Ενα από τα πολλά υποπροϊόντα της σημερινής κρίσης είναι και η επιστροφή διαφόρων μορφών ανορθολογισμού, αποδεικνύοντας για ακόμα μία φορά στην Ιστορία ότι η πολυπλοκότητα της κοινωνικής κατάστασης και η αδυναμία των ανθρώπων να αντιληφθούν και να ερμηνεύσουν τα αίτιά της τούς οδηγεί σε «εύκολες λύσεις», prêt-à-porter, μεταξύ των οποίων ο μυστικισμός, η συνωμοσιολογία και η θρησκεία.
Ολες οι παραπάνω ανορθολογικές προσεγγίσεις της περιόδου που βιώνουμε αποτελούν για τους κυρίαρχους κύκλους μια βολική λύση, καθώς αποπροσανατολίζουν τους πολίτες από την αναζήτηση της αλήθειας των κοινωνικών τους σχέσεων. Ταυτόχρονα όμως είναι εξίσου βολικές και για τον καθημερινό άνθρωπο, καθώς λειτουργούν ως άμεσο «βάλσαμο» στις υπαρξιακές πληγές που ανοίγει διαρκώς ένα άγριο ανταγωνιστικό σύστημα. Ολοι γνωρίζουν τη ρήση του Μαρξ ότι «η θρησκεία είναι το όπιο του λαού», λίγοι όμως ξέρουν τη φράση που προηγείται: «Είναι ο αναστεναγμός του καταπιεσμένου, η καρδιά ενός άκαρδου κόσμου, το πνεύμα ενός κόσμου χωρίς πνεύμα».
Ζώντας μια μονοδιάστατη ζωή με έμφαση στις οικονομικές σχέσεις, σ’ έναν υπολογιστικό κόσμο στον οποίο τα αισθήματα δεν μετρούν, οι άνθρωποι επιχειρούν να του προσδώσουν «καρδιά και πνεύμα», χρησιμοποιώντας υποκατάστατα, όπως η θρησκεία, ο πνευματισμός, ο μυστικισμός και οι ανορθολογικές θεωρίες. Στο εξαιρετικό του βιβλίο «Γιατί οι άνθρωποι πιστεύουν σε παράξενα πράγματα;» (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης) ο Μάικλ Σέρμερ αναλύει τη γοητεία των ανορθολογικών δοξασιών, όπως τα θαύματα, η ψευδοεπιστήμη, οι προλήψεις και οι πλάνες της εποχής, προειδοποιώντας μας ότι αντίτιμο της ελευθερίας είναι η συνεχής επαγρύπνηση.
Η καταφυγή, τις τελευταίες μέρες, του Αντ. Σαμαρά στις «άγιες εικόνες» που δεν θα κατέβουν από τα σχολεία, στο «με τη βοήθεια της Παναγίας» κ.λπ., εκτός από μια προσπάθεια να απευθυνθεί στα πιο συντηρητικά στρώματα της κοινωνίας, συνιστά και μια ομολογία ότι τα πολιτικά επιχειρήματα έχουν τελειώσει. Την ίδια ώρα, η αγιοποίηση του Παΐσιου από το Οικουμενικό Πατριαρχείο συνιστά ακόμα ένα βήμα στον δρόμο που οδηγεί πίσω στον Μεσαίωνα, σε πλήρη αρμονία και με το Βατικανό που αγιοποιεί διάφορους «γέροντες» του καθολικισμού.
Η επιστροφή της θρησκείας, την οποία επιχείρησαν (ακόμα και με βίαια μέσα) να διώξουν από τη σκηνή της Ιστορίας τα καθεστώτα του πρώην «υπαρκτού σοσιαλισμού», μας υπενθυμίζει ότι οι κοινωνικές μας σχέσεις εξακολουθούν να παραμένουν ανεξήγητο «μυστήριο» για τους πολλούς, ορισμένοι εκ των οποίων αναζητούν απαντήσεις στη μεταφυσική και στον ανορθολογισμό.
Η ανταπόκριση που βρίσκουν οι θρησκείες τόσο σε αναπτυγμένες χώρες, όπως για παράδειγμα οι Ηνωμένες Πολιτείες όπου η θρησκοληψία αποτελεί εθνική ασθένεια, όσο και σε υπανάπτυκτες ή αναπτυσσόμενες, αποδεικνύει τον δυσβάστακτο και αλλοτριωτικό χαρακτήρα της κοινωνίας μας και υπογραμμίζει την ανάγκη ριζικής αλλαγής της. Οι φανατικοί ισλαμιστές, όπως αυτοί που χτύπησαν στο «Charlie Hebdo», στρατολογούνται από τις τάξεις των θρησκόληπτων, χωρίς βέβαια να είναι αυτή η μοναδική αιτία.
«Η θρησκεία μεταφράζει το χάος της Φύσης και το χάος των κοινωνικών σχέσεων στη γλώσσα των φανταστικών εικόνων. Μόνο η κατάργηση του γήινου χάους μπορεί να βάλει τέλος για πάντα στη θρησκευτική του αντανάκλαση» έγραφε ο Λέον Τρότσκι το μακρινό 1925 στο άρθρο του «Η σημασία και οι μέθοδοι της αντιθρησκευτικής προπαγάνδας». Ισως υπερβολικά αισιόδοξη διατύπωση, αλλά με έναν σκληρό πυρήνα αλήθειας μέσα της!
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας