Γιώργος Χατζόπουλος: ένας στυλοβάτης

Ποιος ήταν ο άγνωστος στο ευρύ κοινό Γιώργος Χατζόπουλος και γιατί θα πρέπει να μας απασχολήσει; Θα αναφέρω συνοπτικά τους λόγους:

Πρωτοστάτησε στην έκδοση της εφημερίδας «Πανσπουδαστική» προ της δικτατορίας, ως μέλος της Νεολαίας της ΕΔΑ. Εφυγε από την ΕΔΑ κι έγινε μέλος της πολιτικής κίνησης «Φίλοι Νέων Χωρών» που εξέδιδε το περιοδικό «Αντιιμπεριαλιστής». Εξέδωσε την τοπική εφημερίδα «Πρωτοπορία» στο Νέο Ηράκλειο. Το 1965, ενώ υπηρετούσε στον στρατό, δολοφονήθηκε στα γεγονότα της καταστροφικής αποστασίας ο αδελφικός του φίλος Σωτήρης Πέτρουλας, απώλεια που ήταν ανεπούλωτο τραύμα - η φωτογραφία του Πέτρουλα ήταν πάντα στα ράφια της βιβλιοθήκης του. Η χούντα τον εξόρισε στη Γυάρο. Επιστρέφοντας, το 1968, ίδρυσε κάτω απ’ τη μύτη της χούντας τον εκδοτικό οίκο «Κάλβος», μαζί με τους Πελαγία Μιχαηλίδη - Βαγγέλη Τρικεριώτη, που σηματοδότησε όλη την εκδοτική αντίσταση κατά της δικτατορίας (τα περίφημα «18 κείμενα» κυκλοφόρησαν λίγους μήνες αργότερα). Ο «Κάλβος» εξέδωσε δεκάδες πρωτοποριακά σημαντικά δοκίμια, σε καλαίσθητες εκδόσεις, όπως «Ο προτεσταντισμός και το πνεύμα του καπιταλισμού», τα έργα του Μακιαβέλι με εισαγωγή του Παναγιώτη Κονδύλη και πολλά άλλα σπουδαία βιβλία. Ο Παναγιώτης Κονδύλης υπήρξε επίσης αδελφικός φίλος του Γιώργου και συνεργάτης στον «Κάλβο», που παρουσίασε και καθιέρωσε νέους τότε Ελληνες συγγραφείς. Ο Χατζόπουλος έδωσε μεγάλο αγώνα κατά του συστήματος των υποτροφιών του Ιδρύματος Φορντ την περίοδο της χούντας και λίγο αργότερα. Πρωτοστάτησε στην ίδρυση του «Ανοιχτού Θεάτρου» του Γιώργου Μιχαηλίδη και στην κυκλοφορία του περιοδικού «Σύγχρονος Κινηματογράφος». Παρέδωσε το πολύ πλούσιο αρχείο του στο Α (ρχείο) Σ (ύγχρονης) Κ (οινωνικής) Ι (στορίας). Βοήθαγε για αρκετά χρόνια με στοιχεία την ομάδα του «Ιού» της «Ελευθεροτυπίας» (αργότερα στην «Εφ.Συν.», προηγουμένως στο περιοδικό «Σχολιαστής»).

Ο Χατζόπουλος, Μεσσήνιος, με σπουδές στην υφαντική και στη Νομική, που δεν άσκησε, αναδείχτηκε κορυφαία προσωπικότητα του εκδοτικού χώρου με το ήθος, την ανιδιοτέλεια, την παροιμιώδη ακεραιότητα, τη δημιουργικότητά του, την ανυποχώρητη φιλοπατρία του. Σημείο αναφοράς. Συμπαρατάχθηκε με τον Κώστα Βουκελάτο του περιοδικού «Ιχνευτής» στην αγωγή που έκανε σε βάρος του Βουκελάτου το ΕΚΕΒΙ ζητώντας του 415.000 (!) ευρώ. Είχε κι ο ίδιος δικαστικούς αγώνες που πάντα κέρδισε (με την Κοινοπρακτική, με τον ΔΟΛ κ.ά.). Κράτησε πάντα αποστάσεις από οποιοδήποτε σύστημα εξουσίας (κυβέρνηση, κόμματα, εφημερίδες), δυσπιστούσε και αρνιόταν οτιδήποτε, πολλώ δε μάλλον οικονομικής φύσεως, από οποιονδήποτε. Πολύ σκληρός και αυστηρός, δίκαιος, μαχητικότατος, ασκητικός, φιλομαθής, ανήσυχος μέχρι τέλους για την εξέλιξη των ιδεών, της Δημοκρατίας, της Ελλάδας. Ημασταν επιστήθιοι φίλοι τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια μετά τον θάνατο του κοινού μας φίλου Κώστα Βουκελάτου, του είχα αφιερώσει το μυθιστόρημά μου «Εκτέλεση» (Εκδ. Πατάκη). Εφυγε την Κυριακή 23/2, ενάμιση χρόνο μετά την αγαπημένη του -σύζυγο δεκαετιών- Αννα. Τον αποχαιρετήσαμε προχθές στη Ριτσώνα λίγοι φίλοι. Ο ποιητής Γιώργος Μαρκόπουλος διάβασε έναν πολύ συγκινητικό χαιρετισμό. Δεν ξέρω αν έβγαλαν ανακοίνωση λαλίστατοι εκδότες, σωματεία εκδοτών, η Εταιρεία Συγγραφέων. Τον αποχαιρέτησα με ό,τι νομίζω αποτελούσε το μεδούλι της υπάρξεως και της ακαταπόνητης προσφοράς του στον τόπο και στον λογοτεχνικό χώρο. «Υπήρξες έτι, Γιώργο Χατζόπουλε, το άριστον εκείνον, ελληνικός». Κι ας μου έλεγε πως ματαιοπονώ και πως οι Ελληνες που ζητάω, δεν υπάρχουν. Θα βρεθούν. Τους έχουν δώσει πνοή άνθρωποι σαν τον Γιώργο, άλλης εποχής, θα πουν κάποιοι, αλλά σ’ αυτούς ακριβώς τους ανθρώπους χρωστάμε ότι ορθοποδήσαμε, όσο ορθοποδήσαμε. Τους χρωστάμε, και τα δανεικά (πρέπει να) επιστρέφονται.

*Συγγραφέας