς), του έφεραν κι ένα βραβείο, της ανδρικής ερμηνείας για τον Τζέσι Πλέμονς και τσάκα τσάκα βγήκαν και στις αίθουσες, πρώτα τις ελληνικές μάλιστα.

6. Το φως έρχεται από την Ινδία: Παίχτηκε τις τελευταίες μέρες του φεστιβάλ, το «All We Imagine as Light» της Παγιάλ Καπάντια, γι’ αυτό και δεν πρόλαβε να κάνει μεγάλο θόρυβο στα media. Πρόλαβε, όμως, να κερδίσει το Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής και πόσο δίκαια, μια και πρόκειται για μια σπάνιας ευαισθησίας, γυναικείας σοφίας και κινηματογραφικής σαγήνης ταινία. Η ιστορία τριών γυναικών, διαφορετικών γενεών, στη σημερινή Μουμπάι, που αναζητούν τρόπους να κάνουν τα όνειρά τους πραγματικότητα, ήταν μια από τις καλύτερες ταινίες του φεστιβάλ και θα είναι και μια από τις καλύτερες της χρονιάς.

7. Ολες οι πληγές του κόσμου σε μια ρουμανική ταινία: Τόσο χαμηλών τόνων είναι το νέο φιλμ «Three Kilometres to the End of the World» του Ρουμάνου Εμάνουελ Πάρβου που πέρασε ελαφρώς κάτω από τα ραντάρ. Είναι, όμως, μια συναρπαστική ταινία, μια λεπτά ισορροπημένη, ανάμεσα στον τρόμο, το χιούμορ και το μελόδραμα ιστορία ενός gay γιου μιας συντηρητικής οικογένειας σ’ ένα παραθαλάσσιο χωριό, τον οποίο ο μπαμπάς και κυρίως η μαμά θέλουν να «κάνουν καλά» με τη βοήθεια του τοπικού χριστιανορθόδοξου ιερέα, την ώρα που η υποκρισία κι η διαφθορά του συστήματος δείχνουν το γνώριμο πρόσωπό τους. Θα μπορούσες να νομίζεις κι ότι εκτυλίσσεται στην Ελλάδα.

8. «Εμίλια Πέρεζ» με απαράμιλλη τόλμη: Ο Γάλλος σκηνοθέτης Ζακ Οντιάρ («Ενας προφήτης», «Σώμα με σώμα», «Dheepan», «Οι αδελφοί Σίστερς») έχει αποδείξει πολλάκις πόσο πρόθυμος είναι να δοκιμάσει νέες κινηματογραφικές φόρμες, να κάνει αλλαγές στο ύφος, στο μέγεθος της πρόκλησης μιας ταινίας. Αλλά ποτέ δεν μας είχε προετοιμάσει για το τελευταίο του πόνημα. Γυρισμένο στο Μεξικό, ένα μιούζικαλ με θέμα τον αρχηγό του τοπικού καρτέλ που θέλει να γίνει γυναίκα – και μαζί να εξιλεωθεί για τα περασμένα του εγκλήματα. Ενα αριστούργημα που σε εκπλήσσει την κάθε στιγμή, πανέμορφο, διασκεδαστικό, πολιτικό, σοβαρότατο και διαρκώς τραγουδιστό, μας σύστησε την πρωταγωνίστρια Κάρλα Σοφία Γκασκόν η οποία, μαζί με τις τρεις ακόμα ηθοποιούς που την πλαισιώνουν, Ζόι Σαλντάνια, Σελίνα Γκόμεζ και Αντριάνα Παθ, ως κουαρτέτο, κέρδισαν το βραβείο γυναικείου ρόλου.

9. Η ενέργεια του Μπάρι Κιόγκαν: Το «Bird», η νέα ταινία της Αντρεα Αρνολντ («Fish Tank», «American Honey») είναι μια από τις καλύτερες δουλειές της και μια αποκάλυψη της πρωταγωνίστριάς της, Νίκια Ανταμς, στον ρόλο μιας έφηβης που αναζητά στη φαντασία τη σωτηρία της από τη white trash οικογενειακή ζωή της. Είναι, ωστόσο, ο Μπάρι Κιόγκαν («Ο θάνατος του ιερού ελαφιού», «Τα πνεύματα του Ινισέριν»), που μένει εξίσου αν όχι και παραπάνω αξέχαστος, ως μπαμπάς Μπαγκ, πιο παιδί από την κόρη του, γεμάτος εκρηκτική ενέργεια, σκανταλιάρικο γέλιο, ακούσια σχεδόν εγκληματικότητα και ιλιγγιώδεις διαδρομές με το ηλεκτρικό πατίνι του.

10. American Graffiti: Μπορεί το «Megalopolis», το grand opus του Φράνσις Φορντ Κόπολα που προετοιμάζεται εδώ και δεκαετίες, να απογοήτευσε με τη μεγαλοστομία, τη φλυαρία και την αγωνία του να φανεί νεωτεριστικό – πόσο καλύτερα θα ήταν η ταινία να μην είναι στο Διαγωνιστικό Τμήμα, αλλά μια Ειδική Προβολή, ώστε να μην εισπράξει και την απόρριψη της κριτικής επιτροπής. Ωστόσο η συνάντησή του με τον παλιόφιλο Τζορτζ Λούκας, στον οποίο και απένειμε τον φετινό Τιμητικό Φοίνικα, ήταν μια στιγμή για τα βιβλία. Οπως και οι αναμνήσεις που μοιράστηκε ο ίδιος ο Λούκας στο masterclass που παρέδωσε: «Ο Φράνσις κι εγώ ήμασταν νέοι, είχαμε ιδέες, διάφοροι παραγωγοί μάς έδιναν χρήματα για να γράψουμε σενάρια. Μετά τα σενάρια δεν τους άρεσαν και βρεθήκαμε να χρωστάμε ένα σωρό λεφτά. Μου λέει ο Φράνσις, “Πρέπει να κάνουμε καμιά δουλειά που θα πληρωθεί. Εμένα μου έχουν προτείνει μια ταινία με κάτι Ιταλούς (ο “Νονός”, φυσικά), θα την κάνω κι εσύ βρες να κάνεις κάτι που να κόψει εισιτήρια. Κι έκανα το “American Graffiti”».