Ελεος για τους πολιτικούς

«Οι κοινωνικοί ψυχολόγοι έχουν συμπεράνει ότι η ενσυναίσθηση είναι μειωμένη σε όσους βιώνουν την αίσθηση της ισχύος. Οι πολιτικοί, λόγω του επαγγέλματός τους, είναι πιθανό να θεωρούν εαυτούς νομείς της εξουσίας και, κατ’ αυτόν τον τρόπο, να μην μπορούν να υιοθετήσουν την οπτική όσων επηρεάζονται από τις αποφάσεις τους. Καθώς με την πάροδο του χρόνου οι καριέρες των πολιτικών εξελίσσονται και οι ίδιοι καταλαμβάνουν αξιώματα που τους δίνουν μεγαλύτερη εξουσία, δυσκολεύονται όλο και περισσότερο να μπουν στη θέση του μέσου πολίτη».

Το απόσπασμα αυτό, από το βιβλίο του λέκτορα στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ, Πορτογάλου, Μανουέλ Αριάγκα «Για την επανεκκίνηση της Δημοκρατίας» (εκδόσεις Αιώρα), ίσως μας δίνει μια ερμηνεία γιατί οι περισσότεροι πολιτικοί, και δη της κυβέρνησης, αποκόπτονται όλο και περισσότερο από αυτό που συμβατικά ονομάζουμε «λαό».

Αυτό είναι συγκρίσιμο με ένα δοκίμιο που περιέχεται στο βιβλίο του Γερμανού κοινωνιολόγου Χανς Μάγκνους Εντσενσμπέργκερ, «Πολιτική και πολιτισμός» (εκδόσεις Scripta), που επιγράφεται «Ελεος για τους πολιτικούς». Σ’ αυτό ο συγγραφέας αναλύει τις πηγές αποξένωσης και αλλοτρίωσης των πολιτικών της εξουσίας, αναφέροντας μεταξύ άλλων:

● Συνήθως ο πολιτικός είναι αυτό που λέμε «παιδί του κομματικού σωλήνα», δηλαδή από τα πανεπιστημιακά του χρόνια είναι μέλος κάποιας νεολαίας, κάτι που συνεπάγεται μια full time απασχόληση με τις κομματικές υποθέσεις.

● Ενα δεύτερο χαρακτηριστικό είναι η αφόρητη πλήξη στην οποία εκτίθενται. «Η πολιτική ως επάγγελμα είναι το βασίλειο του παντοτινά όμοιου, της ανελέητης επανάληψης».

● Κύρια δραστηριότητα του πολιτικού είναι η συμμετοχή του σε συνεδριάσεις. Ολοι συνεδριάζουν. «Οι φορείς, οι κοινοβουλευτικές ομάδες, επιτροπές, υποεπιτροπές, συμβούλια, προεδρεία, επαρχιακές, νομαρχιακές, συναντήσεις πολιτικών αρχηγών».

● Ενας πολιτικός δεν επιτρέπεται να εκφραστεί για τίποτα, παρά μόνο μέσα σε έναν κλειστό κύκλο επικοινωνιακών συμβούλων. «Από την άλλη πλευρά, δεν επιτρέπεται και να σιωπά. Μάλλον επιβάλλεται να μιλά ακατάπαυστα. Υπό αυτές τις συνθήκες, δεν είναι μειονέκτημα, αλλά μάλλον πλεονέκτημα οι ομιλίες αυτές να μην λένε τίποτα. Να είναι ένα χείμαρρος λέξεων, χωρίς αρχή, μέση και τέλος».

● Είναι φυσικό πως ύστερα από κάποιο διάστημα και με τέτοιους πειθαναγκασμούς «ο ακατάσχετος ομιλητής χάνει την ικανότητα να εκφράζεται φυσιολογικά». Αρα υιοθετεί αυτό που λέμε μια «ξύλινη γλώσσα».

● «Γέλια με το ζόρι και σαχλή οικειότητα ανήκουν αυτονόητα στη διδασκόμενη ύλη ενός υποψήφιου πολιτικού».

Ο συνδυασμός όλων αυτών οδηγεί στην πλήρη κοινωνική απομόνωση και αυτό επιτείνεται από το γεγονός ότι δεν τους επιτρέπεται να μείνουν μόνοι. Ο Εντσενσμπέργκερ λέει ότι αυτό μοιάζει με ένα βασανιστήριο που ονομάζεται «απώλεια αισθητηριακής αντίληψης» και προσθέτει πως «όσο περισσότερο ένας επαγγελματίας πολιτικός ανέρχεται, τόσο ριζικότερα αποκόπτονται οι σχέσεις του με την κοινωνία».

Ενας πολιτικός θα πρέπει να καταβάλλει πολύ συνειδητή προσπάθεια για να παραμείνει σε επαφή με την κοινωνική πραγματικότητα, πράγμα διόλου εύκολο. Συνήθως, με το πέρασμα των χρόνων, συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο.

Τέλος, υπάρχει και η αθέμιτη σχέση πολιτικών και ιδιωτικών χρηματοδοτήσεων, η οποία επιβάλλει την «εξόφληση γραμματίων», εφόσον ο πολιτικός αποκτήσει κυβερνητικές θέσεις. Αυτά δεν είναι τα μόνα, αλλά ορισμένα από τα βασικά στοιχεία της πολιτικής αλλοτρίωσης. Ξένοι με τους πολίτες, αλλά ξένοι και με τον ίδιο τους τον εαυτό.