Η γλώσσα στα βιβλία μου είναι η μεγάλη πρωταγωνίστρια

Δέκα ερωτήσεις, περισσότερο αφορμές και σπινθήρες για μια συνομιλία, ανάμεσα σ’ έναν επίμονο αναγνώστη κι ένα πρόσωπο της γραφής. Σήμερα η Λίλα Τρουλινού απέναντι σ’ ένα ερωτηματολόγιο που επιχειρεί να ψηλαφίσει, εντός κι εκτός αφηγηματικής επιφάνειας, διαθέσεις, εμμονές, αναγωγές.

● Γράφετε συνεχώς το ίδιο βιβλίο ή στο έργο σας εντοπίζετε τομές και ασυνέχειες;

Υπάρχει μια συνέχεια στη συγγραφή των βιβλίων μου που εντοπίζεται στην εμμονή μου να ανασυστήσω λογοτεχνικά τη ζωή μου, ακόμα και την προγενέθλια ζωή μου, όχι με την έννοια της αναπαράστασης μιας παρελθούσας πραγματικότητας αλλά μιας λογοτεχνικής επινόησης που έχει ισχυρά βιωματικά ερείσματα και συνδέεται με θέματα που με έχουν σημαδέψει βαθιά.

● Εκτός από τη λογοτεχνία, τι άλλο καθορίζει και φωτίζει το έργο σας;

Το έχουν καθορίσει οι σπουδές μου της Φιλοσοφίας και του Θεάτρου, η μουσική, οι εικαστικές τέχνες. Κυρίως όμως η διασταύρωσή μου με την Ιστορία και τα τραύματα του παρόντος και του παρελθόντος σε οριακές στιγμές και τόπους όπου διαμορφώνεται η ατομική και η συλλογική μνήμη.

● Υπάρχει κάποιο βιβλίο που βιαστήκατε να το παραδώσετε στον εκδότη σας και κάποιο άλλο που το απωθείτε, το «φοβάστε» μέχρι σήμερα;

Γενικά, παραδίδω το βιβλίο στον εκδότη αμέσως μόλις το γράψω.

● Τρεις τίτλοι βιβλίων που σας σφράγισαν, στο πέρασμα του χρόνου, εντός κι εκτός κειμένου…

Μπρούνο Σουλτς, Τα μαγαζιά της κανέλας
Ινγκεμποργκ Μπάχμαν, Η περίπτωση Φράντσα
Πιερ Μισόν, Βίοι ελάσσονες.

● Υπάρχουν αρνητικές κριτικές που σας βοήθησαν και θετικές που υπομειδιάσατε;

Αρνητικές κριτικές σπάνια υπάρχουν στον χώρο της ελληνικής διανόησης για ευνόητους λόγους: κανείς δεν θέλει να χαλάσει τη ζαχαρένια του και να κάνει εχθρούς. Ομως με έχουν βοηθήσει με την κριτική τους φίλοι και συγγραφείς που νοιάζονται ουσιαστικά για τη δουλειά μου.

● Υπάρχει κάποιος παλαιότερος και κάποιος νεότερος Ελληνας συγγραφέας που σας έλκει η γραφή του;

Βιζυηνός και Κοσμάς Πολίτης. Και από τους νεότερους, οι πολύ αγαπημένοι Μαρία Κουγιουμτζή και Γιώργος Συμπάρδης.

● Σήμερα, υπάρχουν λογοτεχνικές συντροφιές που διαμορφώνουν το πνευματικό κλίμα της εποχής;

Υπάρχουν ωραίες λογοτεχνικές συντροφιές γύρω από ένα τραπέζι με τσάι και πολλή συμπάθεια ή τσίπουρα και άφθονο κρασί. Γύρω από ένα λογοτεχνικό περιοδικό. Οχι όμως πως διαμορφώνουν το πνευματικό κλίμα της εποχής.

● Για ποιο λόγο η παρουσία της ελληνικής λογοτεχνίας εκτός συνόρων είναι τόσο νωθρή και αποσπασματική;

Για πολλούς λόγους: την περιορισμένη εμβέλεια της ελληνικής γλώσσας μέσα στη χορεία των ευρωπαϊκών γλωσσών και την «εντοπιότητα», την εσωστρέφεια της ελληνικής παραγωγής. Η πρόσληψή της στο εξωτερικό δεν γίνεται με όρους αξίας αλλά είναι συνάρτηση της υποταγής και προσαρμογής της στον Δυτικό Κανόνα. Και αυτά σε συνδυασμό με την απουσία μιας δυναμικής κρατικής πολιτικής που να προωθεί το ελληνικό βιβλίο στο εξωτερικό.

● Η πολιτική συγκυρία, εντός και εκτός της χώρας, αλλά και η γλώσσα και ο τρόπος της ενημέρωσης αγγίζουν το συγγραφικό εργαστήρι σας;

Τα βιβλία μου είναι πολιτικά, χωρίς να σχολιάζουν την πολιτική επικαιρότητα. Η γλώσσα στα βιβλία μου είναι η μεγάλη πρωταγωνίστρια. Χάρη σε αυτήν μπορώ να χειριστώ με τον δικό μου τρόπο όλα τα θέματα που με έχουν αναστατώσει και συνεχίζουν να με αναστατώνουν με τη βιαιότητα και τη φρίκη τους, όπως η γέννηση του φασισμού, η αναζωπύρωσή του σήμερα, και, καθώς είμαι εκπαιδευτικός σε μια περιφέρεια της Ελλάδας με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, την Κρήτη, ο κόσμος του σχολείου στα χρόνια του ρατσισμού και του αναβιωμένου εθνικισμού, η έξαρση της βίας, τα αρχαϊκά κατάλοιπα του εθιμικού δικαίου που αναμειγνύονται με τις νέες ακροδεξιές ιδεολογίες και πρακτικές.

● Σας απασχολεί αν, μετά θάνατον, θα σας θυμούνται μέσα από το έργο σας;

Ολοι οι συγγραφείς επιθυμούν την αθανασία κι ας μην το παραδέχονται. Οποία ματαιότης! Ο πλανήτης μας αργοσβήνει, και αν κάποιος μπορούσε να παρακολουθήσει από ψηλά την εξέλιξη, το μόνο που θα έβλεπε θα ήταν η ύψωση ενός οικουμενικού τύμβου για την οικουμενική μας ιστορία. Εγώ, βέβαια, θα προτιμούσα έναν ακαριαίο θάνατο από τις αργές (αυτο)καταστροφικές για το περιβάλλον παρενέργειες ενός παγκόσμιου καπιταλισμού – ας πούμε από ένα ουράνιο σώμα που πλησιάζει με ιλιγγιώδη ταχύτητα τη Γη, όπως ο πλανήτης «Μελαγχολία» στην ομώνυμη ταινία του Λαρς φον Τρίερ.

Η Λίλα Τρουλινού κατάγεται από τη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ όπου έκανε και μεταπτυχιακές σπουδές στη Φιλοσοφία. Εχει γράψει τέσσερις νουβέλες και ένα μυθιστόρημα: Στον κάμπο στροβιλίζονται τ’ αγκάθια (2016), Αουρέλια - Η πρώτη μνήμη (2017), Το ίδιο χώμα (2021), Χρυσοβαλάντη και Ονούφρης (2023), Μύρων η αράχνη (2024), όλα από τις εκδόσεις Περισπωμένη.