Φοιτητές

Το πώς μιλάει καθένας εξαρτάται από τη θέση του, από το σημείο όπου στέκεται. Εάν είναι αντιμέτωπος με δύο πράγματα ή δύο ανθρώπους λέει, για να διαχωρίσει, ότι ο ένας είναι αριστερά του και ο άλλος δεξιά του. Εάν στρέψει τα νώτα του, τότε εκείνος που έλεγε ότι είναι αριστερά του αυτομάτως μετατρέπεται σε κάποιον που στέκεται δεξιά του· και αντιστρόφως. Η αλήθεια ποτέ δεν είναι μία, ούτε καν υπάρχει, για να θυμηθούμε τον Γοργία ή τον Πύρρωνα. Μερικοί, ας πούμε, βλέπουν τους φοιτητές σαν μπαχαλάκηδες, ότι τα σπάνε επειδή βαριούνται να διαβάσουν ή επειδή θέλουν να συνδιοικήσουν (άλλο και τούτο) ή επειδή θέλουν να γκρεμίσουν το εκπαιδευτικό σύστημα (γιατί, τάχα;), αρνούνται σ’ αυτούς το δικαίωμα να κρίνουν τους νόμους που ψηφίζονται για την Παιδεία, ξεχνώντας ότι οι νόμοι τούς αφορούν εν πολλοίς, δυσανασχετούν όταν οι φοιτητές εκφράζουν ελεύθερα την ιδεολογία τους, απαιτούν συμμετοχή στις συνόδους και τις συσκέψεις των καθηγητών.

Τι άλλο είναι η Παιδεία από την κατάργηση των διαχωριστικών γραμμών στην επικοινωνία; Ασφαλώς και απαιτείται αυστηρή μάλιστα, θα ’λεγα, πειθαρχία στην τελετουργία της καθηγητικής μετάδοσης της γνώσης και της φοιτητικής πρόσληψης. Η αυστηρότητα έχει πέρατα· δεν διαρκεί εσαεί. Μετά την κυριαρχία της δίνει τη θέση της στη φιλία και στη ζεστή σχέση καθηγητών - φοιτητών κι έτσι δημιουργούνται οι ιεροί, πανάρχαιοι δεσμοί δασκάλου - μαθητή. Κάθε φορά ο μαθητής καλείται να ξεπεράσει τον δάσκαλο, εάν αυτό είναι δυνατό. Αμμες δε γ’ εσσόμεθα πολλώ κάρρονες δεν τραγουδούσαν οι νεαροί αρχαίοι Σπαρτιάτες;

Μερικοί από μας διακατεχόμαστε από πολιτική αφέλεια, οφειλόμενη εν πολλοίς στις δικές μας απολυτότητες, στις δικές μας μοναδικές αλήθειες· στην ελλιπή δημοκρατική μας Παιδεία και στην πίστη σ’ έναν αβαθή ορθολογισμό, άψυχο, ανυποψίαστο, αλλά εν τέλει αλαζονικό. Αλλοι πάλι, θεωρούμε ότι οι σημερινοί φοιτητές δεν διαβάζουν (!), παρά μπεκροπίνουν με τα λεφτά του μπαμπά και της μαμάς. Προτείνω σ’ όλους αυτούς να κάνουμε ένα πείραμα, μια όχι μικρή αλλά μακρά δημοσκόπηση. Ισως τότε αναγνωρίσουμε πόσο λιγότερο διαβασμένοι είμαστε εμείς οι καταγγέλλοντες, τόσο στην αρχαία όσο και στη μεσαιωνική και στη νεότερη γραμματεία. Να δούμε τι ξέρουμε εμείς οι χρήστες λακωνικών αρχαιοστερεοτυπικών φράσεων (και πέραν τούτων ουδέν) και να ακούσουμε άφωνοι τα παιδιά μας να μας δασκαλεύουν και ας κάνουν έξω φρενών τους διάφορους Φορτσάκηδες, η φάτσα των οποίων θυμίζει... μπρρ... να μη γράψουμε τι και ποιον και λοιπά ανατριχιαστικά.

Οι φοιτητές, αχ αυτοί οι φοιτητές, οι νέοι, το μέλλον, η ορμή, η αυθάδεια, η λαχτάρα για ζωή, για περιπέτεια, για έρωτα, για γνώση. Αλλά, είπαμε. Ολα εξαρτώνται από τη θέση του παρατηρητή, όπως λένε και οι σύγχρονοι φυσικοί και επίσης από το τεραστίας σημασίας συγκείμενον του «ποιος μιλάει;».

Ποιος θα κρίνει τους φοιτητές και τους καθηγητές; Οχι οι Φορτσάκηδες βεβαίως, ούτε οι ξινισμένοι αρθρογράφοι του φιλελευθερισμού διότι έχουν αποδείξει ότι σαν να μισούν τη φοιτητιώσα νεολαία, κάποιος κόμπος, ψυχικός ή νοϊκός, δεν τους επιτρέπει να είναι σοβαροί και επιεικείς, όπως αρμόζει να κείμεθα απέναντί της, απέναντι στο μεγαλείο της νεότητας κι εκείνης ακόμη που δεν διαβάζει. Φτύνουν αίμα οι περισσότεροι φοιτητές, χύνουν τόνους ιδρώτα. Να μη φωνάξουν; Να μην εξεγερθούν; Να μη διεκδικήσουν ν’ ακούγεται η φωνή τους;

Ας είμαστε σοβαροί (πάλι αυτή η σοβαρότητα) και ας προσπαθήσουμε να γίνουμε πιο πολιτικοί, πιο ερωτικοί, πιο ποιητικοί, ακόμη κι όσοι ομνύουμε στον Καρτέσιο. Είναι βέβαιο ότι θα διευρυνθούν οι ορίζοντες της κριτικής, θα πλησιάσουμε κάπως περισσότερο την επικοινωνία και τη ζωή την ίδια.