Παιχνίδι ερωτικό, ανθρώπινο, στη σκιά των... άλλων

Τα παιδιά των άλλων (Les enfants des autres, Γαλλία, 2022, 103’)
★★★½☆ 

● σκηνοθεσία: Ρεμπεκά Ζλοτοφσκί
● ηθοποιοί: Βιρζινί Εφιρά, Ροσντί Ζεμ, Κιάρα Μαστρογιάνι, Κάλι Φερέιρα-Γκονκάλβες

Η Γαλλίδα σκηνοθέτρια των «Grand Central» και «Πλανητάριο» δίνει την πιο ζεστή, εκ των έσω, απλή διατύπωση της χρονικής και κοινωνικής πίεσης στο γυναικείο φύλο, σώμα και συναίσθημα.

Η Ρασέλ είναι μια όμορφη, χαρούμενη, δημιουργική 40χρονη δασκάλα, στον ελεύθερο χρόνο της κάνει μαθήματα κιθάρας κι εκεί γνωρίζει τον Αλί, με τον προβληματικό γάμο και την υπέροχη τετράχρονη κόρη. Η Ρασέλ κι ο Αλί θα ερωτευτούν και θ’ αρχίσουν να χτίζουν την κοινή τους ζωή, μαζί με τη μικρή Λεϊλά. Η αίσθηση της οικογένειας θα κάνει τη Ρασέλ ν’ αναρωτηθεί, για πρώτη φορά σοβαρά, αν θέλει να γίνει η ίδια μητέρα, αν προλαβαίνει και τι θα σημαίνει αυτό για τη ζωή και τη σχέση της.

Με μια τρυφερότητα στη φωτογραφία της, μεστά χρώματα, γλυκοφωτισμένα πρόσωπα, η Ζλοτοφσκί (πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Βενετίας) εξερευνά την ηρωίδα της (και τον εαυτό της προφανέστατα) με ειλικρινές, ακριβές, αλλά και καλοπροαίρετο βλέμμα. Η ιστορία της δεν έχει καλούς και κακούς· έχει μόνο εγκλωβισμούς, απελευθερώσεις και τιμήματα. Έχει ένα καλογραμμένο, ιδανικά παιγμένο από τους πρωταγωνιστές της, Εφιρά, Ζεμ, αλλά και Μαστρογιάνι στον μικρό, καθοριστικό ρόλο της μαμάς της Λεϊλά, κομψά ισορροπημένο σχόλιο για τη θέση της γυναίκας στη σύγχρονη κοινωνία, το ανελέητο βιολογικό ρολόι και τις αποφάσεις ζωής που κανείς δεν είναι έτοιμος να πάρει όταν πρέπει. Η ταινία δεν κρίνει, τίποτα και κανέναν, ούτε την αδυναμία του Αλί, ούτε τους συμβιβασμούς της Ρασέλ· αντίθετα, παίζει με τις σκιές τους, τα βλέμματά τους, το πάθος και τις ήττες τους – ένα παιχνίδι ερωτικό, ανθρώπινο, οικείο. Και θυμίζει ότι, τελικά, σημασία έχει ν’ αφήνουμε τη στάμπα μας στους ανθρώπους, ακόμα κι αν δεν είναι εκείνοι που νομίζουμε ότι θέλουμε. Και τελειώνει και μ’ έναν Ζορζ Μουστακί που μόνο τις πέτρες δεν θα κάνει να βουρκώσουν.

————————

Η Απόδραση του ’77 (Modelo 77, Ισπανία, 2022, 125’)
★★★½☆

● σκηνοθεσία: Αλμπέρτο Ροντρίγκες
● ηθοποιοί: Μιγκέλ Χεράν, Χαβιέρ Γκουτιέρες, Χεσούς Καρότσα

Ο σκηνοθέτης του αριστουργηματικού «Μικρού Νησιού» του 2015, καταπιάνεται ξανά με την ιστορία της πολύπαθης χώρας του, αυτή τη φορά βασισμένος σε μια πραγματική, διαχρονική στο νόημά της, ιστορία.

Δύο χρόνια μετά τον θάνατο του Φράνκο, η Ισπανία αποκτά την πρώτη της δημοκρατική, εκλεγμένη κυβέρνηση: οι πολιτικοί κρατούμενοι παίρνουν αμέσως αμνηστία. Οι υπόλοιποι κρατούμενοι στις φυλακές, με ποινικές κατηγορίες, διεκδικούν το ίδιο. Εφόσον το ειδεχθές κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο και η υπέρμετρη βία της δικτατορίας του Φράνκο ήταν εκείνο που τους εξώθησε στο έγκλημα, δικαιούνται μια δεύτερη ευκαιρία. Εφόσον ολόκληρη η χώρα ξαναρχίζει τη ζωή της από την αρχή, το ίδιο αξίζει να κάνουν κι εκείνοι. Ο ακτιβισμός τους θα οδηγήσει ολόκληρη την Ισπανία σε μια αναθεώρηση όχι του σωφρονιστικού συστήματος, αλλά του σωστού και του λάθους, του δίκαιου και του άδικου, του ανθρώπινου και του απάνθρωπου.

Βραβευμένη με 5 Γκόγια, η ταινία εμπνέεται από την πραγματική εξέγερση στις φυλακές της Βαρκελώνης, αλλά την αποδίδει ως μια περίτεχνη, σκεπτόμενη ανθρώπινη τραγωδία (με… απελευθερωτικό φινάλε). Ο Ροντρίγκες επιλέγει έξυπνα τους ήρωές τους, μικρούς ανθρώπους που αποκτούν διαστάσεις εμβληματικές, τους παρατηρεί και τους αναλύει κινηματογραφικά σε βάθος (έστω κι αν αυτό καθιστά το πρώτο μέρος του φιλμ μάλλον βραδυφλεγές), αφήνει τις μεταξύ τους εντάσεις αλλά και τη σύμπνοιά τους να ξεδιπλωθούν, ενώ δεν δειλιάζει να παρουσιάσει το δικτατορικό αλλά και μεταδικτατορικό καθεστώς σε όλη του τη φρίκη. Κάποια πράγματα δεν αλλάζουν κι η ταινία, εκτός από ένα σαγηνευτικό θρίλερ, αποτελεί κι ένα επίκαιρο σχόλιο για τη Δικαιοσύνη, την αστυνόμευση αλλά, κυρίως, το ατομικό και συλλογικό θάρρος μπροστά στον αυταρχισμό.

————————

Σημάδια του καλοκαιριού (Nos cérémonies, Γαλλία, 2022, 104’)
★★☆☆☆

● σκηνοθεσία: Σιμόν Ριτ
● ηθοποιοί: Ρεϊμόν Μπορ, Σιμόν Μπορ, Μάιρα Βιλένα

Ο έφηβος Τονί και ο μικρότερός του αδελφός, Νοέ, παραθερίζουν με τους γονείς τους δίπλα στη θάλασσα, είναι ερωτευμένοι με την Κασσάνδρα και περνούν τον χρόνο τους παίζοντας τον θύτη και το θύμα – ώσπου ένα δυστύχημα μοιάζει ν’ αποβαίνει μοιραίο για τον έναν τους, την ίδια ώρα που οι γονείς τους χωρίζουν ηχηρά. Όμως όχι: δέκα χρόνια αργότερα, ο Τονί και ο Νοέ επισκέπτονται ξανά το θέρετρο για ν’ αποχαιρετήσουν για πάντα τον πατέρα τους, αλλά και να ξανασυναντήσουν την Κασσάνδρα, με νέες δυναμικές μεταξύ τους.

Στο σκηνοθετικό ντεμπούτο του, που επιλέχθηκε από την Εβδομάδα Κριτικής του Φεστιβάλ Κανών, ο Σιμόν Ριτ στήνει μια παραβολή για τις «τελετουργίες μας» (ο πρωτότυπος τίτλος) που κρατούν μια σχέση ζωντανή, με στοιχεία του φανταστικού (το κεντρικό εύρημα και κλειδί της ταινίας απαιτεί αβάσιμα και αξιωματικά να το αποδεχτούμε) και με μια πορεία από την παιδικότητα στην ενηλικίωση που μόνο στο φινάλε αποκτά το πραγματικό της νόημα. Ωστόσο, και παρά τα πανέμορφα κάδρα του και τα γεμάτα, κορεσμένα χρώματά του που δημιουργούν στιλιζαρισμένα ζηλευτά ενσταντανέ, ο Ριτ μένει στον σκελετό της ιστορίας του χωρίς να αναπτύσσει στ’ αλήθεια κανέναν ήρωα, ενώ οι δύο πρωταγωνιστές του, αδέλφια και στη ζωή, είναι μεν δύο ψηλόλιγνα κουκλιά που περιφέρονται ημίγυμνα στο μεγαλύτερο μέρος της ταινίας, όμως τόσο επίπεδα κι ανέκφραστα παίζουν, που σβήνουν κάθε ενδιαφέρον για την αλλόκοτη, δυνητικά σημαντική, αλλά όχι, ιστορία τους.

