Υποψήφιο για το Ευρωπαϊκό Βραβείο Λογοτεχνίας το «Deepfake»

Το νεο-νουάρ «Deepfake» (εκδ. Αντίποδες, 2024), έκτο βιβλίο του Μάκη Μαλαφέκα αλλά και το τρίτο μυθιστόρημά του με ήρωα τον συγγραφέα και ιδιωτικό ντετέκτιβ Μιχάλη Κρόκο, είναι ένα εκ των 13 μυθιστορημάτων που συμπεριλαμβάνονται στη φετινή βραχεία λίστα των υποψηφιοτήτων για το Ευρωπαϊκό Βραβείο Λογοτεχνίας 2025 (EUPL) όπως δημοσιοποιήθηκε χθες από τη διοργάνωση.

Την είδηση για την υποψηφιότητά του ανάρτησε στους λογαριασμούς του στα κοινωνικά δίκτυα ο 48χρονος συγγραφέας ενθουσιασμένος. Και είναι λογικό αφού πρόκειται για μια πολύ σπουδαία διάκριση, δεδομένου ότι το συγκεκριμένο βραβείο, που διοργανώνεται από κοινοπραξία αποτελούμενη από την Ομοσπονδία Ευρωπαίων Εκδοτών (FEP) και τη Διεθνή και Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Βιβλιοπωλών (EIBF), στοχεύει στην αναγνώριση ανερχόμενων συγγραφέων μυθοπλασίας, στην ανάδειξη και προώθηση της δημιουργικότητας και του τεράστιου και ποικίλου πλούτου της σύγχρονης ευρωπαϊκής λογοτεχνίας στον τομέα της μυθοπλασίας και στην προβολή και στήριξη της λογοτεχνικής και γλωσσικής πολυμορφίας των χωρών που συμμετέχουν στο πρόγραμμα Creative Europe (Δημιουργική Ευρώπη): στον τριετή κύκλο που έχει το βραβείο συμμετέχει κάθε χρόνο το ένα τρίτο των χωρών του προγράμματος και εθνικοί λογοτεχνικοί φορείς αναλαμβάνουν να προτείνουν ένα βιβλίο σύμφωνα με αυστηρά κριτήρια.

Μετά την εξέταση όλων των μεταφρασμένων δειγμάτων των προτεινόμενων βιβλίων οι εφτά Ευρωπαίοι κριτές απονέμουν το βραβείο και ειδικές μνείες στους επιλεγμένους συγγραφείς, πράγμα που φέτος θα συμβεί στη διάρκεια ειδικής εκδήλωσης στην έκθεση Book World της Πράγας στις 16 Μαΐου, όταν θα ανακοινωθεί ο φετινός αποδέκτης του βραβείου αλλά και δύο ειδικές μνείες.

Και οι 40 συγγραφείς που έχουν βραβευτεί μέχρι σήμερα προωθήθηκαν στην ευρωπαϊκή σκηνή, ώστε «να προσεγγίσουν ένα ευρύτερο και διεθνές κοινό, καθώς και να συνδεθούν με αναγνώστες πέρα από τα εθνικά και γλωσσικά τους σύνορα».

Συνυποψήφιοι του Μάκη Μαλαφέκα είναι οι Ljuba Arnautović (Αυστρία) με τις «Πρώτες κόρες», Philippe Marczewski (Βέλγιο) με το «When Cécile» (Οταν η Σεσίλ), Mihaela Šumić (Βοσνία-Ερζεγοβίνη) με το «The Wolf Man» (Ο Λυκάνθρωπος), Tea Topuria (Γεωργία), με το «By Jacob’s Well» (Δίπλα στο πηγάδι του Ιακώβ), Sheila Armstrong (Ιρλανδία) με το «Falling Animals» (Ζώα σε πτώση), Nicoletta Verna (Ιταλία) με το «The Days of Glass» (Οι γυάλινες μέρες), Kotryna Zylė (Λιθουανία) με το «Beloved Bones» (Αγαπημένα οστά), Maria Kjos Fonn (Νορβηγία) με το «Margaret, Are You Grieving» (Μαργαρίτα, θρηνείς), Bogdan Crețu (Ρουμανία) με το «Mai puţin decât dragostea» («Λιγότερο από αγάπη»), Lukáš Cabala (Σλοβακία) με το «Spomenieš si na Trenčín?» (Θυμάστε το Τρέντσιν;), David Uclés (Ισπανία) με το «La peninsula de las casas vacías» (Η χερσόνησος των άδειων σπιτιών) και Halyna Matveeva (Ουκρανία) με το «The Key of G» (Το κλειδί του G).

To «Deepfake»

«Ο Μιχάλης Κρόκος επιστρέφει. Μια ζεστή μέρα στις αρχές του καλοκαιριού δέχεται μια ασυνήθιστη επίσκεψη. Προκειμένου να σώσει μια φίλη του, παρεισφρέει ως κειμενογράφος σε μια ακροδεξιά οργάνωση και περιφέρεται στο αθηναϊκό κέντρο του τουρισμού και του «εξευγενισμού», συνειδητοποιώντας ότι τώρα τα πράγματα έχουν αλλάξει».

Gentrification, μια πόλη αλλά και μια γενιά (των συνομηλίκων του συγγραφέα) σε πολιτική, οικονομική και υπαρξιακή κρίση, νύχτα στις μπάρες των κλαμπ με τον μικρόκοσμό τους («Κοριτσοπαρέες, ηθοποιοί, νταρκγουεϊβάδες… Στην αρχή ένα απίθανο νυφοπάζαρο με πραγματική ένταση και βλέμματα και σάρκα, ύστερα οι ωραιόπουλοι και οι μαυροτισερτάδες άκουσαν για νυφοπάζαρο κι ήρθαν κι αυτοί, ένας δύο μάνατζερ και σελέμπριτι, αμέσως μετά πλάκωσαν οι φασαίοι που είδαν φως και μπήκαν, οι λιγότερο κουλ, κι ύστερα οι κάγκουρες κι οι ξέμπαρκοι γιατί έτσι πάει»), άγριες μέρες με φόντο τη νεο-συντήρηση, τα fake news, τα κοινωνικά δίκτυα, την αμφιθυμία απέναντι στη woke κουλτούρα, την πόλη που χάνει τον δημόσιο χώρο της και τη φυσιογνωμία της.

Και βέβαια ο ιδιοσυστασιακός, αντι-ήρωας συγγραφέας και ντετέκτιβ Μιχάλης Κρόκος που επανέρχεται στις σελίδες του Μαλαφέκα για τρίτη φορά μετά το «Δε λες κουβέντα» (Μελάνι 2018) και τη «Μεσακτή» (Μελάνι 2020) κι αυτή τη φορά διανύει μια μεγάλη περίοδο απόλυτου συγγραφικού «black out». Αλτερ έγκο του Μαλαφέκα που ζει μεταξύ Αθήνας και Γαλλίας ή Βελγίου, ο Κρόκος εγκατέλειψε το Παρίσι για την Αθήνα, μένει ή εναλλάξ νοικιάζει το διαμέρισμά του στα Εξάρχεια ως airbnb, περιφέρεται παρατηρώντας την ταχύτατη τουριστικοποίηση και τον αστικό «εξευγενισμό» πίνοντας μπίρες. Και κάπου εκεί τον επισκέπτεται η μοιραία γυναίκα, η εισαγγελέας Χαρίτση, για να του ζήσει τη βοήθειά του για μια υπόθεση. Αφορά «τη διείσδυση σε μια alt-right οργάνωση που κυριαρχεί στο χώρο της κατασκευής fake news, με σκοπό της την αντιπαράθεση με την επελαύνουσα woke κουλτούρα (σας θυμίζει κάτι; )» έγραψε ο Θανάσης Μηνάς στην «Εποχή». Ετσι ο ήρωας θα βρεθεί «και πάλι να «περιοδεύει» τόσο εντός της Αθήνας (Καλλιθέα, Ελληνικό, Κηφισιά και φυσικά στην «Τζάιαντ» του Πύργου των Αθηνών όσο και εκτός (η πλοκή λύνεται στα Φιλιατρά, με τον φέικ Πύργο του Αϊφελ να αποτελεί την ερζάτς αντίστιξη του Πύργου των Αθηνών και το σύμβολο του ψεύδους που διατρέχει το βιβλίο)». Αλλωστε κι ο τίτλος εκεί παραπέμπει: στο βαθύ ψεύδος.

Με όλα τα στοιχεία τού νεο-νουάρ ενός συγγραφέα που ζει, περπατά και παρατηρεί τη σύγχρονη πόλη, τη γλώσσα της, την πραγματικότητά της, τα ήθη και τα έθη της, τo «Deepfake» έχει τύχει ώς εδώ θερμής υποδοχής από την ελληνική βιβλιοκριτική. Να του ευχηθούμε λοιπόν καλή επιτυχία!