————————

Οι δικοί μου (Les miens, Γαλλία, 2022, 85’)
★★★☆☆

● σκηνοθεσία: Ροσντί Ζεμ
● ηθοποιοί: Σαμί Μπουαζιλά, Ροσντί Ζεμ, Μεριέμ Σερμπά, Μαϊγουέν

Γονείς, παιδιά, αδέλφια: την πολυπλοκότητα της οικογένειας αποτυπώνει στην έκτη σκηνοθετική δουλειά του ο υπέροχος ηθοποιός Ροσντί Ζεμ, σ’ ένα φιλμ γλυκόπικρο, συναισθηματικό κι ανάλαφρο. Ο Μουσά κι ο Ριάντ είναι αδέλφια, ο πρώτος πάντα ζεστός και πρόθυμος να προσφέρει βοήθεια σε όποιο μέλος της εκτεταμένης οικογένειάς του το χρειάζεται· ο δεύτερος, πετυχημένος τηλεπαρουσιαστής και χαρακτηριστικά εγωκεντρικός. Όταν ο Μουσά, ύστερα από ένα χτύπημα στο κεφάλι, χάσει το… φίλτρο του και γίνει υπερβολικά ειλικρινής, εκφράζοντας ό,τι του έρχεται στο φουσκωμένο του μέτωπο, η οικογένεια θα αναστατωθεί κι ο Ριάντ θα αναγκαστεί να αναλάβει δράση. Με πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Βενετίας, μια χαριτωμένη χαρτογράφηση του τι σημαίνει το σόι μας, ένας παραλληλισμός της με κάθε (δυσ)λειτουργική κοινωνία, μια κωμωδία κυριολεκτικά για όλη την οικογένεια.

————————

Νοέμβρης (Novembre, Γαλλία, 2022, 106’)
★★☆☆☆ 

● σκηνοθεσία: Σεντρίκ Χιμένες
● ηθοποιοί: Ζαν Ντιζαρντέν, Αναΐς Ντεμουστιέ, Ζερεμί Ρενιέ, Λίνα Κούντρι

Τις πέντε ημέρες που ακολούθησαν την τρομοκρατική επίθεση στο Παρίσι τον Νοέμβριο 2015, από την πλευρά της αντιτρομοκρατικής, παρακολουθεί με τη νέα του ταινία ο Χιμένες, σκηνοθέτης παλαιότερα του «Ο άνθρωπος από τη Μασσαλία», και πάλι με πρωταγωνιστή τον Ντιζαρντέν (και σύζυγος, για το κουτσομπολιό, της Οντρέ Ντιγουάν του «Το γεγονός»). Η κάμερα στο χέρι τρέχει ασταμάτητα, η ένταση είναι υψηλή και σταθερή, ο ήχος κατεβαίνει στις πιο εκρηκτικές στιγμές, εντείνοντας τον τρόμο, ο ρυθμός είναι νευρώδης. Αλλά χωρίς από την αποτύπωση αυτής της αίσθησης του κατεπείγοντος να αναδύεται κανένας χαρακτήρας απολύτως, χωρίς να μαθαίνουμε οτιδήποτε περισσότερο από την τότε καταγραφή των ειδήσεων, σ’ ένα φιλμ που, τελικά, θέλει να υπογραμμίσει τι; Οτι η βία φέρνει βία, ότι κι οι αστυνόμοι έχουν καρδιά, ότι υπάρχουν πάντα κι αθώα θύματα, ότι ο φόβος αντίστοιχων επιθέσεων τελείωσε; Όλα και τίποτα, σ’ ένα φιλμ που αποτυπώνει, μεν, αλλά ξεχνά να δώσει νόημα σε όσα δείχνει.